قهرمان هزارچهره که بود؟
کتاب سفر قهرمان برآمده از فیلم سفر قهرمان: دنیای جوزف کمبل است. در این کتاب که به صورت سؤال و جواب با جوزف کمبل و در قالب سفر قهرمان فصلبندی شده، مخاطب ضمن آشنایی با اندیشهها، مطالعات و سیر زندگی این اسطورهشناس بزرگ با نظرات او دربارهی ارتباط میان اسطورهشناسی با علم، هنر، فلسفه، ادبیات، عرفان، دین و… آشنا میشود.
سفر قهرمان (جوزف کمبل، درباره زندگی و آثارش)
نویسنده: فیل کوزینو
مترجم: عباس مخبر
ناشر: مرکز
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۸
تعداد صفحات: ۳۶۱
کتاب سفر قهرمان برآمده از فیلم سفر قهرمان: دنیای جوزف کمبل است. در این کتاب که به صورت سؤال و جواب با جوزف کمبل و در قالب سفر قهرمان فصلبندی شده، مخاطب ضمن آشنایی با اندیشهها، مطالعات و سیر زندگی این اسطورهشناس بزرگ با نظرات او دربارهی ارتباط میان اسطورهشناسی با علم، هنر، فلسفه، ادبیات، عرفان، دین و… آشنا میشود.
سفر قهرمان (جوزف کمبل، درباره زندگی و آثارش)
نویسنده: فیل کوزینو
مترجم: عباس مخبر
ناشر: مرکز
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۸
تعداد صفحات: ۳۶۱
علاقمندان به جوزف کمبل، بیشتر او را با کتاب قهرمان هزارچهره میشناسند. کتاب پرفروشی که بهخاطر تأثیرگذاری چشمگیرش بر ادبیات خلّاق جایزهی مؤسسهی ملی هنرها و ادبیات را به خود اختصاص داد اما وقتی جوزف کمبل پس از پنجسال تعمق و مطالعه، دستنوشتهاش را برای ناشر فرستاد، ناشر با وجود داشتن قرارداد با کمبل از چاپ آن خودداری کرد و به همین دلیل کمبل ناچار شد، کتابش را به ناشر دیگری بسپارد که از قضا او نیز کتاب کمبل را رد کرد! اما سرانجام قهرمان هزار چهره پس از دو بار رد شدن به همت بنیاد بولینگن منتشر و بهسرعت به کتابی تأثیرگذار و پرفروش بدل شد. کتابی که مایکل ونتورا؛ منتقد فیلم دربارهاش میگوید، هیچ کتابی به اندازهی آن بر سینمای معاصر تأثیرگذار نبوده و فیلمسازان بزرگی همچون استیون اسپیلبرگ، جورج میلر و جورج لوکاس همگی بر تأثیرگذاری آن بر مضمونهای اسطورهای داستانهایشان اعتراف کردهاند. تا جایی که جورج لوکاس کارگردان مجموعهی جنگ ستارگان، جوزف کمبل را «یودا»ی خود مینامد و کریستوفر وولگر کتاب سفر نویسنده را (که از کتابهای اصولی و مطرح در حوزهی فیلمنامهنویسی است) بر مبنای الگوی سفرقهرمان (الگوی معرفی شده توسط کمبل در کتاب قهرمان هزار چهره) مینویسد .
علاقه به کتاب قهرمان هزار چهره بهقدری در میان فیلمسازان و فیلمنامهنویسان قوت میگیرد که استورات ال. بروان تصمیم میگیرد فیلمی با عنوان سفر قهرمان را بر اساس زندگی جوزف کمبل بسازد. به گفتهی ال. براون، کمبل در آغاز پیشنهاد او را برای انتقال کارش در رسانهای مثل تلویزیون رد میکند و اعتقاد داشته که رسانهی مناسب برای این کار کتاب است اما بالاخره ال. براون با پیگیری و اصرار، جوزف کمبل را متقاعد به این کار میکند و به اینترتیب فیلم سفرقهرمان: دنیای جوزف کمبل به شکل مستندگونه نخستینبار در بهار سال ۱۹۸۷ در موزهی هنرهای مدرن و تئاتر انجمن صنفی کارگردانان به نمایش گذاشته میشود و در سال ۱۹۸۸ از شبکه تلویزیونی PBS پخش و با واکنش گستردهی مخاطبان روبهرو میشود. ال. براون پس از مشاهدهی استقبال از این فیلم یک ساعته از فیل کوزینو؛ دستیار تهیهی فیلم درخواست میکند که کتابی را بر اساس فیلم سفر قهرمان تدوین کند. کتاب سفر قهرمان ماحصل همین کوشش و برآمده از فیلم سفر قهرمان: دنیای جوزف کمبل است. در این کتاب که به صورت سؤال و جواب با جوزف کمبل و در قالب سفر یک قهرمان فصلبندی شده، مخاطب ضمن آشنایی با اندیشهها، مطالعات و سیر زندگی این اسطورهشناس بزرگ با نظرات او دربارهی ارتباط میان اسطورهشناسی با علم، هنر، فلسفه، ادبیات، عرفان، دین و… آشنا میشود. کتاب با دو پیشگفتار از استوارت ال. براون و فیل کوزینو و یک پیشدرآمد به قلم فیل کوزینو آغاز میشود. باقی فصلهای کتاب مطابق الگوی سفر قهرمان فصلبندی و نامگذاری شدهاند: دعوت به آغاز سفر، جادهی آزمونها، چشمانداز جستجو، دیدار با الهه، موهبت، فرار جادویی، آستانهی بازگشت و ارباب دو نیا عناوین هشت فصل اصلی کتاب هستند.
در فصل اول که «دعوت به آغاز سفر» نام دارد مخاطب با چگونگی علاقمند شدن کمبل در دوران کودکی به اسطورهشناسی و تأثیر سرخپوستان بر کار او به عنوان یک اسطوره شناس آشنا میشود. کمبل در این فصل اذعان میکند که از چهار-پنج سالگی مجذوب سرخپوستان آمریکایی و قلمروی شگفت اسطورههای آنها شده. در فصل بعد که «جادهی آزمونها» نام دارد با دوران دانشجویی کمبل و علاقهاش به ورزش و آموختن زبانها علیالخصوص زبان شاعرانهی آلمانی شروع میشود. کمبل همچنین در ادامه ضمن بیان اهمیت روانشناسی در کار اسطورهشناسی اذعان میکند آنچه روانشناسی دربارهی ساختار روان انسان پیدا کرده بیشترین قرابت را با اسطورهشناسی دارد.
در فصل «چشمانداز جستجو» با پرفسور کمبل روبهرو هستیم که حالا در کالج زنانهی سارا لارنس مشغول به تدریس اسطورهشناسی است. کمبل تدریس در این دانشکدهی زنانه را بخش مهمی از زندگیاش میداند و سویهی مردمپسند نوشتههایش را مرهون درسی میداند که در این کالج از دانشجویانش گرفته و با صراحت عنوان میکند« اسطوره مال من نیست، آن را از دانشجویانم گرفتهام».
فصل «دیدار با الهه» همانطور که از اسمش پیداست به آشنایی کمبل با الههی زندگیاش؛ همسرش جین اردمن مربوط میشود. کمبل در ادامه در ارتباط با اسطوره شناسی و ازدواج میگوید و از آنجا که اسطورهشناسی همواره با موقعیتهای اجتماعی سنتی سروکار دارد، از اینکه زنان در جوامع مدرن بهخاطر فقدان الگوهای زنانه سمت الگوهای مردانه میروند و حس زنانگیشان را از دست میدهند ابراز نگرانی میکند. کمبل زن را الههای میداند همچون همسر رقصندهاش جین که همواره در زندگی الهام بخش او بوده.
در فصل «موهبت» مخاطب با کمبل به عنوان یک نویسنده روبهروست. این فصل به روایت سالهایی میپردازد که کمبل با وجود بیکاری و بیپولی به قول خودش راه را شکار میکند و کتابهای تأثیرگذارش را مینویسند.
فصل «فرار جادویی» به کارکردهای اسطوره شناسی اختصاص دارد و کمبل در این فصل چهار کارکرد مهم برای اسطورهشناسی قائل میشود: کارکرد عرفانی، کارکرد کیهانشناختی، کارکرد جامعهشناسی و کارکرد تعلیم و تربیتی.
در فصل «آستانهی بازگشت» با کمبل کهنسال روبهرو هستیم. کمبل در این سالها به یک سخنران پرطرفدار تبدیل شده که کارگردانان بزرگی همچون جورج میلر و استیون اسپیلبرگ به تأثیرگذاری او بر کارهایشان معترف هستند.
فصل هشتم «ارباب دو دنیا» به نگاه جوزفکمبل به زندگی در ایام پیری میپردازد و کمبل در این فصل اذعان میکند که آنچه اکنون میخواهد لذت بردن از زندگی است. او خودش را همچون قایقی میداند که اکنون به ساحل رسیده!
و اما مؤخرهی کتاب که به سلیقهی تدوینکنندهی کتاب «ببر و بز» نام گرفته، چکیدهای از کل کتاب است. کمبل در این بخش قصهی بچهببری را روایت میکند که پس از سالها زندگی با بزها تصور بز بودن میکند تا اینکه یکروز ببر بزرگی به گلهی بزها حمله میکند و ببر کوچک را با ماهیت ببری خودش آشنا میکند. کمبل پس از بیان این قصه نتیجه میگیرد که همهی ما ببرهایی هستیم که مثل بز زندگی میکنیم چیزی که جامعهشناسی و اغلب آموزشهای دینی به ما یاد میدهند اما در مقابل، تفسیر درست نمادهای اسطورهشناسی و آموزهی مراقبه را به عنوان راهی برای آشنا شدن اشخاص با چهرهی ببریشان معرفی میکند!