به تماشای آبی آسمان

شاید اگر یک بار کتاب پرندگان را ورق بزنید در توصیفش بگویید: «کتابی با جملات کم و تصویرها ساده.»

دو صفحه‌ی اول این کتاب روبه‌روی هم یک جاده را می‌سازند، جاده‌ای خاکی در بیابانی بی‌آب و علف. کتاب را ورق می‌زنیم و فقط رنگ زرد بیابان را می‌بینیم و بالای سر بیابان تکه‌ای از آسمان آبی. باز که ورق بزنیم، کامیونی قرمز را می‌بینیم که از انتهای جاده پیدایش شده و در صفحات بعدی همین کامیون نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود.

خودتان را جای کودکی بگذارید که در آرامش بیابان و در وسعت بی‌انتهایش، کامیون قرمزی را می‌بیند که به سمت او می‌آید! از همین‌جاست که داستان جست‌وجو و کشف برای مخاطب داستان آغاز می‌شود. داستان کشف راز کامیون قرمزی در دل بیابان، و بعد که کتاب را ورق بزند و جلوتر برود کم‌کم با کلمات روبه‌رو می‌شود: «بعضی روزها متفاوت‌اند.»

و همین‌جاست که داستان پرندگان هم آغاز می‌شود، پرندگانی که مسافر این کامیون بوده‌اند و حالا راننده به دل بیابان زده تا رهایشان کند، اما تفاوت این روز کجاست؟ شاید تفاوت در روبه‌رو شدن با پرنده‌ی سیاهی است که در کامیون پناه گرفته و دوست ندارد مثل بقیه‌ی پرنده‌های رنگارنگی که ماشین را ترک کرده‌اند، از کنار راننده تکان بخورد. و همین‌جاست که داستان لطیف دوستیِ بین پرنده و راننده شکل می‌گیرد. مهم نیست که یکی پرنده است و دیگری انسان، مهم نیست که زبان هم را نمی‌فهمند، برای انسان مهم است که پرنده رها باشد، پس کنارش می‌نشیند و سعی می‌کند پرواز را به یادش بیاورد.

این داستان شاعرانه، صفحه به صفحه شکل می‌گیرد و پیش می‌رود، تصویرها رنگ‌های گرم و زنده‌ای دارند اما پس‌زمینه‌شان یکی است: آسمان و بیابان. نه جزییات زیادی در تصویرها وجود دارد، نه کلمات زیادی.

اما همین تصویرها ساده و کلمات کم، روایت قدرتمندی را شکل می‌دهند که می‌تواند سرآغاز گفت‌وگویی درمورد مفاهیم مختلف باشد. مخاطب کتاب می‌تواند به روزمرگی فکر کند، به اتفاقاتی که روند معمولی زندگی روزمره را تغییر می‌دهد، می‌تواند به مفاهیمی انتزاعی چون دوستی و آزادی فکر کند، به تفاوت‌ها و آن‌طور که خود کتاب می‌گوید به جزئیات که «بیشتر وقت‌ها به این جزئیات کوچک حتی توجه هم نمی‌کنیم.»

این کتاب می‌تواند انتخاب مناسبی برای کودکانی باشد که هنوز خواندن نمی‌دانند، آن‌ها می‌توانند با تصویرها پیش بروند و داستان خودشان را بسازند، مخصوصا که شاید زبان ترجمه از کودکانگی فاصله داشته باشد و متناسب با گروه سنی مخاطب این کتاب یعنی سال‌های پیش دبستانی و دوره‌ی اول دبستان نباشد. زبان ترجمه‌ی این کتاب می‌توانست روان‌تر و نزدیک‌تر به سن مخاطب باشد.

کتاب پرندگان حاصل همکاری جرمانو زولو و آلبرتین است. پیش از این، از این نویسنده و تصویرگر کتاب غول قوطی ماکارونی هم به فارسی منتشر شده بود و مورد توجه نهادهای ارزیابی کتاب کودک در ایران قرار گرفته بود. کتاب غول قوطی ماکارونی در سال ۱۳۹۵ از آثار شایسته‌ی تقدیر شورای کتاب کودک شناخته شده و موفق به دریافت امتیاز پنج در فهرست لاک‌پشت پرنده شده بود. انتشارات کودکان هر دوی این کتاب‌ها را با رعایت حق کپی‌رایت از زبان فرانسه به فارسی منتشر کرده است.

در حالی که بیشتر کتاب‌های تصویری بازار ایران از ادبیات انگلیسی زبان و مخصوصا کشور آمریکا برای ترجمه انتخاب می‌شوند، دیدن تصویرهای ساده و فضای شاعرانه و متفاوت کتابی فرانسوی شبیه نشستن زیر سایه‌ی یک درخت است، فرصتی برای فاصله گرفتن از روزمرگی‌ها و کشف دوباره‌ی دنیای اطراف. فرصتی برای هم‌نشینی با مردی که چیزی از گذشته‌اش نمی‌دانیم، نمی‌دانیم این همه پرنده را از کجا آورده، نمی‌دانیم به کجا می‌رود، فقط چند دقیقه همراهش می‌شویم تا ببینیم مهربانی‌اش چه فرصت شگفت‌انگیزی را برایش می‌سازد! پرواز همراه پرندگان، فاصله گرفتن از بیابان و غرق شدن در آسمان آبی، همان‌طور که در صفحه‌ی آخر می‌بینیم.