داستان پرومته در زنجیر از اسطوره پرومتئوس، تایتانی که علیه زئوس برمی‌خیزد برگرفته شده‌است. پرومته که از روی خیرخواهی و دوستی با نژاد انسان، می‌خواهد او را از گزند زئوس و نابودی‌ نجات دهد؛ از فرمان زئوس مبنی بر محروم‌کردن انسان‌ها از آتش سرپیچی می‌کند و با بخشیدن آتش و هنر به وی، مورد خشم و غصب زئوس قرار می‌گیرد‌. پرومته به مجازاتی ابدی و هولناک محکوم می‌شود که نتیجه نیکی و دوستی‌اش با انسان و امتناع از گوش‌سپردن به فرمان خدای خدایان است.

پرومته برای سعادت انسان و برقراری عدالت، رنج تنهایی و به بند کشیده‌شدن و شکنجه را به جان می‌خرد تا بر علیه حاکم و خدایی مستبد که تمام موجودات زیر سلطه خود را به ستوه آورده است عصیان کند. او با آگاهی کامل از مجازاتی که در انتظارش است بر علیه زئوس می‌شورد و عشق و امیدی که در وجودش نهادینه است او را در تحمل عذاب‌ها و پیشروی در راهی که برگزیده یاری می‌کند.

در کنار تقابل نمادین پرومته عاشق و دانا و زئوس زورگو و خودرای، اشخاص دیگری هم در داستان حضور دارند که می‌توانند مظهر انفعال و فرمانبرداری بی‌چون و چرا و یا همراهی و همدلی با نیکی و راستی باشند.

شاهرخ مسکوب، پژوهشگر و نویسنده نامدار ایرانی و مترجم این اثر، تراژدی پرومته را نبرد انسان و خدا و دست‌یافتن انسان به رهایی و آزادی را در گرو ستیزه‌ای سخت و جانکاه با قدرتمندان ستمگر می‌داند. او همچنین می‌نویسد: «تراژدی پرومته یکی از رسا‌ترین فریادهای عدالت‌خواه است که از دهان مردی معتقد به خدایان برآمده‌است. هر اندیشمند با ایمانی جویای عدالتی در دستگاه آفرینش است و می‌کوشد تا این گره کور را بگشاید وگرنه ایمان او چون شعله شمعی در بستر طوفان است. همین ضرورت عدالت، جوهر اندیشه متفکری مذهبی چون اشیل است…»

درباره نویسنده

اشیل (آیسخولوس)، درام‌نویس و پایه‌گذار تراژدی در یونان باستان، سال ۵۲۵ پیش از میلاد در خانواده‌ای اشرافی و مذهبی متولد شد. او چندین بار در شمار سپاهیان یونان، به میدان نبرد رفت؛ جنگ سالامین، زمینه نگارش تراژدی پارسیان به قلم اشیل شد که داستان شکست و سرافکندگی لشکر خشایارشا در مقابل یونانیان را روایت می‌کند.

گمان می‌رود که او در ۷۰ سال زندگی خود، نزدیک به ۹۰ تراژدی نوشته‌باشد که اکنون تنها ۷ تا از آنها باقی مانده‌اند؛ از جمله ندبه‌کنندگان، اورستیا و آگاممنون.

مذهب، کشمکش‌ها و روابط انسان‌ها و خدایان از مضامین پرتکرار در آثار اشیل هستند.

بخشی از کتاب پرومته در زنجیر

پرومته: سوگند می‌خورم که زئوس، با همه لجاجی که در اوست
روزی خاکسار است. این زناشویی که در کار آن است
او را از تخت و فرمانروایی فرو می‌کشد،
و هر چیز او را ناچیز می‌کند. آن‌گاه نفرین پدرش کرونوس.

-زمانی که از تخت مستقر خویش فروافتاد-
به تمام وی را خواهد گرفت.
از میان همه ایزدان تنها من می‌توانم به وی بنمایم
که چگونه باید از این بلایا گریخت.
من راه‌ها و چگونگی به فرجام رسیدن آن را می‌شناسم.

پس بگذار اکنون بی‌پروا بنشیند و به هیاهوی بادسار خود
دل قوی دارد و تیرِ آتشِ دمِ خویش را به دست برافرازد.
در سرنگونی رسوا و دردناکش
به هیچ‌روی این همه نمی‌تواند او را به کاری آید…