وجدان بیدار

داستان، روایتگر سرنوشت و پیکار ژان کالون، از اصلاح‌‌طلبان مذهبی و رهبران آیین پروتستان و سباستین کاستلیو، استاد، مترجم و آزادی‌خواه قرن شانزدهم میلادی است.

کالون، با به قدرت رسیدن در سوییس، حکومتی استبدادی بر پایه اصول سخت‌گیرانه مذهبی برپا می‌کند و با سرکوب شدید مخالفان خود، به یکپارچه کردن مردم می‌پردازد. از طرفی کاستلیو که آزادی عقیده و بیان و استقلال اخلاقی افراد جامعه را از هرچیزی گران‌بهاتر می‌شمارد، حکومت کالون را به تندی نقد می‌کند و او را ناقض حقوق انسانی می‌داند.

در ادامه به دستور کالون، میکاییل سروه، کشیش، مترجم و متفکر که به کفرپراکنی متهم شده بود، کشته می‌شود؛ این حکم، کاستلیو را برای مبارزه و ستیز با بیداد کالون و هوادارانش مصمم‌تر می‌کند. بیداری وجدان با عملگرایی و اعتقاد او به آرمان‌های ارزشمند زندگی بشر گره می‌خورد تا بر علیه جنایت و قتل به نام دین و سلطنت زیر سایه مکاتب متعصبانه مذهبی، به پاخیزد.

در وجدان بیدار، نویسنده با انتخاب هوشمندانه اتفاقاتی تاریخی و تمرکز بر اعتقادات و ارزش‌های فردی شایسته که یک تنه با از جان گذشتگی، دست به اعتراض علیه شرارت و جنایت می‌زند، اهمیت مطالعه تاریخ و سرگذشت پیشینیان و رجوع به وقایع گذشته را به مخاطب گوشزد می‌کند. داستان با آن‌که در سالیان دور می‌گذرد، علاوه بر آشنا کردن مخاطب با اوضاع اجتماعی و درگیری‌های مذهبی آن دوره تاریخی، مسائلی را در بر دارد که شخصیت‌ها را به خواننده نزدیک و فضای حاکم را برای او ملموس می‌سازد. پیش گفتار فوق‌العاده کتاب نیز، از تأثیرگذارترین و زیباترین بخش‌هایی است که آرمانگرایی وآزادی‌خواهی را می‌ستاید.

درباره نویسنده

اشتفان تسوایگ 28 نوامبر 1881 در وین متولد شد. در دانشگاه وین فلسفه خواند. در جوانی شیفتگی او به تئاتر، سبب شناخت و گام نهادن او به دنیای ادبیات شد و به واسطه سفرهایی به نواحی مختلف اروپا و جهان، با آداب و فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگونی آشنا شد. اولین فعالیت‌های ادبی او با ترجمه آثاری از پل ورلن و رومن رولان و نگارش و انتشار مجموعه داستان‌های کوتاه و منظومه‌های وی آغاز شد که مورد توجه خوانندگان قرار گرفت.

تسوایگ در کنار ترجمه آثار نویسندگان بزرگ جهان، دست به نوشتن زندگی‌نامه بزرگان و مشاهیری چون داستایفسکی، رولان، تولستوی و فوشه زد و با ترسیم دقیق روحیات آن‌ها به تحلیل افکار و سرگذشتشان پرداخت. سال 1922 در مجموعه‌ای، داستان‌های آموک و نامه از زنی ناشناس را منتشر کرد. همچنین چند نمایشنامه او از جمله وولپون و خانه کنار دریا به اجرا درآمدند. 24 ساعت از زندگی یک زن، شب عجیب، گریز به جاودانگی، وجدان بیدار و فرار به جنگ شماری از آثار ارزنده و گیرای این نویسنده اتریشی هستند.

در 1934 با روی کار آمدن هیتلر، تسوایگ به لندن و چند سال بعد در پی ناآرامی‌ها و ویرانی‌های حاصل از جنگ جهانی دوم در اروپا، به برزیل مهاجرت کرد. تسوایگ سرانجام در 22 فوریه 1942، پس از چند سال ناامیدی، سرگردانی و بی‌وطنی به سبب فراگیری جنگ و نابودی و آینده تاریکی که برای بشریت متصور بود، به همراه همسرش به زندگی خود پایان داد.

از آخرین آثار او که پس از مرگ وی به چاپ رسید، می‌توان خودزندگی‌نامه او، دنیای دیروز (ترجمه مهشید میرمعزی، نشر ثالث) را نام برد که خاطرات خود را از سال 1934 بازگو می‌کند و به فراز و نشیب‌ها و وضعیت اجتماعی و سیاسی آن سال‌ها می‌پردازد.

آثار تسوایگ همواره به دلیل جامع‌نگری و تحلیل‌های روانکاوانه، خوانندگان بسیاری را به خود جذب کرده است. مطالعه سرگذشت پیشینیان و کاوش‌های فلسفی و ادبی این نویسنده بزرگ، و نیز معاشرت با روشنفکران زمانه‌اش و تاثیرپذیری از آن‌ها، در کنار آرمان‌های ارزشمند او چون صلح‌دوستی، به خلق آثار بی‌بدیل و ماندگاری منجر شده‌اند که مخاطب را در جهان خود غرق می‌کند.

بخشی از پیش‌گفتار کتاب

تا دنیا دنیاست جان‌های آزاده‌ای خواهند بود که در برابر تجاوز به آزادی انسانی گردن بکشند، وجدان‌های شریف و جان‌هایی که به هر تجاوزی به وجدان انسانی با اراده استوار «نه» بگویند. هیچ درنده‌خویی و هیچ خودکامگی هرگز نخواهد توانست به پایه و نظمی دست بیاید که فرد هوشمند نتواند از چنگ تجاوز فراگیر آن گریبان در ببرد و حق خویش را به داشتن باوری شخصی از دست‌اندازی قهرورزان یکسونگر در امان بدارد.

نویسنده معرفی: مدیا نورخمامی