طبیعت مادر مهربان، بزرگ و قدرتمندی است که در آغوش خود هزاران سال ما انسان‌ها را پرورانده است. اما خیلی وقت‌ها فراموش می‌کنیم که این مادر چندین میلیون سال فرزندان دیگری را نیز در دامن داشته و احتمالا خیلی بعد از ما هم خواهد داشت.

انسان سال‌ها همه چیز را از منظر خود دید، گویا انگار او مرکز عالم است و فلسفه‌ی وجود بقیه موجودات تنها خدمت به انسان است. خیلی طول کشید تا انسان به شک افتاد که چه‌بسا سایر موجودات طبیعت دلایل وجودی غیر از خدمت به انسان داشته باشند. هر چقدر مدرنیته بیشتر پیش رفت، شک انسان بیشتر شد اما با فاصله گرفتن از طبیعت، غرور و اعتماد به نفس انسان برای چیرگی بر طبیعت هم بیشتر شد. اکنون انسان با ابر بحران‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، مصرف گرایی افراطی و … که برای خود ساخته، در لبه تصمیم‌گیری برای تغییر نگرش رادیکال برای سایر موجودات و طبیعت ایستاده است. حقوق حیوانات چیست؟ و با طبیعت باید چگونه رفتار کرد؟

در این پرونده به معرفی و بررسی آثاری پرداختیم که قصد دارند حساسیت بیشتری به نابودی حیوان و طبیعت جلب کنند.

چند مقاله‌ای که در ادامه می‌خوانید، آثاری هستند که به رابطه انسان و حیوان از دیدگاه اخلاقی تا فلسفی توجه کرده‌اند.

جرمی بنتام و ژاک دریدا، درباره حقوق حیوانات   حیوانات بیشتر از اینکه متفاوت باشند به انسان نزدیک هستند. آن‌ها در واقع مانند انسان متولد می‌شوند، تولیدمثل می‌کنند و می‌میرند، آن‌ها مانند انسان‌ها زبان مخصوص به خود را دارند که به آن‌ها امکان می‌دهد با یکدیگر و همچنین با انسان‌ها ارتباط برقرار کنند.مثلاً رنج یا شادی خود را بیان می‌کنند.

سبک زندگی مدرن باعث صدمات بسیاری به محیط‌زیست شده اما به علت وسعت و پیچیدگی مسئله راه حل سریع و روشنی برای حل این ماجرا وجود ندارد. چگونه سبک زندگی ما تا این حد برای طبیعت آسیب‌زا شد؟ کدام انتخاب‌های ما تا این حد با تنگ نظری و زیاده خواهی آمیخته شد؟ آیا بدیهی است که زندگی مدرن ما از زندگی ساده انسان سنتی تر یا سبک زندگی‌های قدیمی‌تر بهتر است؟

در ستایش طبیعتی که بود   محمد بهمن بیگی بخارای من ایلِ من را در ستایش زندگیِ عشایری نوشته است و ارزش‌هایی همچون سلحشوری، شهامت و سخاوت که به زعم او کامل‌ترین ظهور و حضور خود را در چنین شکلی از زندگی می‌یابند. بهمن بیگی در این دعوای قدیمی، دعوایِ کوچ‌نشینان و یک‌جانشینان، طرف عشایر را می‌گیرد. او حتی طرح‌های حکومت برای ایجاد مناطق حفاظت‌شده را هم به ریشخند می‌گیرد.

اما با اینکه سبک زندگی مدرن باعث صدمات بسیاری به محیط‌زیست و حیوانات شده است اما همنشینی و نزدیکی انسان و حیوان به گواه داستان‌ها از دیرباز وجود داشته. از همان ابتدا، تقریبا در همه‌ی داستان‌ها حیوانات به عنوان شخصیت‌ها اصلی حضور داشتند. آنها در این داستان‌ها قهرمان و شرور، برنده و بازنده و خوب و بد بودند. شاید به این دلیل که در آن زمان مردم به طبیعت نزدیکی بیشتری داشتند و در مقایسه با زندگی امروزی ارتباط با حیوانات بیشتر بود.

در واقع، برای خدایان عادی بود که واجد جنبه‌های حیوانی باشند (عقاب برای زئوس، فیل برای گانش، کلاغ برای موریگان و غیره). اسطوره‌ها و افسانه‌های عامیانه مملو از چنین نمونه‌هایی بودند. اما شاید داستان‌های اولیه‌ای که حیوانات را به عنوان شخصیت نشان دادند، حکایت‌ها باشند که معروف‌ترین آن‌ها حکایت‌های ایزوپ است.

حیوانات در این داستان‌ها اغلب انسان‌انگاری می‌شدند تا با مردم ارتباط بیشتری برقرار کنند. نکته‌ی جالب این است که همزمان با وجود کشف تفاوت‌های بین حیوان و انسان، این دو به هم شبیه‌تر می‌شدند.

این روند در داستان‌های امروزی همچنان وجود دارد و کاراکترهای حیوان معروفی در ادبیات داستانی پدید آمده‌اند که به بخشی جدایی‌ناپذیر از حافظه‌ی داستانی ما بدل گشته‌اند. 

و البته عکاسان نیز از دنیای شگفت‌انگیز این موجودات دوست‌داشتنی غافل نمانده‌اند. 

بسیاری از مفاهیم در حال حاضر بنا بر عادت‌هایی که داریم در ذهن ما لنگر انداخته‌ و جا خوش کرده‌اند، مفاهیمی مثل اخلاق، تعریف موفقیت و خوشبختی، رفاه و ثروت … اما این تعاریف همیشه به این شکل نبوده‌اند و البته با شواهد موجود از پاسخ طبیعت به عملکرد انسان، مدت طولانی هم چنین باقی نخواهند ماند.

بیایید نگاهی به یکی از این عادت‌ها و روش‌ها بیندازیم که این زمان بیشتر از پیش هوادارانی را به خودش اختصاص داده. و البته چه بسا با مشاهده آسیب‌های صنعتی شدن گسترده و بخاطر نسل‌های آینده ما هم بخشی از این تغییرات الگوی مصرفی را بپذیریم.

پرونده‌ی گیاه‌خواری   با گیاه‌خواری موافق باشیم یا نه، به عنوان نوعی از سبک زندگی، مصرف یا راهی برای ابراز هویتی متفاوت در نظرش بگیریم یا اینکه به عنوان مسلکی اخلاقی درموردش صحبت کنیم، امروزه طرفداران زیادی دارد. نمود این وضعیت به جز در خورد و خوراک، روابط روزمره و پیدا شدن کافه‌ها و رستوران‌های گیاهی، در صنعت نشر هم بوده است.

البته وینش آگاه است خوردن یک آبگوشت یا کباب آنچنانی چقدر لذتبخش است، و قصد گفتن باید و نبایدهایی در مورد عادت خوردن گوشت ندارد بلکه قصد دارد توجه شما را موضوعی وسیع تر و آن صنعتی شدن هایی است که آسیب هایی وسیع و کنترل نشده به بار می آورند جلب کند. به شما پیشنهاد دهد با دیدن تصویر بزرگ این آسیب ها که بیشتر از همه صدماتش متوجه خود انسان و نسل های آینده اش است و عمل در حیطه اختیارات خود در راستای کاستن از آسیب است.

#حقوق-حیوانات