پرونده‌ای درباره‌ی طراحی جلد کتاب

در «وینش» هر از گاهی به طراحی جلد کتاب‌ها اشاره‌هایی داشته‌ایم، اما در این پرونده از چند تن از کارشناسان هنر و دست‌اندرکاران طراحی و هنر گرافیک خواستیم نظر خود را درباره‌ی وضعیت عمومی طراحی جلد کتاب برای‌مان بنویسند و به طور خاص به نمونه‌هایی از جلدهایی که از نظرشان خوب هستند بپردازند.

محمدرضا-یگانه-دوست، از نویسندگان «وینش» و مدرس هنر، در مقاله‌اش از زمان قدیم‌تر شروع کرده و ضمن انتقاد به برخی از گرایش‌های رایج در طراحی جلد، در پایان نمونه‌هایی از جلدهای ساده و خوب را معرفی کرده است.

هر آنچه دربارۀ طراحی جلد کتاب ضرورت ندارد بدانید

#فرشاد-رستمی، مدیر هنری نشر «هوپا»، دقیق‌تر وضعیت اقتصادی طراحی جلد کتاب را در شرایط کنونی صنعت نشر کشور شرح داده و سپس به نمونه‌ای از کار یکی از طراحان «هوپا» پرداخته و بر اهمیت توانایی طراحی قدرتمند تاکید کرده است، چیزی که به زعم او بسیاری از طراحان کنونی فاقد آن هستند.

اقتصاد نشر، دست‌وپای ما را بسته است

#ایمان-افسریان، نقاش و سردبیر فصلنامه‌ی حرفه‌: هنرمند درباره‌ی اهمیت داشتن طراحی یونیفرم و در عین حال حفظ جذابیت بصری و نگاه مبتکرانه گفته و جلد کتاب‌های نشر «بیدگل» را به عنوان نمونه آورده است.

یک یونیفرم خوب

حامد بارئی طبری، گرافیست و طراح عنوان‌بندی، نیز ضمن تاکید بر ماهیت دوگانه‌ی کار طراحی جلد کتاب به مثابه حوزه‌ای بین هنر و تجارت، دو نمونه از کارهای مورد علاقه‌اش را تشریح کرده است.

تلفیقی از تجارت و هنر

اما فارغ از ارزیابی هنری کار طراحان جلد کتاب در شرایط کنونی، جلد کتاب‌ها یک جور سند سلیقه‌ی بصری زمانه‌ی خود نیز هستند. مثلاً طراحی جلد کتاب‌های پلیسی و جنایی امروز و چند دهه پیش، از تغییر سلیقه‌ی دیداری و رویکرد روشنفکران به ژانر ادبیات عامه‌پسند، حکایت می‌کنند. موضوعی که طی چند نمونه در نوشته‌ی زیر نشان داده شده است.

جلد کتاب‌های پلیسی و جنایی: دیروز و امروز

طراحی جلد ترجمه‌ی کتاب واحدی به زبان‌های مختلف نیز موضوع جالبی است که بر اساس نمونه‌ی ترجمه‌های کتاب چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم در نوشته‌ی زیر بازنموده شده است. این جا دیگر بحث سلیقه‌ی بصری نیست و موضوع بیشتر این است که هر ناشر با توجه به بازار کتاب خود و تصوری که خوانندگانش از جامعه‌ی ایران دارند، جلدی طراحی کرده که گاهی هیچ ارتباطی به محتوای کتاب ندارد یا آشکارا آدرس غلط می‌دهد.

روی کتاب و توی کتاب