یک یونیفرم خوب

انتخاب من برای توضیح یک جلد کتاب خوب، کتاب‌های قطع پالتویی نشر «بیدگل» است. در درجه‌ی اول به نظرم جالب و مهم است که یک نشری برای خودش یک یونیفرم تعریف کرده. بعضی از نشرها یونیفرم ندارند و به گذاشتن آرم انتشارات روی جلد کتاب‌هایشان بسنده می‌کنند که این موضوع مانع از این می‌شود که آن نشر در ذهن مخاطبش شخصیت شود و هویت بصری ویژه‌ای پیدا کند.

نشرهایی هم هستند که یونیفرم‌هایشان زیادی ثابت و مشخص است. مثل کتاب‌های «امیرکبیر» که از قدیم به این شکل چاپ می‌شد. این طرح جلدها با اینکه برای ما حالت نوستالژیک دارند، منظورم این حد از سادگی‌شان است، یک نوشته و یک قاب، اما از آن طرف جلدهایشان ویژگی بصری به‌خصوصی ندارد.

بعضی از نشرها هم مثل «طرح نو» اتفاقاً یونیفرم‌شان زیادی درشت است و برای طراح #جلد دست‌و‌پاگیر می‌شود. اما به نظرم بیدگل چندکار کرده که این مسائل را به خوبی تحت کنترل خودش درآورده است. اولاً قطع ویژه‌ای تعریف کرده برای این سری از کتاب‌هایش که مورد نظر من است. من بیش‌تر درباره‌ی کتاب‌های پالتویی بیدگل صحبت می‌کنم و درمورد نمایشنامه‌هایش موافق نیستم و نظری ندارم.

بیدگل، توی کتاب‌های پالتویی‌اش یک نسبتی را به کادر سفید و یک لکه‌ی قرمز داخلش (آرم نشر بیدگل) اختصاص داده که توی همین فرم کلی کار می‌شود کرد. در واقع به این روش هم برای کتاب‌هایش یونیفرم طراحی کرده و هم آزادی عمل طراح جلد را در نظر گرفته، یونیفرم بیدگل به‌خوبی به طراح اجازه‌ی ایجاد تنوع و تغییر را می‌دهد و در عین حال یک شخصیت ثابت هم توی ذهن مخاطبش پیدا کرده است.

وقتی کتاب‌های بیدگل را کنار هم قرار می‌دهیم عطف‌هایشان هم خیلی جالب است و همین ویژگی را حفظ کرده‌اند؛ یعنی در عین اینکه هم‌خانواده‌اند، تنوع هم دارند. بیدگل در ضمن با این یونیفرم به خوبی توانسته این مسئله را حل کند که یک تصویر بخشی از جلد کتاب را بگیرد یا همه‌ی آن را باز بدون اینکه به هم‌خانوادگی جلدهایش ضربه بزند.

مسئله‌ی مهم آخر هم به نظر من فونت است. فونتی که #بیدگل انتخاب کرده یک فونت شکیل است و گویا به سفارش خود نشر برایشان طراحی شده، فونتی است که ویژگی‌هایش با خصوصیات نشر بیدگل هم‌خوان است و کلیت جلد کتاب‌ها را چند پله نسبت به فضای جلد کتاب‌های موجود در بازار ارتقا داده است.

ایمان افسریان ۱۳۹۸/۰۶/۰۵

طراحی جلد کتاب