احمد محمود به غایت در نوشتن و روایت کردن تواناست. او می‌تواند آن چنان داستان را شروع کند که لحظه‌ای چشم از کتاب بر ندارید. با «خالد» در داستان همسایه‌ها آشنا شده بودیم. او در مسیر شناخت بود در روزگاری که کودتا رخ می‌دهد و آرزوهای بسیاری برباد می‌رود. حالا در داستان یک شهر حکایت افسری است که بعد از کودتا خلع درجه شده و به بندر تبعید شده است. این افسر که می‌تواند «خالد» باشد و خواننده به لطف تداعی‌هایی که می‌شود بی‌درنگ یاد او می‌افتد در آنجا دوستی با نام علی پیدا می‌کند.

کتاب شرح روزهای زندگی این دو جوان است، پر از تکرار، پر از ملال و پر از هدر دادن زندگی. بی هیچ اتفاقی و بی هیچ هدفی. آدم‌ها و شخصیت‌های فرعی و کوتاه می‌آیند و می‌روند اما هیچ اتفاقی برای راوی و علی رخ نمی‌دهد. انفعال در تمام حرکات راوی موج می‌زند و او را رها نمی‌کند. هرچند یک بخش مهیب و دردناک در داستان وجود دارد و آن روایت بازداشتگاه افسران است و البته جزییات زیادی درباره اعدام افسران توده در تهران. شاید این جزییات سبب شود تا خواننده از این فضای پرملال اندکی دور شود اما دوباره و در دیدار خالد و علی همین ملال عیان است.

احمد محمود خود پس از کودتای 28 مرداد آسیب دید و آواره شد اما هنر او در این داستان همین است، ما را با رخوتی که ناشی از شکست و برباد رفتن آرزوهاست آشنا می‌کند و آینه‌ای از بی رویایی در برابر خواننده قرار می‌دهد. در عین‌حال از رنج رفته بر افسران و کسانی که به دنبال آرمان خود هستند حکایت می‌کند و با جزییات از اعدام آنان و دردی که کشیده‌اند می‌نویسد.

درباره نویسنده

احمد محمود (احمد عطا) که در ۴ دی ۱۳۱۰ در شهر اهواز از پدر و مادری دزفولی الاصل به دنیا آمد، یکی از شناخته‌ترین نویسندگان ایرانی است که آثارش محبوبیت فراوانی دارند. او با این که سال‌ها در تهران ساکن بود اما هیچگاه زادگاهش را فراموش نکرد.

محمود با 9 مجموعه داستان کوتاه، شش رمان و دو فیلمنامه که اغلب آن‌ها در شهرها و روستاهای جنوبی روایت می‌شود، راوی وقایع تاریخ معاصر از جمله جنگ و انقلاب است. او همچنین در آثارش روایتگر زندگی مردم عادی در کنار فعالان سیاسی و مبارزان حقیقت است. توجه او به انتخاب کلمه‌ها در اکثر داستان‌هایش عیان است و جزو ویژگی آثارش به شمار می‌رود. می‌توان ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات جنوب کشور را در آثار او به وفور یافت. هنگامی که برادرش «محمد» در جنگ شهید شد، بار دیگر به مناطق جنوبی کشور سفر کرد و با شکل دیگری از جنگ آشنا شد.

در برخی از آثارش چون همسایه‌ها و مدار صفر درجه واژه‌ها و جملاتی به گویش دزفولی به چشم می‌خورد. او سعی کرده به شخصیت‌های واقعی در آثارش اشاره‌ای داشته است. آخرین اثر او درخت انجیر معابد(1379) برنده‌ی اولین دوره جایزه هوشنگ گلشیری شد. در جشنواره بیست سال ادبیات داستانی در ایران، کتاب مدار صفر درجه نیز جایزه هیئت داوران را به خود اختصاص داد که به دلایل سیاسی این جایزه به او داده نشد.

احمد محمود 12 مهر 1381 درگذشت. زائری زیر باران از اولین آثار او بوده که در سال 1346 نوشت. پسرک بومی، غریبه‌ها، دیدار، قصه آشنا، از مسافر تا تب خال، همسایه‌ها  از دیگر آثار اوست.

بریده کتاب

تا قد می‌کشم که پنجره را ببندم، از گوشه چپ بازداشتگاه، تخت روانی پیدا می‌شود. دورتادور باشگاه را -که حالا دادگاه شده است- مسلسل کار می‌گذارند. دکتر فاطمی، رو تخت روان دراز کشیده است. سحرگاه است. تازه آفتاب سرزده‌است. پتو را تا رو سینه دکتر کشیده‌اند. دو سرباز، تخت روان را بطرف باشگاه می‌برند. چهار تفنگچی قبراق، چهار گوش تخت روان، همراه دکتر، بطرف دادگاه می‌روند. دکتر عینک دودی به چشم زده است. کیفش را گذاشته است رو سینه‌اش و دستها را رو کیف گذاشته است و پنجه‌ها را تو هم فرو برده است.