قصهی بازگشت فیل جادویی به خانهاش
فیل آقای شعبدهباز داستان زمانی است که شعبدهها واقعیاند، آنقدر واقعی که گاهی اشتباه از آب درمیآیند. داستان دنیایی که یک جنگ را پشت سر گذاشته و بچههایی که از خانواده جدا افتادهاند. قصهی زمانی است که فالگیرها از آدمهای نزدیک زندگیمان راستگوتر از آب درمیآیند. دنیایی عجیب و جادویی و همزمان واقعی که در آن انسانها به هم کمک میکنند تا یک فیل جادویی به خانهاش برگردد.
فیل آقای شعبدهباز
نویسنده: کیت دی کامیلو / تصویرگر: یو کو تاناکا
مترجم: صوفیا نصرالهی
ناشر: شهر قلم
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۸
تعداد صفحات: ۱۳۶
فیل آقای شعبدهباز داستان زمانی است که شعبدهها واقعیاند، آنقدر واقعی که گاهی اشتباه از آب درمیآیند. داستان دنیایی که یک جنگ را پشت سر گذاشته و بچههایی که از خانواده جدا افتادهاند. قصهی زمانی است که فالگیرها از آدمهای نزدیک زندگیمان راستگوتر از آب درمیآیند. دنیایی عجیب و جادویی و همزمان واقعی که در آن انسانها به هم کمک میکنند تا یک فیل جادویی به خانهاش برگردد.
فیل آقای شعبدهباز
نویسنده: کیت دی کامیلو / تصویرگر: یو کو تاناکا
مترجم: صوفیا نصرالهی
ناشر: شهر قلم
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۸
تعداد صفحات: ۱۳۶
کیت دیکامیلو یکی از نویسندههای کودک و نوجوان است که نباید کارهایش را از دست داد. او ایدهای بسیار انسانی نسبت به جهان دارد و این ایده را در تمام کتابهایش میتوانیم ببینیم. اولین رمان مهم او «به خاطر وین دیکسی» یکی از به یادماندنیترین آثار نوجوان است که جوایز مهمی مثل نیوبری، فرنک ادوارد و مارک تواین را هم برای دیکامیلو به دنبال داشت و فیلمی هم بر اساس آن ساخته شد. کتابهای دیگر او هم محبوب نوجوانان است. فیل آقای شعبدهباز سیزدهمین کتاب او در سال ۲۰۰۹ منتشر شده است.
زبان روایت، تصویرگریها و قصهای که دیکامیلو میگوید، کتاب را مثل نامش با جادو و رویا گره میزند، قصهای که شبیه افسانهها قواعد دنیای واقعی را بهم میزند.
زمان قصه بیش از یک قرن پیش است. در شبی که یک شعبدهباز اشتباهی به جای یک دسته گل زنبق یک فیل ظاهر میکند و پسربچهای پول نان را به فالگیر میدهد تا از او بپرسد خواهرش کجاست. پیتر آگوستین پسربچهای است که خانوادهاش را در جنگ از دست داده و با یک سرباز که دوست پدرش بوده زندگی میکند و میخواهد از او یاد بگیرد که چطور یک سرباز شجاع و راستگو شود.
هرچند سرباز به او گفته که خواهر نوزادش هم با پدر و مادرش مرده است اما پیتر مطمئن نیست و برای پرسیدن این سوال به چادر فالگیر میرود و او قبل از اینکه سوال را بشنود میگوید که خواهرش زنده است. «پس سوال من این است چطوری خواهرم را پیدا کنم و پیشش بروم؟ او کجاست؟ چشمانش را بسته نگه داشت و صبر کرد. فالگیر گفت: با فیل.» اما در شهر هیچ فیلی نیست.
البته غیر از فیلی که همان موقع شعبدهباز ظاهر کرده و روی یکی از تماشاچیها افتاده و او را مجروح کرده است. یک فیل غمگین که از خانهاش دور افتاده. یک شعبدهباز که به زندان افتاده و پسری که به تنها آشنایش یعنی سرباز شک کرده است. همه چیز در همان شب به هم میریزد و قصه آغاز میشود.
ایدهی کتاب همانطور که از نویسنده انتظار میرود، یک ایدهی انسانی و ضد جنگ است. قصهای که در آن آدمها از زندان آزاد میشوند، یکدیگر را میبخشند، از جنگ دست برمیدارند و عزیزانشان را پیدا میکنند. حالا چه بر سر فیل میآید؟ دیکامیلو در این کتاب فیل را از یاد نمیبرد و بر خلاف همه به این فکر میکند که شعبدهباز این فیل را از کجا ظاهر کرده است و فیل دربارهی آمدنش چه فکری میکند.
وقتی برای اولین بار پیتر فیل را میبیند فراموش میکند که قرار بوده با کمک فیل به خواهرش برسد، او به چهرهی غمگین فیل نگاه میکند و قلب شکستهی او را میبیند و میفهمد که اگر به خانهاش برنگردد حتما میمیرد. او فداکارترین شخصیت قصه است و بعد از آن، همهی تلاشش را میکند که فیل را نجات بدهد و پاداش او دیدن دوبارهی خواهرش است. پیتر بدون اینکه سرباز شود و بجنگد، یک شخصیت شجاع و راستگو میشود.
هر کدام از شخصیتها در این کتاب به یک دلیل در کنار هم قرار گرفتهاند، این که پیتر به خواهرش برسد، نویسنده همانطور که قصهی جستوجوی پیتر برای پیدا کردن فیل و دیدن او را پیش میبرد، آنها را معرفی میکند. از گذشتهشان میگوید و این که چطور به اینجا رسیدهاند تا در جریان رسیدن پیتر به خواهرش نقشی داشته باشند. بعضی از این شخصیتها خودشان میتوانستند قهرمان یک قصهی دیگر باشند. مثلا بارتوک وین، مرد کوچکی که به جای نگهبانی از فیل، اجازه میدهد پیتر فیل را از خانهی کنتس کوینتت فراری دهد.
او سنگتراشی بوده که مجسمههای بزرگ و مهیب میساخته و یک روز از کوه پرت میشود. او دیگر نمیتواند سنگتراش باشد و همیشه به همه چیز میخندد. یا خود شعبدهباز که به نظر در این کار بیاستعداد است و همیشه در زندگیاش شعبدههای ساده انجام داده و اولین باری است که تصمیم گرفته کار بزرگی انجام دهد و فیل را ظاهر کرده است. این شکل روایت باز هم یادآور شیوهی قصهگویی کهن است.
نویسنده همهی این قصهها را موازی با هم پیش میبرد و همزمانی آنها را نشان میدهد. گاهی سرنوشت یک شخصیت فرعی در کتاب دی کامیلو از ماجرای پیتر مهمتر میشود و نویسنده هم تا آخرین صفحه هیچ کدام از شخصیتها را از یاد نمیبرد و سرنوشت آنها را میگوید. از همه جالب تر سرنوشت سنگتراش است که قصهی پیتر و بقیهی آدمها را با مجسمهها به تصویر میکشد. نویسنده با این کار نشان میدهد که از اول هم قرار نبوده پایان کتاب غیرقابل پبشبینی باشد. از این نظر پایان داستان به اندازهی بقیه آن جالب نیست.
شاید این کتاب به اندازهی بقیهی کتابهای کیت دی کامیلو به یاد ماندنی نباشد اما نوع نگاه او به جهان ارزش خواندن دارد. او در پایان میگوید که همهی این ماجراها فراموش شدند، فیل هیچ کدام از این اتفاقات را به یاد نیاورد و مردم هم بعد از مدتی حضور او را فراموش کردند و به نظرشان رسید همهی این وقایع غیرواقعی بودهاند. اما کتاب به نظر واقعی میرسد، چرا که تم کتاب و حسهایی که در خواننده بیدار میکند واقعی است.
شاید مهمترین ایدهی نویسنده در کتاب این باشد که بچهها باید در یک محیط گرم خانوادگی زندگی کنند و سایهی جنگ از سرشان کم شود. چیزی که انگار دنیای امروز آن را فراموش کرده است.
قصهی بازگشت فیل جادویی به خانهاش
ضد-جنگ