در زندگی خطاهایی وجود دارد که موفقیت را آهسته آهسته در انزوا می‏‌خورد و می‌‏تراشد؛ به این خطاهای تفکر سوگیری شناختی نیز می‌‏گویند. کتاب ذهن فریبکار من به همین خطاها می‏‌پردازد. عنوان ثانویه کتاب این است؛ 140 سوگیری شناختی که ناخودآگاه دچار آن می‌‏شویم.

ذهن فریبکار من درباره اشتباه است؛ اشتباه دیدن، اشتباه تلقی کردن، اشتباه پنداشتن، اشتباه فکر کردن و اشتباه زندگی کردن. نویسنده در این کتاب بعد از مقدمه‌‏هایی در سه فصل به صورت مجزا عقلانیت، خطاهای ادراکی و سوگیری شناختی را تشریح می‌‏کند. سپس بدون ترتیب 140 سوگیری شناختی را در بخش‌های دو سه صفحه‌‏ای با ذکر مثال‌‏ها و مصداق‏‌های عینی تشریح می‌‏کند.

کتاب، ذهن فریبکار من، با دیدگاهی دکارتی، به ما می‌‏آموزد به خودمان و تفکرات‌مان شک کنیم. هرچند که خوشایندتر این است که ما به خودمان و ذهن‏‌مان اعتماد و تکیه کنیم، اما واقعیت این است که ذهن بشر در عین داشتن توان‌مندی‏‌های فوق‌‏العاده گاهی اوقات نیز می‌‏تواند علت اصلی بسیاری از قضاوت‌‏ها و تصمیم‌‏گیری‏‌های اشتباه روزمره ما باشد.

اگر به ریشه اشتباهات خود در روابط، شغل، تحصیل، برنامه‌‏ریزی‌‏ها و زندگی روزمره بنگریم ردپای سوگیری‌‏های شناختی را می‌‏توانیم به وضوح پیدا کنیم. کتاب حاضر به ما کمک می‏‌کند سوگیری‌‏های شناختی را بشناسیم و با مثال‌‏ها و راهکارهایی که برای هر کدام ارائه داده می‌‏تواند از تکرار آن‏ها در زندگی آینده خوانندگان کتاب جلوگیری کند.

از نکات مهمی که در نگارش کتاب ذهن فریبکار من به آن توجه شده است ساز و کار ذهن و حواس پنج‌گانه انسان در ادراک پدیده‏‌هاست که ممکن است منجر به خطاهای شناختی نیز بشوند. با این تعاریف درک سوگیری‏‌های شناختی ذکر شده در کتاب برای مخاطب آسان‌‏تر می‌‏شود.

شاید اگر اطلاعات کتاب محدود به حوزه‌‏هایی مثل کارما یا همدلی و تمرکز ذهن می‌‏بود نیازی به این همه فکت روانشناسی و علمی هم نمی‏‌بود؛ اما از جایی که نویسنده قصد داشته دایره المعارف کاملی از سوگیری‌‏های شناختی ارائه دهد به قوانین کمتر معروفی مثل وبر – فخنر، واکنش سِمِلویس، پاریدولیا، اثر بارنوم، اثر دانینگ – کروگر و بسیاری موارد اثبات شده دیگر می‌‏پردازد و متن کتاب بسیار روان و قابل درک به نگارش درآمده است. وجود نمودارها، تصاویر و مصداق‌‏های عینی نیز به درک عمیق‌‏تر مطلب کمک شایانی کرده است.

به عنوان نمونه در بخشی از کتاب از ما پرسش می‏‌شود که آیا تا کنون پیش آمده است که طالع بینی ماه تولد خود را در روزنامه یا اینترنت بخوانید و از صحیح بودن آن شگفت‌زده شوید، گویی که دقیقاً برای شما نوشته شده باشد؟ یا با پاسخ به تعداد کمی پرسش درباره خودتان به شما نتایجی ارائه شود که کاملاً با ویژگی‌‏های شخصیتی شما سازگار باشد؟

اگر پاسخ شما بله است به احتمال زیاد دچار سوگیری اثر بارنوم شده‏‌اید. مطالعات بسیاری صورت گرفته است که نشان می‏‌دهد مردم توصیفات کلی درباره خود را به عنوان جمع‌‏بندی صحیحی از شخصیت خود می‌‎پذیرند. آمادگی انسان‏‌ها برای پذیرش توصیفات کلی و مبهم طالع‌‏بینان و فال‌گیران درباره آن‌‏ها را اثر بارنوم می‌‏گویند. اصطلاح اثر بارنوم برگرفته از نام تیلور بارنوم شعبده‌باز و سیاست‌مدار آمریکایی است…