پیش به سوی کتاب‌خوانی

گروه کتاب‌خوانی ما حدود ۱۲ سال پیش با جمع دوستانی از زنان ارمنی کتابخوان تشکیل شد و در ادامه ماهیانه به خواندن کتاب و صحبت در مورد کتاب‌ها پرداخته‌ایم و می‌پردازیم. گروه در طی این دوره بین ۸ تا ۱۲ نفر در نوسان بوده و متوسط سن‌مان هم ۶۰ سال است. البته الان. قبلاً کمتر بود.

این موضوع ربطی به سن ندارد اما از شما چه پنهان گاهی کتاب‌های خوانده شده، بسته به اهمیت‌شان و اثری که روی ما گذاشته و دیگر عوامل طوری فراموش می‌شوند که حتی نام‌شان هم به عنوان کتاب خوانده شده زیر سوال می‌رود. از این جهت پس از مدتی تصمیم گرفتیم کتاب‌های خوانده شده را لیست کنیم تا شک و شبهه در مورد خوانده شدن این کتاب و آن کتاب از بین برود و هرچند مدت یک‌بار با مراجعه به لیست، خاطره‌هامان از کتاب زنده شود . این روزها متوجه شدیم که به ۱۰۰ مین کتاب لیست باشگاه کتاب‌خوانی رسیده‌ایم.

شاید این سوال پیش بیاید که چه فایده از کتاب خواندنی که نه تنها اسم کتاب بلکه حتی گاهی محتوا و شخصیت‌های کتاب هم فراموش می‌شوند؟ اما برای ما با توجه به هدف‌مان پاسخ روشن است. ما از کتاب‌خوانی، وارد شدن در تجربه‌ی زندگی دیگران، آشنایی با شخصیت‌های قشرهای مختلف جامعه با رنگ و زبان‌های گوناگون، سیر در تخیلات نویسندگان، و کشف دنیای دیگران، لذت می‌بریم.

در عین حال دوستی‌های ما با این کتاب خواندن‌ها، و صحبت کردن در مورد موضوعات مختلفی که از خواندن این کتاب‌ها مطرح می‌شود، و بحث و چالش در مورد این موضوعات، عمیق‌تر شده و شناخت‌مان از همدیگر بیشتر می‌شود. مگر ما وقتی به طبیعت می‌رویم و از آن لذت می‌بریم تمام ویژگی‌های آن به خاطرمان می‌ماند؟ عکس گرفتن‌ها خیلی مواقع برای به یاد آوردن بخشی از این خاطرات است.

لیست کردن ما هم مثل عکس گرفتن است. چه کسی می‌گوید اثری که یک کتاب و موضوعات آن در انسان می‌گذارد فقط انتقال متن کتاب به انبار حافظه است؟ مغز ما فعالیت‌های پیچیده‌ای دارد و حافظه تنها بخشی از کارکرد مغز است. گاهی یک کتاب یا مجموعه‌ای از کتاب‌ها ممکن است نظر ما را راجع به یک قشر جامعه یا یک دیدگاه یا یک مشکل از این رو به آن رو کند، بدون این‌که نام کتاب و شخصیت‌های کتاب به یاد ما بماند. گاهی ممکن است کتاب‌ها تنها همدلی را پرورش دهند، یا توانایی مدارا را در انسان تقویت کنند، بدون آن که روایت داستان به خاطر بماند.

در کتاب زندگی در پیش رو رومن گاری رابطه‌ی میان رزا فاحشه‌ی بازنشسته با مومو، بچه‌ی یتیمی از یک فاحشه‌ی دیگر، که رزا نگهداری از او را به‌عهده گرفته، چنان ظریف و انسانی تصویر شده که درک ما را از کلیشه‌های مربوط به یک قشر دگرگون می‌کند. دردی که مهاجران در کشورهای غربی در ارتباط با اختلاف فرهنگی، و اجبار به تغییر فرهنگ‌شان، و تفاوت فرهنگ‌شان با کودکان‌شان، می‌کشند در کتاب‌های جومپا لاهیری چنان با جزئیات زیبا تصویر می‌شود که انگار ما هم در خانواده‌های آن‌ها با همان مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنیم.

با خواندن روایت زندگی انیس در کتاب پیاده‌ی بلقیس سلیمانی با رنج زنان هم‌وطن‌مان، فرسنگ‌ها دورتر از ما در گوران کرمان، و فراز و فرودهای فرهنگ جامعه‌مان مواجه می‌شویم.

و با خواندن داستان‌های کوتاه چخوف آن‌قدر با انواع آدم‌های ظاهراً خوب و بد با تمام ویژگی‌های متنوع انسانی‌شان در روسیه‌ی قدیم آشنا می‌شویم که گویی توانایی شناخت آدم‌ها و موقعیت‌ها با همه‌ی رنگ‌ها و ویژگی‌ها در ما تقویت می‌شود. خوشبختانه ما از هفت دنیا آزادیم و می‌توانیم با افتخار در تست و تست‌بازی معلومات عمومی کتاب‌ها بازنده شویم، اما مطمئن هستیم که تلاش ما در جهت چالش‌های فکری و در عین حال تقویت همدلی‌ها بی‌ثمر نیست و نخواهد بود.

یکی از ویژگی‌های گروه ما این است که انتخاب کتاب‌ها به نوبت از طرف یکی از اعضا انجام می‌شود. درنتیجه سلیقه و نظر همه منظور می‌شود و تنوع کتاب‌ها بیشتر. ویژگی مهم دیگر گروه ما راحت و بی‌تعارف بودن افراد گروه در ابراز نظرشخصی صرف نظر از رای و سلیقه‌ی دیگران یا نظر غالب در جمع بوده است.

به عنوان مثال نظرات ما گاهی در حد تحسین کتاب پیاده بلقیس سلیمانی از طرف بعضی و ارتجاعی خواندن آن از طرف بعضی دیگر تفاوت داشته است. این‌که بتوانیم با حفظ دیدگاه متفاوت به نظر دیگران گوش فرادهیم و پذیرای تأمل روی نظرشان و فهمیدن چرایی این نظرها باشیم، در عین این‌که به امکان روشن شدن و ایضاً درست بودن نظر دیگران فرصت بروز می‌دهد، در تجربه‌ی روزمره هم به تقویت توانایی همدلی و مدارا کمک می‌کند. . 

هرچند با شروع دوره‌ی مبارزه با کرونا دیدارهای ماهیانه‌ی ما مجازی شد و با کلنجارهای ضعف اینترنت و جدیداً قطعی برق این دیدارها پردردسر شده است ولی کماکان ادامه دارد.

البته نیاز به گفتن نیست که آن رنگ و بو و مزه‌ی دیدارهای حضوری را ندارد. به خصوص بو و مزه که با غذاهایی که گاهی متناسب با کتابِ انتخاب‌شده تهیه می‌شد بسیار لذت‌بخش بود. غذا و شیرینی بنگالی روز کتاب جومپا لاهیری و گوجه پلوی محبوب انیس در روز کتاب بلقیس سلیمانی هیچ‌وقت فراموش‌مان نمی‌شود. ما که امیدواریم با افزایش واکسن زدن‌ها و غلبه بر کرونا چنین روزهایی در آینده‌ی نزدیک تجدید شود.

برای برگزاری جشن تداوم گروه و ۱۰۰ مین کتاب (به تقلید از ۱۰۰مین شماره مجلات یا از آن مهم‌تر ۱۰۰ روز کاری ریاست جمهوری‌ها) تصمیم گرفتیم به جز یک جلسه صحبت در مورد تأثیر این گروه کتاب‌خوانی و کتاب‌های موثر بر هرکدام‌مان، لیستی هم از کتاب‌های محبوب مشترک تهیه کنیم.

در هیر و ویر برگزاری جلسه کتاب ۱۰۰م یکی از دوستان گروه کشف کرد که یک کتاب از لیست جا‌افتاده است. و چه بهتر از این. به‌جای ۱۰۰ که نشان پایان است ۱۰۱ که نشان شروع یک دوره جدید است را جشن می‌گیریم. پس پیش به سوی شروع یک دوره جدید کتاب‌خوانی با ۱۰۰ کتاب دوم و سوم و . . . !

«از طرف بوک کلاب گروهی از زنان ارمنی»

این هم لیست کتاب‌های محبوب اعضا از میان کتاب‌های خوانده‌شده در باشگاه کتاب‌خوانی ما با انتخاب دو مرحله‌ای:

لیست ۱۰ کتاب محبوب بوک کلاب ما

1. سووشون- سیمین دانشور
2. خانه دو طبقه خیابان سنایی – روبرت صافاریان
3. سال‌های نفرین شده – یرواند اوتیان
4. چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم – زویا پیرزاد
5. بازمانده‌ی روز – کازوئو ایشی گورو
6. جنگ چهره زنانه ندارد – سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ
7. پیاده – بلقیس سلیمانی
8. ساکن دو فرهنگ – روبرت صافاریان
9. اطاقی از آن خود – ویرجینیا ولف
10. یک روز قشنگ بارانی – اریک امانوئل اشمیت

نکته ۱- بعضی از اعضا جدید بوده و لیست کتاب‌های انتخابی آن‌ها از میان کتابهای جدیدخوانده‌شده بوده است.

نکته ۲- در صورت تمایل  به دانستن فهرست مبنای انتخاب، لیست ۱۰۰ کتاب خوانده شده در باشگاه کتاب‌خوانی ما را در زیر ببینید:

1. کافه پیانو – فرهاد جعفری
2. وانهاده – سیمون دوبوار
3. تصویرهای زیبا – سیمون دوبوار
4. زندگی در پیش رو – رومن گاری
5. به کسی مربوط نیست – جومپا لاهیری
6. در راه ویلا – فریبا وفی
7. بیژن و منیژه – جعفر مدرس صادقی
8. عطر سنبل عطر کاج – فیروزه جزایری دوما
9. پدر آن دیگری – پرینوش صنیعی
10. مترجم دردها – جومپا لاهیری
11. میرا – کریستف فرانک
12. مردی که گورش گم شد- حافظ خیاوی
13. سرزمین گوجه‌های سبز – هرتا مولر
14. چهل سالگی – ناهید طباطبایی
15. چرا ادبیات – ماریا بارگاس یوسا
16. احتمالاً گم شده‌ام- سارا سالار
17. اینسا (به زبان ارمنی)– کولیا درهوانسیان
18. ببر سفید – آراویند آدیگا
19. دلبرکان غمگین من – گابریل گارسیا مارکز
20. فرار – آلیس مونرو
21. ناتور دشت – جی دی سلینجر
22. یک روز قشنگ بارانی – اریک امانوئل اشمیت
23. پرنسس پابرهنه – اریک امانوئل اشمیت
24. زن نیکوکار و گربه خوشبخت – ساکی
25. بهترین داستان‌های کوتاه – آنتوان چخوف
26. مرغ دریایی – آنتوان چخوف
27. آبروی از دست رفته کاترینا بلوم – هانریش بل
28. دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست داشت – شهرام رحیمیان
29. بار هستی – میلان کوندرا
30. اطاقی از آن خود – ویرجینیا ولف
31. داستان‌هایی از نویسندگان زن انگلستان – انتخاب و ترجمه ناهید طباطبایی
32. داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست – ماتئی ویسنیک
33. بگذارید میترا بخوابد – کامران محمدی
34. برای دیگری – لون شانت
35. بیست داستان از بیست نویسنده زن ایرانی – منصوره شریف زاده
36. خانم دلوی – ویرجینیا وولف
37. بارون درخت نشین – ایتالو کالوینو
38. خانه خوبرویان خفته – یاسوناری کاواباتا
39. عقاید یک دلقک – هانریش بل
40. خرده جنایت‌های زناشویی – اریک امانوئل اشمیت
41. مردم شناسی جنسیت – امیلیا نرسیسیانس
42. چند داستان از جایگاه داستان کوتاه در ادبیات امروز ایران – تورج رهنما
43. چند مقاله ارمنی از کتاب Կամուրջ դէպի Տանիան ( پلی به سوی تانیا) نوشته ویولت گریگوریان
44. رویای مادرم – آلیس مونرو
45. یک داستان کوتاه 6-1-6- از کلیا درهوانسیان از اینترنت
46. دفترچه ممنوع – آلباد سسپدس
47. مطالعه و گفتگو در مورد “دلایل موثر بر درون همسری ارامنه” – پایان نامه ایلین اسماعیلی
48. سور بز – ماریو بارگاس یوسا
49. شش شخصیت درجستجوی نویسنده – لوییجی پیراندلو
50. چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم و یک روز مانده به عید پاک – زویا پیرزاد
51. چراغ‌ها را من روشن می کنم – شهلا زرلکی ( در باره کتابهای زویا پیرزاد)
52. مادام بوواری – گوستاو فلوبر
53. مردی به نام اوه – فردریک بکمن
54. نوای اسرارآمیز – اریک امانوئل اشمیت و کتاب دوست دارم گاهی شاعر نباشم – شعرهای واهه آرمن
55. خاطرات زادگاهم آبادان – داستان/خاطره‌های آلوارت طروسیان (یکی از اعضای باشگاه کتاب‌خوانی) چاپ شده در مجله هویس
56. مادربزرگتو از اینجا ببر – دیوید سداریس
57. سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش- هاروکی موراکامی
58. یک شب پاییزی – داستان‌های کوتاه از نویسندگان روس
59. گربه‌های آدم خوار – هاروکی موراکامی
60. صد میدان – یوریک کریم مسیحی
61. خاطرات اردیبهشت – جعفر مدرس صادقی
62. شناخت و عاطفه – به کوشش حبیب الله قاسم زاده
63. مترجم دردها (تکرار)- جومپا لاهیری
64. طوطی – سوزانا تامارو و مردی که کشتمش – اسدلله امرایی 
65. سال‌های نفرین شده – یرواند اوتیان
66. نام من سرخ – اورهان پاموک
67. سووشون – سیمین دانشور
68. جنگ چهره زنانه ندارد – سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ- ترجمه عبدالمجید احمدی
69. این‌جا برف‌ها آب نمی‌شوند – نوروان- به زبان ارمنی-Այստեղ ձիւները չեն հալւում Նորվան
70. سرخ سفید – مهدی یزدانی خرم
71. سه گانه نیویورک – پل استر
72. کتابخانه عجیب – هاروکی موراکامی
73. بهشت و دوزخ – جعفر مدرس صادقی
74. همراز – هلن گرمیون
75. قمر در عقرب – شرمین نادری
76. خانه دو طبقه خیابان سنایی – روبرت صافاریان
77. درک یک پایان – جولیان بارنز
78. سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی – بازنویسی جواد طباطبایی
79. در فاصله دو نقطه – ایران درودی
80. پسر دیرآموز من – مهوش کیان ارثی
81. نام گل سرخ یا آنک نام گل – اومبرتو اکو
82. باهم همین و بس – آنا گاوالدا
83. دختری که رهایش کردی – جوجو مویز
84. پیاده – بلقیس سلیمانی
85. روزی که اسمم را دانستم- هارون یشایایی
86. بعد از عشق – الیف شافاک
87. خانه – تونی موریسون
88. دلبند – تونی موریسون
89. بعد از پایان – فریبا وفی
90. جبه خانه – هوشنگ گلشیری
91. زنی به سرخی شقایق – نوئل شاتله
92. بازمانده روز – کازوئو ایشی گورو
93. صلیب بدون عشق – هانریش بل
94. خانه لهستانی‌ها – مرجان شیرمحمدی
95. در زمان ما – ارنست همینگوی
96. سه‌شنبه‌ها با موری- میچ آلبوم
97. ماه غمگین ماه سرخ – رضا جولایی
98. تاریخ عشق – کارول کراوس
99. دهکده خاک بر سر – فائضه غفار حدادی
100. ساکن دو فرهنگ – روبرت صافاریان

#باشگاه-کتابخوانی