گربه محبوب ما

6 دی 1403

وینش

گربه‌ها چه دوستشان داشته باشیم چه از آنها بترسیم برای ما همنشینی نزدیک و آشنا هستند. آنها در ادبیات هم حضور شاخصی دارند. از قصه‌های قدیمی تا داستان‌های کوتاه و بلند ردپنجول‌هایشان هست. آنها حتی به دنیای فلسفه و روانشناسی هم راه پیدا کرده‌اند و بسیای از ما تجربه‌های شخصی درباره‌شان داریم که شنیدنی است.

این مقاله را ۲۵ نفر پسندیده اند

گربه محبوب ما

چه بخواهیم و چه نخواهیم گربه‌ها عضو مهمی در زندگی ایرانی هستند. آنها همیشه در کوچه و خیابان‌های شهر ما حضور داشته‌اند، گربه ایرانی در سراسر جهان معروف است و از همه مهمتر نقشه ایران شبیه به یک گربه است!

گربه‌ها البته جای محکمی در ادبیات هم دارند، از موش و گربه عبید زاکانی بگیریم که یکی از قدیمی‌ترین حکایت‌های منظوم ماست که گربه در آن نقش مهمی ایفا می‌کند، تا ادبیات جهان که بسیاری از آثار داستان‌ها و کتاب‌های فلسفی به حضورشان پرداخته.

در این پرونده سعی کردیم به برخی از داستان‌هایی بپردازیم که گربه‌ها در آن حضور دارند، ببینیم تخیل انسان چه نقش‌هایی برای گربه‌ها متصور شده و شاید از خلال تجربیات شخصی و تحلیل‌های فلسفی و روانشناسانه متوجه شویم که راز توجه به گربه‌ها چیست؟

در ابتدا اگر بخواهیم بدانیم که این چهارپایان پستاندار چه ویژگی‌هایی دارند و چه گونه‌هایی از آن با چه مشخصاتی زندگی می‌کنند، خوب است که سراغ این کتاب برویم.

گربه‌سانان

حضور گربه‌ها در زندگی هر روزه بخش بزرگی از ما ایرانی‌ها انکار ناپذیر است در کوچه و خیابان همراهمان هستند، در خانه و حیاط برخی از ما زندگی می‌کنند و همدم عزیز برخی دیگر در زندگی هستند و برخی هم از آنها می‌ترسند و دوری می‌کنند همه و همه این نکات موجب می‌شود که خواندن کتاب گربه سانان جذاب و مورد توجه باشد.

هیوا قادر نویسنده کردزبان کتابی دارد با نام خانه گربه‌ها. خانه گربه‌ها معنایی نمادین در این داستان دارد و برای درک بهتر آن می‌توانید مطلب علیرضا آقایی راد را درباره‌اش بخوانید.

تنهایی آدم‌ها، تنهایی گربه‌ها و سرزمینی که از آن من نیست

یوسف مهاجری است محکوم به گذراندن یک ماه جزای بدل از حبس خود در خانه‌ی گربه‌ها. او باید در این مدت هر روز به آن‌جا برود و کار کند تا بعد از آن با تایید مدیر خانه، بتواند آزادی‌اش را بازپس بگیرد. در حقیقت در این یک ماه یوسف فردی زندانی است اما نه پشت میله‌ها و در سلولی کوچک که در شهری بزرگ در جهان به اصطلاح آزاد. گویی نویسنده می‌خواهد در پرده بگوید برای یک مهاجر، برای یک آدم بی‌سرزمین، هرجای جهان به جز سرزمین مادری‌اش، زندانی بزرگ محسوب می‌شود. بخشی از این یادداشت پیش از این در روزنامه شرق به چاپ رسیده است.

گربه‌ها فقط در رمان‌ها حضور ندارند بلکه در بسیاری از داستان‌های کوتاه هم حضوری مهم و تأثیرگذار دارند. در مطلب مژگان خاکی می‌توانید چند نمونه از حضورشان را در داستان‌های کوتاه ایرانی و خارجی ببینید.

داستان‌های کوچک گربه‌ای

اولین برخورد داستانی من با گربه‌ها حتماً حضور گربه‌‌ی قهرمان قصه مادربزرگم بود که حصیر یخ‌زده را از پشت پیرزن داستان جدا می‌کند و به پاس این خدمت، به سوگلی خانه‌ پیرزن تبدیل می‌شود؛ و بقیه قصه که کودکانه و با شعر و مثل پیش می‌رود و دایره لغات گیلکی‌ام را هم گسترش می‌دهد. هرچه بزرگتر می‌شدم البته، حضور این موجود پرفیس و افاده و نازنین را بیشتر در داستان‌ها می‌‌دیدم.

آیا می‌شود از زندگی و رفتار گربه‌ها به یک بینش یا فلسفه گربه‌ای در زندگی رسید؟ جان گری، فیلسوف معاصر انگلیسی با نوشتن کتاب فلسفه گربه‌گرا به همین موضوع پرداخته. آشنایی با این کتاب و دیدگاه او شاید برای شما هم جالب باشد.

فلسفه گربه‌گرا: گربه‌ها و معنای زندگی

کتاب «فلسفه گربه‌گرا: گربه‌ها و معنای زندگی» اثری موجز،‌ مفرّح و خلاقانه است. برای فیلسوفی جدّی مثل جان گری که عمرش را صرف نوشتن آثار فلسفۀ سیاسی و تحلیلی کرده، این کتاب نوعی بازیگوشی سرخوشانه در دوران بازنشستگی (سبک‌دوشی) محسوب می‌شود. به باور او زندگی خوب آن دنیای خیالی در آینده نیست که آدم به خودش وعده می‌دهد. زندگی خوب – هر چه هست و دقیقاً هم نمی‌دانیم چیست – همین است که اکنون و اینجا داریم. تلاش برای رسیدن به موقعیت مبهمی در آینده که قرار است سرشار از خوشبختی و شادکامی باشد محکوم به فناست و گربه‌ها آموزگار ما در این زمینه‌اند.

این روزها خیلی از ما در خانه گربه نگه‌می‌داریم. این حیوانات که قبلا در همسایگی ما به سر می‌بردند حالا به داخل خانه بسیاری از ما راه پیدا کرده‌اند و حتی عضو بسیار مهم و شاخصی شده‌اند. سمانه خادمی در این مطلب به همزمانی دو تجربه‌اش پرداخته، تجربه نگهداری از یک گربه و خواندن کتاب اگر گربه‌ها نبودند.

اگر گربه‌ها از صحنه‌ی روزگار محو می‌شدند

اگر گربه‌ها نبودند، کتاب کم حجم، سبک و خواندنی‌ست و در گیرودار پلتفرم‌های رنگارنگ و هدررفت زمان گزینه‌ی خوبی‌ست تا به این سوال پاسخ بدهد که چه چیزهایی، چه ارزش‌هایی دارند و شیطان روی دیگر سکه‌ی رونق زندگی در آینه‌ی رو در روی شاید «آن بخش توست که هرگز نشان نمی‌دهی. می‌دانی، شاد اما سطحی، لباس‌های پر زرق و برق پوشیدن و انجام هرکاری که می‎خواهی بدون نگرانی از اینکه دیگران چه فکر می‌کنند، گفتن هر چه می‌خواهی بی‌‎توجه به اینکه چقدر ناشایسته است.»

ارتباط بین کتاب‌ها و گربه‌ها به همینقدر محدود نمی‌شود. تصور کنید یک آدم کتابخوانی صفحه‌ای در اینستاگرام راه انداخته برای گربه‌های خیابانی که در آن کتاب‌های دست دومش را می‌فروشد و درآمدش صرف نگهداری و حمایت از گربه‌ها می‌کند. هما توسلی همین آدم است و برایمان درباره‌ی گربه‌ها و کتاب‌هایش نوشته.

گربه‌ها و کتاب‌ها

در آغاز کتاب نبود، کلمه نبود، گربه بود! یک ساله که بوده‌ام گربه‌ی سیاهی داشته‌ام که دو تا دستش را روی شانه‌هایم می‌گذاشته و خودش را بالا می‌کشیده تا صورتش را به صورت من نزدیک کند. مامان می‌گوید اگر مدتی نبودیم، وقتی برمی‌گشتیم از سر کوچه پابه‌پای ماشین می‌دویده تا خودش را به من برساند. من با گربه‌ها بزرگ شده‌ام. تصور زندگی در خانه‌ای بدون گربه برایم ممکن نیست، انگار خانه‌ای دیوار نداشته باشد.

شاید خیلی از ما افرادی را بشناسیم که دچار ترس از گربه یا به اصطلاح فوبیای گربه هستند. البته برای این افراد زندگی در شهر و کشوری که گربه‌ها به وفور وجود دارند کار سختی است اما شاید خواندن این تجربه برای آنها بد نباشد. تجربه هنرمندی که از گربه‌ها می‌ترسید اما ناچار شد تصویرگر یک کتاب گربه‌ای شود!

چطور یک داستان مرا از فوبیای گربه رها کرد

بچه گربه تنها روایت گربه‌ای است به اسم فلفل که از دوستان گرمابه و گلستان مدیر هنری این کتاب است. داستان آشنایی من و او هم تقریبا به پنج سال پیش برمی‌گردد. یک روز دوست فلفل به من زنگ زد و گفت پاشو بیا دفتر هوپا تا راجع به یک کتاب با هم صحبت کنیم. همه چیز از آن روز شروع شد.

ویکتور هوگو می‌گوید: خدا گربه را آفرید تا لذت نوازش کردن ببر را به بشر بچشاند. این سرآغاز کتابی است که اطلاعات جامعی درباره گربه‌سانان به ما می‌دهد، چه گربه‌های مخملی کوچک باشند چه ببرهای سفید.

پنجه مخملی‌ها

کتاب پنجه مخملی ها شبیه یک دایره‌المعارف و یک کتاب مرجع، حاوی اطلاعات مفید و کاملی دربارۀ گربه‌سانان است؛ مرجعی جالب و لذت‌بخش برای بررسی تکامل، بقا و وضعیت گربه‌های جهان. در این کتاب با گونه‌های متفاوت گربه‌ها آشنا می‌شویم. از بزرگ‌ترین و وحشی‌ترین گربه‌های دنیا مانند شیر گرفته تا گربه‌های ملوس خانگی که سر میز غذا دور پاهای ما می‌پیچند.

به نظر می‌آید حضور گربه‌ها در داستان‌های بچه‌ها بیشتر از بزرگسالان است که البته عجیب نیست. در اینجا چند کتاب با حضور گربه‌ها برای بچه‌ها را معرفی می‌کنیم.

تاریخچه‌ی طولانی و ثبت‌شده‌ای از عشق نویسندگان به گربه‌هایشان وجود دارد. در واقع، تعداد نویسندگانی که عاشق گربه‌ها بوده‌اند آنقدر زیاد است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.در ادامه نگاهی بیاندازیم به تصاویر ثبت شده از برخی نویسندگان همراه با گربه محبوبشان.

رابطه بین نویسندگان مشهور و گربه‌هایشان

نویسندگان و گربه‌ها همیشه پیوند ویژه‌ای داشته‌اند. تاریخچه طولانی و ثبت‌شده‌ای از عشق نویسندگان به گربه‌هایشان وجود دارد. در واقع، تعداد نویسندگانی که عاشق گربه‌ها بوده‌اند آنقدر زیاد است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.بیشتر نویسندگان درون‌گرایان خلاق هستند و گربه‌ها به‌خوبی در دنیای یک درون‌گرا جای می‌گیرند. در این بخش تصاویر برخی از نویسندگان همراه با گربه محبوبشان را با هم ببینیم.

گربه‌ها از روزگار قدیم جایگاه خوبی در فرهنگ ایرانی داشته‌اند. نشان به آن نشان که همواره در هنر نگارگری ایرانی، در صحنه‌هایی سرگرم‌کننده، حضور داشته‌اند. تعدادی از این نقاشی‌ها را ببینیم.