کتاب‌های کمیک و رمان‌های مصور در فرهنگ کشورمان خیلی جاافتاده نیستند و بسیاری با شنیدن این نام‌ها به یاد کتاب‌های کودکانه پر از نقاشی می‌افتند. البته در سال‌های اخیر، با شهرت فیلم‌های دنیای مارول، توجه‌ها کمی به این ژانر بیشتر شده و شاهد برخی کتاب‌های کمیک ترجمه شده الکترونیک هستیم.

اما با این حال شاید تشخیص رمان مصور (Graphic novel) از کتاب کمیک (Comic book) برای شما هم دشوار باشد. این دو مترادف یکدیگر نیستند و با اینکه هر دو از شیوه‌ی روایت بر اساس تصاویر پیروی می‌کنند، تفاوت‌هایی اساسی دارند.

دانستن تاریخچه این دو به درک پیدایش این ژانرها و همچنین تشخیص این دو از هم کمک می‌کند.

تاریخچه:

شاید بتوان گفت کمیک استریپ‌ها تقریباً از قرن ۱۷ام به صورت کارتون‌های سیاسی در اروپا وجود داشته‌اند. اما شاید اولین نمونه واقعی و کامل کمیک استریپ را بتوان به اثر معلم سوئیسی به نام رودولف توفر (Rodolphe Töpffer) در قرن ۱۹ام به نام ماجراهای آقای اوبادیا اولدباک (The Adventures of Mr. Obadiah Oldbuck) نسبت داد.

در اواخر سال‌های ۱۸۹۰ روزنامه New York World داستان کودک زرد (The Yellow Kid) را منتشر کرد. این داستان به صورت یک کمیک استریپ کاملاً رنگی به همراه قطعه‌بندی و حباب‌های گفتاری (speech bubbles) ارائه شد. روزنامه‌های دیگر نیز شروع به تقلید کردند و همین امر مسیر را برای کمیک استریپ‌‌های مدرن هموار کرد.

اما در مورد کتاب‌های کمیک، Famous Funnies تبدیل شد به اولین کتاب کمیک مدرن آمریکایی که به صورت مرتب چاپ می‌شد. تفاوت اصلی کتاب‌های کمیک با کمیک استریپ‌ها این بود که اولی مجزا از روزنامه یا مجله فروخته می‌شد. Famous Funnies از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۵۵ منتشر شد و چارچوب‌هایی را برای کمیک‌های آینده بنا نهاد.

در عصر طلایی کمیک‌ها، بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰، قهرمان‌های مشهوری مانند بتمن، سوپرمن، زن شگفت‌انگیز و فلش در کتاب‌های کمیک معرفی شدند. نکته قابل توجه این است که در سال‌های اخیر این قهرمان‌ها بسیار مورد توجه بوده‌اند و همچنان پرطرفدار هستند.

با بزرگ شدن طرفداران کتاب‌های کمیک، این قشر بیشتر به دنبال داستان‌های واقعی‌تر و بالغ‌تر بود و همچنین پول بیشتری برای خرج کردن داشت. علاوه بر این‌ها، ظهور فروشگاه‌های مخصوص کتاب‌های کمیک باعث شد ناشران بیشتر ریسک کنند. رمان‌های مصور بالغ‌تر و گران‌تر در دهه ۷۰ میلادی وارد بازار شدند. از آثار پیشرو این ژانر می‌توان به دو کتاب ویل آیزنر به نام‌های قراردادی با خدا و دیگر داستان‌های اجاره‌نشینی اشاره کرد.

رمان مصور چیست؟

همانگونه که از نام آن هم مشخص است، یک رمان کامل است که روایت را از طریق تصاویر بیان می‌کند. یک رمان مصور شامل شروع، میانه و پایان است. این نوع اثر، حتی اگر بخشی از یک سری داستانی باشد، روند و نتیجه‌گیری‌هایی که معمولاً از یک رمان انتظار داریم را ارائه می‌دهد. در نتیجه، یک رمان مصور طولانی‌تر و پرمحتواتر از کتاب کمیک است.

مشخصه‌های یک رمان مصور چیست؟

این آثار شامل بسیاری از مشخصه‌های کلیدی رمان‌ها هستند:

• یک شروع، میانه و پایان مشخص
• یک داستان مرکزی با داستان‌های فرعی تکمیلی
• سیر تکاملی شخصیت و سفرهای شخصی
• پیام‌های تماتیک
• دیالوگ و روایت‌های دقیق و موجز

تفاوت مشخص بین رمان مصور و رمان متنی این است که اولی اجازه می‌دهد بخش زیادی از روایت توسط تصاویر انجام شود و از حباب‌های دیالوگ (dialogue bubbles) و جعبه‌های روایت (narration boxes) برای افزودن جزئیات کمک می‌گیرد.

رمان‌های مصور مشهور:

رمان‌های مصور در اواخر قرن بیستم شروع به جلب توجه کردند و هنوز هم در قرن بیست و یکم در حال رشد هستند. برخی آثار مشهور این زمینه در ادامه آمده است:

• ماوس (Maus) نوشته آرت اشپیگلمن
• نگهبانان (Watchmen) نوشته آلن مور و دیو گیبونز
• دنیای ارواح (Ghost World) نوشته دنیل کلوز
• دختر بابا (Daddy’s Girl) نوشته دبی درکسلر
• لاک و کلید (Locke & Key) نوشته برایان آزارلو و ادواردو ریسو

رمان مصور ماوس اولین اثر در این ژانر بود که موفق به دریافت جایزه پولیتزر در سال ۱۹۹۲ شد. رمان نگهبانان نیز در لیست ۱۰۰ رمان برتر مجله تایمز قرار دارد.

کتاب کمیک چیست؟

این نوع اثر، بخشی از یک روایت سریالی بزرگتر است که توسط تصاویر بیان می‌شود. از ناشران مشهور این حوزه می‌توان به Archie comics، Marvel comics و DC comics اشاره کرد. این ناشران و ناشران مشابه دیگر، از اواسط قرن بیستم تا الان در حال انتشار کتاب‌های کمیک به صورت هفتگی یا ماهیانه هستند. محصولات آن‌ها در قالب کتاب یا کمیک استریپ‌هایی که در مجلات و روزنامه‌ها چاپ می‌شوند، ارائه می‌شود. این کمیک‌ها، بخش‌هایی از روایت‌هایی طولانی که ممکن است سال‌ها یا حتی دهه‌ها طول بکشد را ارائه می‌دهند.

کتاب‌های کمیک مشهور:

برخی از سری‌های مشهور کتاب‌های کمیک آمریکایی در ادامه آمده است:

• سوپرمن
• بتمن
• مرد عنکبوتی حیرت‌انگیز
• زن شگفت‌انگیز
• آرچی
• مردان ایکس

تفاوت بین رمان مصور و کتاب کمیک چیست؟

با این‌که ممکن است عموم مردم تفاوتی بین رمان مصور و کتاب کمیک قائل نشوند، طرفداران این ژانرها به راحتی این کار را انجام می‌دهند. در ادامه به تعدادی از تفاوت‌های مهم این دو سبک اشاره شده است:

• رمان‌های مصور طولانی‌تر از کتاب‌های کمیک هستند
• رمان‌های مصور دامنه وسیعی از ژانرها و موضوعات را پوشش می‌دهند. در کتاب کمیک هم ممکن است چنین باشد اما معمولا موضوعات یا با ابرقهرمان‌ها مرتبط است و یا از دریچه دید آن‌ها تشریح می‌شود
• رمان‌های مصور، چه بخشی از سری بزرگتری باشند یا نه، شامل یک روایت کامل هستند
• کتاب‌های کمیک شامل بخش‌هایی از یک روایت سریالی هستند. مطالعه کتاب کمیک، اگر کتاب قبلی آن را در سری نخوانده باشید، ممکن است دشوار باشد
• هر دو ممکن است شامل شخصیت‌هایی پیچیده با گذشته‌ای کامل باشند
• کتاب‌های کمیک با تناوب بیشتری تهیه و معمولا به صورت هفتگی یا ماهیانه ارائه می‌شوند.