بلژیک سرزمین پرالین و کتاب‌های کمیک است. اما این عشق فقط در داستان افسانه‌ای ماجراهای تن ‌تن (اثر کلاسیکی که نخستین بار، بیش از 90 سال پیش منتشر شد) خلاصه نمی‌شود. براساس اطلاعاتی که توسط منابع رسمی این کشور منتشر شده‌اند، بروکسل با بیش از 700 نویسنده‌، متراکم‌ترین شهر جهان از نظر تعداد نویسنده‌ی کمیک بوک به شمار می‌آید.

در واقع، تیراژ کل مجموعه‌های کمیک بلژیک بالغ بر 40 میلیون نسخه در سال است. این رقم، 60 درصد از درآمدهای سالانه‌ی صنعت نشر در بلژیک را شامل می‌شود. پس نباید تعجب کنید اگر بدانید که بلژیکی‌ها از کمیک به عنوان «هنر نهم» یاد می‌کنند.

قدم زدن در بروکسل درست مثل ورق زدن یک کمیک بوک است. تقریباً در هر کناروگوشه‌ی پایتخت بلژیک می‌توانید تصویر یک شخصیت کمیک را بر دیوار خانه‌ها، بوتیک‌ها و بوم‌ها ببینید. همین ویژگی‌هاست که بروکسل را به بهشت عاشقان کتاب های کمیک بدل کرده است.

هرژه‌ی راه‌گشا ؛ پدر هنر نهم

ریشه‌های سنت داستان‌نویسی به سبک کمیک به هرژه (با نام واقعی ژرژ پروسپه رمی) بازمی‌گردد. او نویسنده‌ی مجموعه‌ی جهانی ماجراهای تن تن است. داستان سریالی تن‌تن و تریر سفید وفادارش برای اولین بار در ضمیمه‌ی کودکان روزنامه‌ی بلژیکی Le Vingtième Siècle به انتشار رسید. اما چندی نگذشت که این مجموعه توانست توجه بزرگسالان را نیز به خود جلب کند. مدت زمان کوتاهی پس از انتشار، ماجراهای تن تن از مبدا بلژیک به بیش از 85 کشور جهان صادر شد.

دیدیه لیک، سخنگوی موزه هرژه در این مورد می‌گوید: «هیچ بلژیکی ای به اندازه‌ی تن تن مشهور نیست. اما او دیگر فقط به بلژیک تعلق ندارد. تن تن ابرقهرمان نیست، اما یک قهرمان جهانی به شمار می‌آید. به علاوه، او یک چهره‌ی کاملاً قابل اعتماد است و هنوز هم می‌تواند خوانندگان را شیفته و شیدای خود کند.»

کارهای هرژه بلژیکی‌های زیادی را به سمت داستان‌سرایی کمیک سوق داد. او را پیشگام سبک Clear Line در تصویرسازی می‌دانند. در حقیقت، هرژه با خطوط واضح و قوی خود و استفاده از رنگ‌های جسورانه، توانست استانداردهایی طلایی را برای تصویرگران نسل‌های آینده تنظیم کند.

محبوبیت ژانر کمیک به لطف مجموعه‌های کمیک هفتگی بیشتر و بیشتر می‌شد. مثلاً در سال 1938، انتشارات Dupuis، اسپیرو را منتشر کرد. اسپیرو جوانی صادق و شجاع است. سنش چندان مشخص نیست ولی سعی می‌کند که با بی‌عدالتی‌ها مبارزه و به مردم کمک کند. در این مسیر، دوستش فانتاسیو و سنجاب خانگی‌اش با او همسفر هستند. جالب است بدانید که کمتر از یک دهه بعد انتشار اسپیرو، هرژه تن تن را منتشر کرد. این دو کمیک، به خاکی حاصلخیز برای پروراندن صنعت کمیک اروپا در دهه‌های آینده تبدیل شدند.

قهرمانان بلژیکی صنعت کمیک‌

بعد از تن تن، لوک خوش‌شانس نام‌آشناترین قهرمان کتاب‌های کمیک بلژیکی است. کمیک‌بوک لوک خوش‌شانس، اولین بار در سال 1946 منتشر شد. خالق این شخصیت فراموش‌نشدنی، کاریکاتوریستی به نام موریس دو بـِـوِر است. احتمالاً به یاد دارید که داستان لوک خوش‌شانس روایت‌گر زندگی مردی است که سریع‌تر از سایه‌اش شلیک می‌کند. البته، اسب وفادارش جولی جامپر را هم نباید از قلم انداخت! این تیم دونفره باید با باند دالتون‌ها در غرب وحشی مبارزه می‌کردند.

یکی دیگر از موفقیت‌های جهانی صنعت کمیک بلژیک را اسمورف‌ها خلق کردند. اسمور‌ف‌ها در اکتبر 1958 میلادی متولد شدند. خالق این داستان، تصویرگری به نام پیر کالیفورد (یا به اختصار: پی‌یو) بود. راستش را بخواهید، هیچکس حتی خود پی‌یو هم انتظار نداشت که اسمورف‌ها بتوانند به موفقیت جهانی برسند. چه برسد به اینکه لازم باشد قصه‌شان را به 25 زبان ترجمه کرد!

یکی دیگر از محبوب‌ترین قهرمانان صنعت کمیک بلژیک، ریک هوچت (Ric Hochet) است. داستان ریک هوچت، روایت‌گر زندگی یک روزنامه‌نگار و کارآگاه آماتور است. او متخصص حل کردن پرونده‌های جنایی مرموز و مربوط به گرگینه‌ها، خون‌آشام‌ها و دیگر شخصیت‌های فراطبیعی است.

دیدیه دلیک راز موفقیت کمیک‌های بلژیک را در سادگی قهرمانان آنان می‌داند. او اعتقاد دارد که قهرمانان بلژیکی علاقه‌ای به خودنمایی ندارند. در ذات آن‌ها عناصر سوررئالی وجود دارد که می‌توانند به سادگی مخاطبانی گسترده را به سوی خود بکشند.  

اما یکی دیگر از خلاقانه‌ترین و تاثیرگذارترین قهرمانان کتاب‌های کمیک بلژیکی، Le Chat است! Le Chat یا همان گربه، یک گربه‌ی چاق است که توسط فیلیپ گوک خلق و به سرعت به یکی از پرفروش‌ترین شخصیت‌های صنعت کمیک بلژیکی – فرانسوی زبان تبدیل شد. این گربه‌ی انسان‌نما که کت‌وشلوار می‌پوشید به ابزاری برای بیان عقاید نویسنده‌اش تبدیل شد. از زبان او، گاه سخنانی بسیار فلسفی را خواهیم شنید، گاه بینش‌هایی سیاسی را، و گاهی هم حرف‌هایی از سر جنون و دیوانگی!

عصر مانگا

در سال 1989 میلادی، موزه‌ای به نام موزه‌ کمیک در بروکسل افتتاح شد. از آن سال به بعد، تمامی قهرمانان بلژیکی کمیک، چه پرفروش و جهانی باشند چه گمنام و محلی، در این موزه به علاقمندان صنعت کمیک‌بوک معرفی می‌شوند. با این حال، در این دوران دیگر حکمرانی بازار به دست کمیک‌بوک‌های بلژیکی نیست. حالا دیگر مدت‌هاست که مانگاهای ژاپنی به حاکمان بی‌چون‌وچرای این صنعت تبدیل شده‌اند. اما آن‌چنان که از شواهد پیداست، بلژیکی‌ها این قدرت را به رسمیت نشناخته‌اند! آن‌ها هنوز هم به قهرمانان خیالی خود وفادارند.

از تن ‌تن تا لوک خوش‌شانس ؛ راز موفقیت کمیک‌های بلژیکی