بشاید تعجب کنید اگر بشنوید ساختار فیزیکی مغز آدم با کمک مطالعه تغییر می‌کند. بگذارید این گزاره را این‌گونه برایتان تشریح کنیم. وقتی دارید یک رمان خوب را با علاقه می‌خوانید، دوست دارید که با شخصیت‌ها و وقایع آن همدل‌تر شوید. درست است؟ همین به انگیزه‌ای خوب تبدیل می‌شود و شما تلاش برای فریب ذهن‌تان را آغاز می‌کنید. با این امید که بتوانید چیزی را که در کتاب خوانده‌اید، تجربه نمایید. اما این تازه آغاز ماجراست.

تاثیر مطالعه بر قدرت تصویرسازی ذهنی

خواندن کتاب، فقط یک فعالیت سرگرم‌کننده نیست. به کمک کتاب‌ها می‌توانید جهانی را در ذهن خود بسازید؛ حتی اگر واقعاً قصد چنین کاری را نداشته باشید! ساده‌تر بگوییم. محققان دریافته‌اند که در زمان مطالعه، تصویربرداری بصری به صورت خودکار (اتوماتیک) در ذهن آدمیزاد انجام می‌شود. برای درک بهتر این موضوع، شما را با نتایج یک آزمایش ساده آشنا خواهیم کرد. البته، ناگفته نماند که این آزمایش بارها و بارها در دانشگاه‌ها و توسط تیم‌های تحقیقی مختلف اجرا شده است.

محققان دریافته‌اند که انسان‌ها کار شناخت اشیای ناشناس را بسیار سریع‌تر انجام می‌دهند – اگر پیش از آغاز فرایند شناسایی، یک جمله در توصیف آن بخوانند. جملات توصیفی به ذهن کمک می‌کنند که تصویری از شیء ناشناس را شبیه‌سازی کند. و این یعنی شما یک گام به شناخت چیزی که به دنبالش هستید، نزدیک‌تر خواهید شد.  

گفتار، می‌تواند مغز شما را به فعالیت وادارد

برخی از منتقدان، هیچ اعتقادی به کتاب‌های صوتی ندارند و آن‌ها را فاقد هر تاثیر مثبت بر عملکرد مغز و ذهن می‌دانند. اما تحقیقات ثابت می‌کند که گوش دادن به یک داستان، می‌تواند مغز شما را به فعالیتِ بیشتر وادارد. بهتر بگوییم. وقتی دارید به یک داستان گوش می‌دهید، هم بخش‌های مربوط به پردازش زبان در مغزتان فعال می‌شود و هم بخش‌های تجربی! دارید در مورد غذا چیزی می‌شنوید؟ قشر حسی مغزتان فعال می‌شود و همزمان، قشر حرکتی را نیز فعال می‌کند. البته، این فقط در مورد کتاب‌های صوتی صادق نیست.

 کارشناسان عقیده دارند که مغز ما در تمام طول روز در معرض روایت‌های مختلف است. محقق، جرمی هسو در این مورد می‌گوید: داستان‌های شخصی و شایعات، 65 درصد از مکالمات ما را تشکیل می‌دهند. پس ادامه دهید. به داستان‌های طولانی همکارانتان گوش فرا دهید، رادیو را روی یک شبکه‌ی گفتگومحور تنظیم کنید و در ماشین، به یک کتاب صوتی گوش دهید. این بهترین تمرین برای رشد و تقویت مغزتان است.

خواندن تجربیات دیگران، تاثیری شبیه به زندگی کردن در آن موقعیت دارد

تا به حال شده است آن‌قدر به موضوع یک داستان نزدیک شوید که انگار آن را در زندگی واقعی خودتان هم تجربه کرده‌اید؟ گمان نکنید که شما انسان نرمالی نیستید. مغز شما واقعاً ممکن است احساس کند که آن تجربه‌ی «خوانده‌ شده» را زندگی کرده است. مغز تفاوتی چندانی در بین خواندن درباره‌ی یک تجربه و لمس مستقیم آن تجربه قائل نمی‌شود. پس چه مطالعه کنید و چه از نزدیک لمسش نمایید، مناطق عصبی یکسانی تحریک خواهند شد. می‌بینید که رمان‌ها چطور به سادگی راه خود را به افکار و احساسات ما باز می‌کنند؟ حتی شاید بتوان گفت که اولین تجربه‌های واقعیت مجازی در ذهن عاشقان مطالعه رخ داده است.

مطالعه‌ی سبک‌های مختلف، الگوهای متفاوتی را در مغز ما ایجاد می‌کند

هر نوع از مطالعه، به نحوی خاص مغز شما را تحریک می‌‎کند. محققان دانشگاه استنفورد دریافته‌اند که مطالعه‌ی ادبی مغزتان را برای عملکردهای شناختیِ پیچیده تمرین می‌دهد. اما مطالعه‌ی کتاب‌های لذت‌آفرین و نه چندان تخصصی، باعث افزایش جریان خون در نواحی مختلف مغز می‌شود. آن‌ها دریافتند که خواندن یک رمان برای درک ارزش ادبی آن، یک تمرین موثر مغزی به شمار می‌آید و بیشتر از مطالعه با هدف لذت بردن، می‌تواند ذهن شما را تمرین دهد.

در سال 2009 میلادی، گروهی از محققان به بررسی تاثیر یوگا، شوخ‌طبعی و مطالعه بر سطح استرس دانش‌آموزان پرداختند. مطابق با نتایج این‌ بررسی‌ها، سی دقیقه مطالعه‌ی روزانه می‌تواند فشارخون، ضربان قلب و احساس ناراحتی‌های روانی‌ای نظیر استرس را به طرز چشمگیری کنترل کند. شاید تعجب کنید اگر بدانید که مطالعه، درست به اندازه‌ی یوگا و طنز بر سلامت روان شما تاثیرات مثبت خواهد گذاشت.

زبان‌های جدید می‌توانند به رشد مغز شما کمک کنند

آیا واقعاً می‌خواهید ذهن خود را تمرین دهید و ورزیده کنید؟ پس مطالعه‌ی یک رمان به زبان خارجی را آغاز کنید. محققان دانشگاه لوند سوئد آزمایشی ساده اما بسیار مهم را انجام دادند. آن‌ها ذهن دانش‌آموزان آکادمی ترجمه‌ی نیروهای مسلح سوئد را در کنار دانشجویان پزشکی و علوم شناختی مورد بررسی قرار دادند. بعد از یک دوره‌‌ی سه ماهه، این دو گروه را مورد اسکن مغزی مجدد قرار دادند. می‌توانید نتیجه را حدس بزنید؟ دانش‌آموزان زبان، تجربه‌ی رشد مغز را در هر دو قشر مغز و هیپوکامپ تجربه کرده ‌بودند.

مغز شما فقط در هفت روز به کتاب‌های الکترونیکی عادت می‌کند

اگر به خواندن کتاب‌های کاغذی عادت دارید،  در مقابل مطالعه‌ی نسخه‌ی الکترونیکی کتاب‌ها گارد می‌گیرید. اما بگذارید از یک نکته مطمئن‌تان کنیم. کارشناسان می‌گویند که با توجه به سن و مدت زمانی که روی کاغذ مطالعه کرده‌اید، مغزتان حداکثر به هفت روز برای انطباق با شرایط جدید نیاز دارد. پس از آن، کاملاً از نظر ذهنی برای استفاده از فناوری‌های جدید آماده هستید.

کتاب‌های الکترونیکی همان مزایای کتاب‌های کاغذی را دارند؟

مغز شما می‌تواند در زمانی کوتاه، خود را با کتاب‌های الکترونیکی وفق می‌دهد. اما این بدان معنا نیست که کتاب‌های الکترونیکی می‌توانند همان تاثیرات را بر ساختار ذهن و مغزتان داشته باشند. می‌پرسید چرا؟ باید بگوییم چون برخی از نشانه‌های کتاب فیزیکی در کتاب‌های الکترونیکی نیست. مثلاً انبوهی صفحات را نمی‌توانید در نسخه‌ی الکترونیکی مشاهده و احساس کنید. به همین دلیل از تجربه‌‎ی حس مکان در حین خواندن کتاب محروم خواهید ماند. با این حال، وجود درصد مطالعه در کنار صفحه و یا مشخص بودن شماره‌ی صفحات به صورت دائمی، می‌توانند اندکی شما را به تجربه‌ی ناوبری فضایی در کتاب‌های فیزیکی نزدیک کنند.

ساختار مغزتان می‌تواند یک داستان را توسعه دهد

رمان‌ها شروع، میانه و پایان دارند. این برای مغزتان یک کمک حیاتی به شمار می‌آید. با کمک این ساختار، مغز آدمی تشویق می‌شود که علت‌ها و معلول‌ها را با سرعت و دقت بیشتری به هم پیوند دهد. هر چه بیشتر مطالعه کنید، مغزتان بیشتر می‌تواند با این خط فکری سازگار شود. درست به همین دلیل است که دانشمندان علوم اعصاب، والدین را برای تقویت روحیه‌ی مطالعه در کودکان خود تشویق می‌کنند. چرا که اینگونه، ذهن کودک انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا خواهد کرد و ظرفیت‌هایش برای توسعه‌ی مفاهیم و گسترش دامنه‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود.

مطالعه می‌تواند ساختار ذهنی شما را تغییر دهد

همه‌ی خوانندگان کتاب‌ها مثل هم نیستند. برخی از خوانندگان ضعیف هم وجود دارند که واقعاً نمی‌توانند لذت ادبیات را درک کنند. خبر خوب اینکه می‌توان به آن‌ها آموزش داد تا خوانندگان بهتری شوند. و این آموزش، در حقیقت ساختار مغزشان را تغییر می‌دهد. در دانشگاه کارنگی آمریکا یک برنامه‌ی مطالعه‌ی روزانه به مدت شش ماه اجرا شد. نتایج این برنامه، شگفت‌انگیز بود! دانشمندان دریافتند که در طول این دوره، حجم ماده‌ی سفید موجود در ناحیه‌ی زبانی مغز افزایش یافت. به علاوه، آن‌ها توانستند اثبات کنند که می‌توان ساختار مغز را با آموزش بهبود بخشید. در چنین شرایطی، عشق به مطالعه، بیش از هر زمان دیگری اهمیت می‌یابد. قبول دارید؟

مطالعه‌ی عمیق، حس همدلی را در خواننده تقویت می‌کند

تا حالا شده است که احساس غرق شدن در داستان یک رمان بهتان دست بدهد؟ بگذارید بهتان بگوییم که این بهترین اتفاق ممکن برای مغزتان است. به این ترتیب، شما می‌توانید احساس شخصیت‌های مختلف داستان را بهتر درک کنید. و این تمرینی است برای اینکه در زندگی واقعی، با مردم همدل‌تر شوید و نسبت به زندگی‌شان آگاه‌تر و هوشیارتر رفتار کنید. محققان، این وضعیت را با کمک نظریه‌ی ذهن توصیف می‌کنند. آن‌ها اعتقاد دارند که مطالعه می‌تواند مهارت‌های ضروری برای ایجاد، هدایت و حفظ روابط اجتماعی را در وجود شما تقویت کند.