هوش مصنوعی و ابزاری مثل چت جی‌پی‌تی آیا تاثیری روی آینده ادبیات و هنر خواهد داشت؟ این روزها خیلی صحبت از چت جی‌پی‌تی و امکانات متعددی است که در اختیار مشاغل و پژوهشگران و اصلاً همه قرار داده است. اما این چت جی‌پی‌تی اصلاً چیست و چطور می‌توان هوش مصنوعی و تکامل آن را به زبان ساده توضیح داد؟

برای شروع کار یک معرفی اجمالی داریم از این‌که اصولاً چت جی‌پی‌تی چیست؟ در یادداشت زیر سعی کرده‌ایم -البته خیلی خلاصه و فقط در 999 کلمه!- به سوال‌های پایه‌ای و ساده درمورد چیستیِ چت جی‌پی‌تی پاسخ بدهیم.

​

چت جی‌پی‌تی چیست؟ این روزها خیلی صحبت از چت جی‌پی‌تی و امکانات متعددی است که در اختیار مشاغل و پژوهشگران و اصلاً همه قرار داده است. اما این چت جی‌پی‌تی اصلاً چیست و چطور می‌توان هوش مصنوعی و تکامل آن را به زبان ساده توضیح داد؟ در یادداشت زیر سعی کرده‌ایم -البته خیلی خلاصه و فقط در 999 کلمه!- به سوال‌های پایه‌ای و ساده درمورد چیستیِ چت جی‌پی‌تی پاسخ بدهیم. پس اگر حسابی آماتور هستید خواندن این یادداشت را قویاً به شما توصیه می‌کنیم.

آیا روبوت‌ها می‌توانند داستان بنویسند؟ کتاب ماشین‌های قصه‌گو: کامپیوترها چگونه به نویسنده‌های خلاق تبدیل شده‌اند به قلم مایک شارپلز و رافائل پِرِز ای پِرِز که در سال ۲۰۲۲ توسط انتشارات راتلیج منتشر شده است، در این مورد بحث می‌کند. نویسندگان آن هردو از متخصصین #هوش-مصنوعی هستند. آن‌ها سعی کرده‌اند از دید یک نویسنده، از دید خوانندگان کتاب و از دید فعالان اقتصاد نشر به قضیه نگاه کنند.

هریک از این‌ها منافع متفاوتی با سایرین دارند. جهت‌گیری آن‌ها در نهایت این است که کامپیوترها سریع‌تر هستند و سرانجام بهتر و کارآمدتر جای ناکارآمدتر را خواهد گرفت.

روبوت‌های داستان‌نویس گفت‌وگو درباره‌ی برنامه‌ی ChatGPT در شبکه‌های اجتماعی داغ است و فروشگاه کتاب آمازون قفسه‌ی به انتشار کتاب‌هایی که نویسنده‌اش (یا یکی از نویسنده‌هایش) کامپیوتر است اختصاص داده است. اما آیا هوش مصنوعی می‌تواند داستان بنویسد؟ آیا روبوت‌های داستان‌نویس در آینده جای رمان‌نویس‌ها را خواهند گرفت؟ می‌توانند چنین کاری کنند؟ رمان‌نویسان خودکار. برنامه‌ای که اینترنت را بلعید. مدل‌سازی ذهن نویسنده. قابلیت همدلی روبوت‌ها. این‌ها عنوان‌های برخی از فصل‌های کتابی هستند با نام ماشین‌های قصه‌گو: کامپیوترها چگونه به نویسنده‌های خلاق تبدیل شده‌اند به قلم مایک شارپلز و رافائل پِرِز ای پِرِز که در سال ۲۰۲۲ توسط انتشارات راتلیج منتشر شده است. نویسندگان هر دو از متخصصان هوش مصنوعی هستند.

روبرت صافاریان هم در یادداشتی با عنوان «هوش مصنوعی و ادبیات: کامپیوتری شدن پیش از کامپیوتر» بر این اعتقاد است که در نهایت بخش اعظم و بالای نود درصد داستان‌هایی که انسان نوشته براساس شناخت از کلیشه‌های داستانی فراهم آمده و خب کار طبقه‌بندی داده‌ها و کلیشه‌ها را کامپیوتر بهتر هم می‌تواند انجام بدهد.

«نود در صد متن‌ها مکانیکی‌اند و متکی بر کمّیات، اما پس آن ده در صدی که به کلی بکرند چه؟ ادبیات خلاق همان ده در صد توصیف‌های اریژینال هستند، توصیف‌هایی که شبیه‌شان در هیچ متن سابقی یافت نمی‌شود. این‌ها که در کلاس‌ها به ما می‌آموزند کلیشه هستند و قالب‌های تکراری هستند و ما در پی چیزی هستیم خلاقانه‌تر و منحصربه‌فردتر که از اذهان انسان‌هایی نابغه در آمده باشد. بله، چنین آثاری وجود دارند. اما آن‌ها استثنایی هستند.

قاعده همان نود در صد و بلکه بیشتر است که آثاری به اصطلاح «کلیشه‌ای» می‌سازند. هرچند این آثار آن قدرها هم که به نظر می‌آید در همان نگاه اول به عنوان قالبی قابل‌شناسایی نیستند. در یک کلام، پیش از پیدایش ماشین محاسب یا همان کامپیوتر هم مغز انسان مدام در پی روشی بوده است برای برای آسان‌سازی و کمّی‌سازی فرایند خلق آثار ادبی.

هوش مصنوعی و ادبیات: کامپیوتری شدن پیش از کامپیوتر اینکه کامپیوترها بتوانند داستان بنویسند خیلی ایده وحشتناکی است؟ پس خلاقیت و هوش منحصر به فرد انسانی چه می‌شود؟ اما اگر نگاهی کنید به کلیشه‌های داستانی، کلاس‌های آموزش داستان‌نویسی یا فیلمنامه‌نویسی، نطق‌های انتخاباتی، بیانیه‌های انقلابی یا متن‌های مراسم ختم همه آن‌ها هم از کلیشه‌هایی پیروی می‌کنند که یک ماشین بهتر از یک انسان می‌تواند آن‌ها را از مجموع اطلاعاتی که دریافت کرده طبقه‌بندی و دوباره تولید کند. اگر خیلی حیرت می‌کنیم که چطور یک روبوت می‌تواند بنویسد، به این خاطر است که تحت تاثیر ایده‌ی رمانتیک «هنرمند به عنوان انسانی نابغه» انتظار داریم هر داستانی و هر نوشته‌ای که عرضه می‌شود، کار نابغه‌ای یگانه باشد، در حالی که واقعیت این است که اکثر محصولات ادبی محصول به‌کارگیری استادانه‌ی قالب‌ها و قواعد و کلیشه‌ها و ژانرها هستند.

چه کسی از ChatGPT می‌ترسد؟