طوطی و بقال

بازنویس: محمدرضا شمس

تصویرگر: امیر شعبانی پور

ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان

سال چاپ: 1387

به مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد جلال‌الدین محمد بلخی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دهه‌ی 80 مجموعه 12 جلدی حکایت‌های مثنوی به نام «از نیستان» را برای نوجوانان بازنویسی و منتشر کرد. یکی از این داستان‌ها طوطی و بقال است.  محمدرضا شمس داستان را به شکل نمایشی و به همراه دیالوگ‌هایی از مرشد و بچه مرشد بازنویسی کرده است. وقتی مخاطب کتاب را می‌خواند انگار یک نمایشنامه بین مرشد و بچه مرشد را می‌خواند، اما شکل آن داستانی نوشته شده است. نویسنده سعی کرده تا مانند یک نمایش سنتی، روایت با جذابیت همراه شود، آهنگین باشد و بدون فوت وقت اصل ماجرا را تعریف کند:

” القصه، موش به لانه‌اش دوید، گربه بیرون پرید و طوطی ماند و روغن ریخته و شیشه‌ی بشکسته.

و اما حکایت طوطی.

– بگم مرشد؟

– بگو بچه مرشد.

اندر حکایت طوطی که دیگر آن طوطی پیشین نبود و حکایت کتک خوردن و گر شدن و سخن نگفتن او و پشیمان شدن بقال.”

نویسنده در روایت از بیت‌هایی از مثنوی هم بهره برده است. می‌توان گفت بزرگ‌ترها هم می‌توانند از خواندن این اثر لذت ببرند.

قصه‌های خواندنی مثنوی مولوی

بازنویس: جعفر ابراهیمی شاهد

ناشر: پیدایش

سال چاپ هشتم: 1398

یکی از مفصل‌ترین بازنویسی‌های مثنوی برای نوجوانان که یک جا در 4 جلد منتشر شده است، قصه‌های خواندنی مثنوی مولوی است. در ابتدای هر کتاب شعر کامل مولانا آورده شده تا به عنوان یک منبع در اختیار مخاطب قرار بگیرد. بعد از آن بازنویسی با زبان ساده‌ای نوشته شده است. ماجرای نحوی و کشتیبان و مرد دباغ و بازار عطر فروشان از جمله حکایت‌هایی است که در این مجموعه بازنویسی شده است. بازنویس در بین روایت ابیاتی از مثنوی را آورده است. هر چند نوآوری چندانی در بازنویسی‌ها دیده نمی‌شود، اما از نظر روان بودن، یکدست بودن و انتخاب مناسب ابیات یک مجموعه‌ی خواندنی به حساب می‌آید. جعفر ابراهیمی، ابیاتی را انتخاب کرده که نقاط اوج داستان را به مخاطب نشان بدهد و مخاطبان را به زبان و اندیشه‌ی مولانا نزدیک کند.

قصه‌ی طوطی خانم و آقای بازرگان

بازنویس: فرهاد حسن زاده

تصویرگر: حدیثه قربان

انتشارات همشهری

نوبت و سال چاپ دوم: 1397

قصه‌ی طوطی خانم و آقای بازرگان از کتاب‌هایی است که نویسنده در آن خلاقیت به کار برده و تنها به روایت حکایت بسنده نکرده است. حسن‌زاده در نقش عمو نقال ماجرای معروف طوطی و بازرگان را تعریف می‌کند و سعی می‌کند تا با کمی چاشنی طنز، خواندن کتاب خسته کننده نباشد. مثلا سروکله‌ی طوطی بازیگوش وسط حکایت پیدا می‌شود و گفت‌وگوهای بامزه‌ای بین او و نقال شکل می‌گیرد. در ادامه‌ی کتاب بازی و سرگرمی وجود دارد و چند مهره‌ی مقوایی هم طراحی شده تا کودکان در کنار کتابخوانی بازی هم داشته باشند. این کتاب در سال ۱۳۹۵ از سوی شورای کتاب کودک در بخش بازآفرینی متون کهن برگزیده شده است.

طوطی و بازرگان

بازنویس: مرجان فولادوند

نقاش: احمد خلیلی

ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

چاپ پنجم: 1394

نویسنده در این کتاب حکایت طوطی و بازرگان را به شکلی نوشته که حال و هوای زمان قدیم و نثر کهن حفظ شود. فولادوند تلاش کرده تا حکایت برای مخاطب نوجوان امروزی قابل فهم باشد و موجز بگوید. این کتاب شاید تلاشی باشد برای آنکه مخاطب به سمت خواندن حکایت اصلی در مثنوی معنوی برود. در بخشی از داستان می‌خوانیم:

“بازرگان گفت: طوطی، عزیز دل من و مونس تنهایی من است و سبب رونق مجلس و گرمی محفل من. قفسش از میله‌های زرین است و زنجیرش از نقره‌ی سنگین. آبش به مقدار و دانه‌اش به انبار اما با این همه دلش شاد نیست دل تنگ دیدار دوستان است و مشتاق باز آمدن به بوستان.”

این کتاب با نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای همراه شده و اتفاقات حکایت را به شکل مستقیم به نمایش درآورده است، یعنی اتفاقات را همان‌طور که در حکایت آمده تماشا می‌کنیم. از آن‌جایی که این سبک نقاشی ایرانی برای به تصویر درآوردن داستان‌های دینی استفاده می‌شده، مخاطب را به یاد داستان‌های پیامبران می‌اندازد. این کتاب تلاشی است تا با یک روایت وفادارانه و نقاشی‌های ایرانی مخاطبان را به اندیشه‌ی مولانا نزدیک کند.

طوطی و بازرگان

نویسنده و تصویرگر: فیروزه گل‌محمدی

نویسنده‌ی شرح حال مولانا: بابک نیک طلب

ناشر: افق

چاپ اول: 1388

نام این کتاب را نمی‌توان بازنویسی گذاشت چون اصل حکایت مولوی در آن آمده و تفاوتی که با کتاب‌های مشابه دارد هم همین است. 14 تصویرگری به سبک آبرنگ اتفاقات را به نمایش درآورده و در کنار شعر کمک می‌کند تا مخاطبان به شعر مولوی توجه کنند. مخاطبان هم می‌توانند کودکان باشند و هم نوجوانان، البته بعضی از تصویرها انتزاعی و حاصل خلاقیت ذهن گل‌محمدی هستند به همین خاطر نوجوانان بیشتر ممکن است با آن ارتباط برقرار کنند. در تصویرگری‌ها مساجد و درهای چوبی قدیمی و نقوش معماری ایرانی را می‌بینیم. سبک زندگی مردم ایران در زمان قدیم را منتقل می‌کند، تصویرگری‌های باکیفیت این کتاب در کنار اشعار باعث شده تا مخاطب تصور کند این یک شعر امروزی است و این تصور کلیشه‌ای که ارتباط برقرار کردن با اشعار مولوی دشوار است از بین برود.