نیکولا و خالق خلاقش، سامپه
ژان ژاک سمپه کاریکاتوریست و تصویرساز فرانسوی در 89 سالگی از دنیا رفت. در تمام دنیا به محض اینکه نام سمپه آورده میشود همه یاد نیکلا کوچولو مخلوق مشترک او و رنه گوسینی میافتند. سمپه چند دهه با تصویرسازیهای خود برای نیکلا کوچولو، داستانهای کودکان و روی جلدهای نیویورکر تصاویری آفرید که از ذهن آدمهایی در سراسر دنیا پاک نمیشوند. سامپه دنیای کودکان و نوجوانان را خوب میشناسد، از این نظر که هیجان و عواطف یک پسربچهی مدرسهای را به خوبی در حالت چهره و بدن شخصیتها منتقل میکند.
ژان ژاک سمپه کاریکاتوریست و تصویرساز فرانسوی در 89 سالگی از دنیا رفت. در تمام دنیا به محض اینکه نام سمپه آورده میشود همه یاد نیکلا کوچولو مخلوق مشترک او و رنه گوسینی میافتند. سمپه چند دهه با تصویرسازیهای خود برای نیکلا کوچولو، داستانهای کودکان و روی جلدهای نیویورکر تصاویری آفرید که از ذهن آدمهایی در سراسر دنیا پاک نمیشوند. سامپه دنیای کودکان و نوجوانان را خوب میشناسد، از این نظر که هیجان و عواطف یک پسربچهی مدرسهای را به خوبی در حالت چهره و بدن شخصیتها منتقل میکند.
خلق شخصیت ماندگار نیکولا کوچولو و دنیایی که با سادگی و ظرافت در این مجموعه به تصویر کشیده شده، سامپه را به یک هنرمند دوستداشتنی در دنیا تبدیل کرده است. او میگوید در آثارش چیزی را به تمسخر نگرفته، میتوان گفت این مزیتی است که آثار او را با هنرمندان دیگر متفاوت میکند. سامپه چه برای طراحی نیکولا که یک پسربچه با شیطنتهای خاص خودش است و چه در کمیکها و کاریکاتورها و طراحی پوسترها به سوژه احترام میگذارد و با امضای خاص خودش دست به خلق میزند.
نیکلا کوچولو علی رغم شیطنتهایش به دوستی پایبند است و برقراری عدالت برایش اهمیت دارد. مانند بسیاری از بچهها در درس ریاضی ضعف دارد و کوچکترین شاگرد کلاس محسوب میشود. نیکولا یک بچهی فلفل نبین چه ریزه است که حتی دیگران را هم به آتش سوزاندن دعوت میکند. مخاطب با این شخصیت به راحتی ارتباط برقرار میکند چون این شیطنت نکردنها و آرام نبودنها خصلت مشترکی بین همهی انسانها در مدرسه است، حتی آنهایی که دانشآموز آرام و گوشهگیری بودهاند هم این ویژگی دستکم برایشان جالب است.
هر بار که اتفاقی در داستان میافتد، تصاویر سامپه به عنوان مکملی تاثیرگذار، داستانگویی را تکمیل میکند. تصویرگریها امضای هنرمند را به خاطر خطوط خاص و چهرهی شخصیتها به همراه دارند. سامپه دنیای کودکان و نوجوانان را خوب میشناسد، از این نظر که هیجان و عواطف یک پسربچهی مدرسهای را به خوبی در حالت چهره و بدن شخصیتها منتقل میکند.
البته در این میان نباید از خلاقیت و هنر گوسینی گذشت که با همراهی سامپه یک زوج هنری ماندگار تبدیل شدند. رنه گوسینی نویسنده و طنزپرداز مشهور فرانسوی (ماجراهای آستریکس از دیگر کارهای گوسینی است) با سمپه دست به کار مشترکی زدند و کاراکتر نیکلا کوچولو را در 1959 خلق کردند. یک همکاری بسیار موفق، خطوط از سمپه و کلمات از گوسینی.
با وجود گذشت بیش از شصت سال همچنان نیکولا کوچولو به زبانهای گوناگون منتشر میشود و طرفدارهای خاص خودش را دارد که کم هم نیستند. سامپه از معدود تصویرگران فرانسوی است که تصویرگری روی جلد شمارههایی از مجلهی نیویورکر را بر عهده داشته و مخاطبان ادبیات را با خود همراه کرده است. او در اواخر دهه هفتاد از سوی نیویورکر دعوت به کار شد و طرحهایش آنچنان منجصر به فرد است که این طرحها روی جلد نیویورکر هم قابل تشخیصاند.
یک بخش از موفقیت سامپه به خصوصیات اخلاقی و سبک زندگی او برمیگردد. به گفتهی خودش در کودکی یک شلوغکن تمام عیار در مدرسه بود، درست مثل نیکولا. دانشآموز زرنگی نبود و به خاطر بینظمی از کالج اخراجش کردند. بعد از اخراج به دنبال کار گشت و در آزمون استخدامی ادارهی پست، بانک و راهآهن پذیرفته نشد. در آخر با دوچرخه به در حومهی شهر برای یک شرکت تولیدی شروع پخش نوشیدنی کرد.
جستجو و تلاش برای پیدا کردن شغل و موفق نشدن در سالهای اولیهی جوانی، به یک توفیق اجباری تبدیل شد تا نقاشی را انتخاب کند. سامپه نقاشی را رها نکرد و چه زمانی که در 18 سالگی به ارتش پیوست و چه بعد از شهرتش به خاطر انتشار نیکولا کوچولو به کارش ادامه داد. بعد از اتمام دورهی خدمت ارتش، سامپه به پاریس رفت و تلاش کرد نقاشیهایش را به روزنامهها بفروشد. تا اینکه با گوسینی، نویسندهی خلاق آشنا شد. او زمانی که در یک آژانس تبلیغاتی کار میکرد با رنه گوسینی آشنا شد.
حالا درگذشت سامپه بار دیگر به یادمان آورد که توانست آثار هنری همهشمولی خلق کند تا نه تنها همشهریان پاریسی و فرانسویها بلکه مخاطبان زیادی در سراسر جهان از تماشای آن لذت ببرند و حتی طرفدار آن شوند. نیکولا و دیگر آثار سامپه به زندگی خود ادامه میدهند و باز هم مشهورتر میشوند، به لطف خلاقیت این هنرمند فرانسوی.