آثار روی کاغذ
نام فامیلت فرمانفرما باشد، در دهه چهل میلادی رفته باشی نیویورک و با هنرمندان درجه اول بینالمللی مثل اندی وارهول حشر و نشر داشته باشی و آثارت در موزه گوگنهایم به نمایش درآمده باشد. منیر فرمانفرمایان یک اتفاق در هنر معاصر ایران است. کتاب «منیر» حاصل گفتگویی است بین فرمانفرمایان و هانس اولریشابریست که البته در طول گفتگو مهمانان دیگری چون فرانک استلا هم به آن اضافه میشوند. این کتاب ترجمهای است از Minor-Work on paper و انتشار آن در ایران با موافقت ناشر و همکاری گالری راه سوم در دبی صورت گرفته است.
منیر: شاهرودی فرمانفرماییان، آثار روی کاغذ
نویسنده: هانس اولریش اوبریست
مترجم: ارکیده درودی
ناشر: نظر
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۹
تعداد صفحات: ۹۶
شابک: ۹۷۸۶۰۰۱۵۲۳۴۲۷
نام فامیلت فرمانفرما باشد، در دهه چهل میلادی رفته باشی نیویورک و با هنرمندان درجه اول بینالمللی مثل اندی وارهول حشر و نشر داشته باشی و آثارت در موزه گوگنهایم به نمایش درآمده باشد. منیر فرمانفرمایان یک اتفاق در هنر معاصر ایران است. کتاب «منیر» حاصل گفتگویی است بین فرمانفرمایان و هانس اولریشابریست که البته در طول گفتگو مهمانان دیگری چون فرانک استلا هم به آن اضافه میشوند. این کتاب ترجمهای است از Minor-Work on paper و انتشار آن در ایران با موافقت ناشر و همکاری گالری راه سوم در دبی صورت گرفته است.
منیر: شاهرودی فرمانفرماییان، آثار روی کاغذ
نویسنده: هانس اولریش اوبریست
مترجم: ارکیده درودی
ناشر: نظر
نوبت چاپ: ۱
سال چاپ: ۱۳۹۹
تعداد صفحات: ۹۶
شابک: ۹۷۸۶۰۰۱۵۲۳۴۲۷
منیر فرمانفرمایان نقاش و هنرمند برجسته، یک اتفاق مهم در تاریخ معاصر هنر ایران است. او را میتوان بهراستی جکسون پولاک ایران نامید. برای بسیاری که شناختی از این هنرمند ندارند یا به هنر مدرن علاقمندند گفتگویی که در این کتاب پیاده شده است میتواند جذاب و درگیرکننده باشد.
گفتگوی مفصلی که بین فرمانفرمایان و هانس اولریشابریست درگرفته، مهمانهای دیگری هم دارد. در میان گفتگو اتل عدنان و سپس فرانک استلا از هنرمندان برجسته آمریکایی اضافه میشوند و بحث را پیش میبرند.
این کتاب ترجمهای است از Minor-Work on paper که توسط انتشارات Koening Books و بنیاد لوما منتشر شده و انتشار آن در ایران با موافقت ناشر و همکاری گالری راه سوم در دبی صورت گرفته و ارکیده درودی ترجمهاش کرده است. در میان مصاحبه، در فاصله هر فصل عکسهایی از آثار هنرمند به چشم میخورد. بیشتر این تصاویر کار بهمن کیارستمی است.
مصاحبهکننده با دورههای مختلف زندگی هنرمند آغاز میکند و از او در ابتدا درباره تجربهاش از سفر به آمریکا و درک و دریافتش از هنر مدرن میپرسد و منیر خاطراتی را از اولین تجربههای هنریاش بازگو میکند. فرمانفرمایان از تجربه تحصیل در دانشگاه کرنل آمریکا به نیکی یاد میکند و بعد درباره طراحی در مقام طراح مد با الهام گرفتن از گل بنفشه ایرانی میگوید.
در ادامه منیر از تمرینهای ذهنی و تکنیک اجرای فرمی کارهایش میگوید و از اینکه از چه قلمی و چه کاغذی استفاده میکرده است. چیزی که شگفتآور است ریسکپذیری او و تجربهگرا بودنش است.
گویی از هر وسیله و امکانی در اطرافش برای خلق آثار هنریاش استفاده کرده است مثلاً در جایی از مصاحبه اشاره میکند که یک روز برای معاینه به مطب دکتر رفته بوده و رول کاغذی بر روی تخت معاینه توجهش را جلب میکند و مقداری از رول را از دکتر میگیرد و بر روی این کاغذ که به قول خودش بسیار نازک و در حد پوست پیاز بوده است گلهای بسیار با الهام گرفتن از طبیعت و با قلم پهن میکشد.
منیر دنیایی از تجربه و خاطره است. در میان مصاحبه یادی میکند از تجربه همکاری با اندی وارهل و از دوستی عمیقشان میگوید یا در جایی از کتاب خاطراتی از همسرش ابوالبشیر فرمانفرمایان میگوید که در اثر سهلانگاری او، بخشی از نقاشیهای منیر طی سفر آمریکا گم میشوند، یا از خاطره زندگیش در ویلای شمال و آتلیه تهران و گیر کردن در نیویورک بعد از انقلاب میگوید و در هر کدام از این خاطرات گویی بخشی از زندگی هنریاش را مکشوف میکند.
یکی از کارهای مهمی که منیر فرمانفرمایان در زندگیش انجام داده است کارهای هنری او با آینه است که برای یادگیری سراغ اساتید این هنر در ایران مثل حاجی استاد محمد نوید میرود و به این درک میرسد که برای خلق بخشی از آثارش نیاز به درکی عمیقتر از هندسه دارد. برای همین معلم ریاضی استخدام میکند و سعی میکند به شناخت بهتری از اشکال هندسی برسد چرا که معتقد است هنر بدون هندسه امکانپذیر نیست و فضا با اندازهگیری و هندسه تعریف میشود.
او برداشتش از چند ضلعیها را اینگونه بیان میکند: نقطه اساس کار است و از آن نقطه، دایره رسم میشود. مثلث آگاهی انسان است و مربع نماد چهار جهت جغرافیایی، پنج ضلعی حواس پنجگانه است و تا دوازده ادامه دارد که دوازده نماد زودیاک است یعنی دوازده ستاره آسمان.
او در دهه هفتاد پروژههای معماریاش را شروع میکند و نخستین پروژه طراحی مربوط به هتل اینترکنتینانتال تهران است که توسط خطوط هوایی پان آمریکن ساخته میشود. سپس در طراحی داخلی هتلی در تهران بر روی چند ستون طراحی انجام میدهد. با افسوس میگوید بعد از انقلاب این ستونها را با پنلهای چوبی پوشاندند و هتل را به بانکی اجاره دادند. طرحهای معماری او ولی به همین جا ختم نمیشود. ایده ساخت منارهای از شیشه داشته است که با استادکارهای این حوزه نیز مشورت میکند اما فرصت و امکان انجام پروژه را به دست نمیآورد.
طرحهای شخصی فرمانفرمایان بهشدت آوانگارد است و مخاطب را تحت تاثیر عمیق قرار میدهد. نقاشیهایی که در آنها از خط و نوشتن استفاده شده است یا طراحیهایی که برای فرش و قالیچه انجام داده است. بخشی از این طرحها در فصلی از کتاب آورده شده است و بهراستی مخاطب آگاه را شگفتزده میکند. اینها اما همه ابتکار و خلاقیش نیست.
یکی از کارهای جالبی که انجام میدهد به حرکت در آوردن زنبوری که پایش رنگ شده بر روی شیشه است. چیزی که بعداً در نیویورک با سوسک سیبزمینی انجام میدهد. آثاری که از این خلاقیت به دست میآید شباهت زیادی به کارهای انتزاعی پولاک دارد.
او فرایند خلق را سه مرحله تعریف میکند و میگوید: نخست رویاپردازی، سپس طرح و دست آخر مدل سهبعدی. همین. بسیار ساده است. سپس درباره تجربهاش در استفاده از اکلیل میگوید و معرفی اکلیل به فرانک استلا.
در نهایت درباره آتلیهاش در تهران و تجربه کار با تیماش توضیح میدهد. تجربهای که برخی آن را نقد کردهاند که منیر آثار هنری خلق نمیکند و افراد دیگری برایش کار میکنند و در واقع آنها تولید کننده آثار هستند و او به شدت با این ایده مخالف است و میگوید خلق بسیاری از آثار هنری بزرگ (مثل کارگاههای مینیاتورسازی) همیشه در طول تاریخ مرهون کار تیمی بوده است.
کتاب پیش رو اما نه کتابی در معرفی زندگینامه این هنرمند که در واقع این مصاحبه داعیهدار معرفی جهان ذهنی هنرمند است. جهانی بهراستی خیالانگیز و مسحورکننده که منجر به درکی عمیقتر از هنر مدرن برای مخاطب میشود و مصاحبهکنندگان از عهده آن برآمدهاند.
#معماری
آثار روی کاغذ