دغدغه‌ی سبز مولفان کودک و نوجوان

پیام ابراهیمی نویسنده‌ی آثاری چون یک فرار آشغالانه و اشباح جنگلی است که همگی به نوعی اهمیت حمایت از محیط زیست را به مخاطب نشان می‌دهد. حمید اباذری نویسنده‌ای است که برخی از آثار او مانند هوشا در جستجوی راز زیست گنبد و انجمن یوزهای شریف به محیط زیست می‌پردازد. آتوسا صالحی با نوشتن مجموعه‌ی چهارجلدی نارگل و همینطور مجموعه‌ی نیما نابغه به شکل مستقیم و غیر مستقیم مخاطبان را به توجه به طبیعت دنیای پیرامون‌شان جلب کرده است. معصومه یزدانی با کتاب‌های نامه‌های گاندو، متهم ردیف اول قونقورو و آلبوم عکس‌های گاندو تپه نشان داده محیط زیست برایش اهمیت دارد و می‌خواهد ارزشمند بودن آن را به کودکان هم نشان بدهد.

در گفت‌وگو با این چهارنویسنده حوزه کودک و نوجوان، به وضعیت کتاب‌های محیط زیستی با تمرکز بر ادبیات داستانی در این حوزه پرداخته‌ایم.

این بار یک آلودگی دیگر

مامان صدای چیه؟ کتابی درباره‌ی آلودگی صوتی است که از طریق داستانی ساده و دلنشین این مفهوم را به کودکان آموزش می‌دهد. مخاطبان همراه جی‌کی، گنجشک جوان می‌شوند تا ببینند چرا دیگر صدای پرنده‌ها به گوش هیچ آدمی نمی‌رسد. آن‌ها در طی این سفر با علل آلودگی صوتی نیز به طور غیر مستقیم آشنا می‌شوند.

عملیات نجات خرس سیاه

سام، نوجوان ایرانی-آمریکایی، برای گذراندن تعطیلات تابستانی به خانه‌ی عمه‌اش در شهرستان رودان می‌آید و در همان روز اول با صحنه‌ی عجیبی در مرغداری خانه روبه‌رو می‌شود: یک توله خرس سیاه زخمی! گونه‌ای در حال انقراض که معمولاً شکارچیان اعضای بدنش را با عناوین مختلف درمانی و زینتی به صورت قاچاقی به فروش می‌رسانند. آیا سام موفق می‌شود توله خرس سیاه را نجات دهد؟

پدر بزرگ سیمرغ!

سیمرغ پدربزرگ من بود بازآفرینی فانتزی منطق‌الطیر عطار است که به موضوع آلودگی محیط زیست می‌پردازد. این داستان در قالب یک داستان پرکشش و خوش‌خوان، اطلاعات محیط‌ زیستی فراوانی را به نوجوانان منتقل می‌کند که به دست آوردنشان از طریق کتاب‌های علمی به اندازه‌ی خواندن این رمان برای نوجوانان جذاب نیست.

نجات جان بالابان با نی‌انبان

«اندوه بالابان» در خلیج‌فارس، روی لنج و با لهجه‌ی جنوبی اتفاق می‌افتد. کتابی که با دغدغه‌های زیست‌محیطی نوشته شده و  به خوبی قابلیت بلندخوانی را به مخاطبش می‌دهد. «مندو»، کودکی در آستانه‌ی نوجوانی که به خاطر نابینا شدن پدرش بار مالی خانواده را با کار کردن روی لنج به دوش می‌کشد قرار است «بالابان» زندانی شده در جعبه‌ی چوبی را که به عنوان قاچاق دارد به کشورهای عربی صادر می‌شود نجات دهد. بالابان چیست؟ یک پرنده‌ی شکاری در حال انقراض.

یک بازآفرینی خلاقانه و محیط‌زیستی

نویسنده‌ی داستان سعی کرده ساده بنویسد و مفاهیم محیط زیستی را هم به مخاطبان منتقل کند، بدون اینکه بخواهد شعار بدهد و یا کتاب را به سمت کتاب‌های آموزشی پیش ببرد. بسیاری از داستان‌هایی که با مفاهیم محیط‌زیستی در ایران برای کودکان و نوجوانان نوشته می‌شوند، کوششی است برای آنکه حتما یک مسئله‌ی محیط‌زیستی در آن وجود داشته باشد بدون توجه به اینکه آیا داستان برای مخاطبان این گروه سنی جذابیت دارد یا نه.

موجود عجیب در کنار رود

اوب یک قهرمان است اما نه قهرمانی که فکر کنیم قرار است همه‌ی مشکلات را حل کند. او در بعضی از موقعیت‌ها به تنهایی و در موقعیت‌هایی با کمک دیگران سعی می‎‌کند تا از طبیعت حمایت کند. در این مسیر با ناتوانی‌ها و خطرهایی هم روبه‌رو می‌شود که برای هر شخصیتی ممکن است پیش بیاید. من و ماروین گاردنز به نوجوانان نشان می‌دهد شجاعت و امیدواری باعث می‌شود در مقابل تعداد زیادی از سودجویان و یا کسانی که ناآگاه هستند، محیط زیست در امان بماند.

زندانی برای سنجاب کوچولو

زباله‌هایی که در طبیعت می‌اندازیم، چه بلایی بر سر گونه‌های گیاهی و جانوری می‌آورد؟ در این کتاب همه‌چیز از یک بطری شیر شروع می‌شود اما خواننده قدم به قدم همراه این بطری شیر و سنجابی که در داخلش گیر کرده، حرکت می‌کند و با پیامدهای تلخ رها کردن زباله‌ها در طبیعت آشنا می‌شود.

ناجی سرزمین کبودان

افسانه‌ی جزیره‌ی کبودان یک رمان محیط‌زیستی است اما نه از آن رمان‌هایی که صرفاً به قصد شعار دادن درباره‌ی محیط‌زیست نوشته شده باشند. خواننده در این کتاب یک افسانه‌ی تمام عیار می‌خواند؛ افسانه‌ای که پشت‌پرده‌اش به محیط زیست برمی‌گردد و همین موضوع جذابیتش را برای خواننده دوبرابر می‌کند.