راهنمای جنایی‌نویس‌های اسکاندیناوی

نثر ساده، وجود طرح‌وتوطئه‌های دراماتیک در داستان‌ها و بیان انتقادهای اجتماعی باعث تبدیل شدن رمان‌های جنایی این منطقه به یک صنعت چند میلیون دلاری شده است. رمان‌های جنایی اسکاندیناوی بخش عمده‌ی جذابیت خود را مدیون رک و در عین حال ساده‌نویسی نویسندگانش هستند. در مقابل نثر فاخر و باشکوه اکثر نویسنده‌های انگلیسی‌زبان، نثر ساده و بی‌تکلف نویسنده‌های این منطقه (که در ترجمه‌ی انگلیسی هم حفظ می‌شود) به نقطه‌ی قوتی برای جذب حداکثری مخاطب تبدیل شده است.

نویسندگان جنایی اسکاندیناوی، به خصوص نروژی‌ها و سوئدی‌ها، معمولاً جنایت را به ابزاری برای بیان انتقادهای خود از جامعه تبدیل می‌کنند. از ماژ شیوال و پر والو سوئدی که در سال ۱۹۷۵ رمان تروریست‌ها (The Terrorists) را با موضوع تلاش برای خنثی کردن عملیات ترور یک سیاستمدار آمریکایی منتشر کردند؛ تا هنینگ مانکل معروف و خالق شخصیت «کورت والاندر (Kurt Wallander) کارآگاه ویژه‌ی قتل». مانکل در اولین رمان خود که در سال ۱۹۹۷ به انگلیسی هم ترجمه شد (Faceless Killers  – قاتلان بی‌چهره) به روایت مرگ زوج مسنی می‌پردازد که پس از ضرب و شتمی شدید در منزل مسکونی خود به قتل می‌رسند. کارآگاه والاندر درمی‌یابد که قاتلین مهاجر بوده‌اند و همین باعث ایجاد موجی از احساسات نژادپرستانه در جامعه می‌شود. حمله‌ی مانکل به ناسیونالیسم و بیگانه‌هراسی در عین حال که روشن و واضح است باعث نشده است که در روایت داستان جنایی خللی وارد شود. او همواره اظهار کرده که مهم‌ترین انگیزه‌اش برای انتشار کتاب این است که حرفی برای زدن در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند دارد.

مشهورترینِ این نویسندگان شاید استیگ لارسون (Stieg Larsson) خالق دختری با خالکوبی اژدها باشد. لارسون که پیش از رو آوردن به انتشار رمان‌های جنایی یک خبرنگار جنایی بود با نثری ساده و کاملاً همه‌فهم داستان خود را با حقایق و آمار واقعی در هم می‌آمیخت. او تحت تاثیر شکاف‌هایی بود که روزانه در جامعه‌ی سوئد به چشم می‌خوردند؛ از قتل‌های ناموسی تا نئوفاشیسم. عده‌ای بر این باورند که مرگ ناگهانی او در ۵۰ سالگی هم با دسیسه‌ی مخالفان سیاسی‌اش رخ داده است.

جوایز ادبی
یکی از مهم‌ترین فستیوال‌های ادبی مربوط به داستان‌های جنایی اسکاندیناوی که سالانه برگزار می‌شود شاید Glass Key Awards باشد. از سال ۱۹۹۲ تا به امروز، هر ساله یک کلید بلورین به بهترین نویسنده‌ی اسکاندیناویایی رمان‌های جنایی اهدا می‌شود. یکی دیگر از مهم‌ترین جوایز در این حوزه The Petrona Awards است. جایزه‌ای برای بزرگداشت مکسین کلرک یکی از نخستین بلاگرها و منتقدین جنایی آنلاین که عاشق رمان‌های جنایی اسکاندیناوی بود و در سال ۲۰۱۲ از دنیا رفت. پترونا برگرفته از نام وبلاگی است که مکسین کلرک نوشته‌های خود را در آن منتشر می‌کرد.

جنایی‌نویس‌ها
کشور به کشور، با چند تن از بهترین نویسنده‌های این ژانر آشنا شوید.

دانمارک

جاسی آدلر اولسن – Jussi Adler Olsen

یکی از محبوب‌ترین نویسنده‌های جنایی دانمارک. نقطه‌ی قوت او توانایی بی‌حصرش در به تصویر کشیدن وحشی‌گری‌های سادیستیک است. او در طول یک دهه‌ی گذشته‌ی بیشتر از بیست بار کاندیدا یا برنده‌ی جوایز ادبی مختلف در سرتاسر جهان شده است. از این میان می‌توان به Glass Key Awards در سال ۲۰۱۰ و جایزه‌ی BookStar فستیوال ادبی اروپا در سال ۲۰۱۷ اشاره کرد. شاید بتوان رمان غایب – The absent one این نویسنده را معروف‌ترین و پرفروش‌ترین اثر او نامید.

سارا بلیدل – Sara Blaedel

سارا بلیدل که با نام مستعار سارا بی – Sara B نیز شناخته می‌شود خالق شخصیت معروف لوئیز ریک (Louise Rick) کاراگاه ویژه‌ی قتل است. سارا بی توانایی زیادی در بازگویی مسائل و مشکلات زنان، به خصوص زنان طرد شده و منزوی از جامعه دارد. پرفروش‌ترین اثر او شاهد نیمه‌شب – The Midnight Witness است.

لیف دیویدسن – Leif Davidson

لیف دیویدسن زندگی حرفه‌ای خود را با کار به عنوان خبرنگار رادیو دانمارک در اسپانیا آغاز کرد و مدتی بعد به روسیه منتقل شد. او که یک روزنامه‌نگار کارکشته است در زمینه‌ی نویسندگی هم نگاهی سختگیرانه به سیاست‌های اروپا دارد. مهم‌ترین و تنها اثر او به عنوان نویسنده، خواننده‌ی روسی – The Russian Singer است.

سورن و لاته همر – Soren and Lotte Hammer

این خواهر و برادر که در قالب یک تیم فعالیت می‌کنند سلسله داستان‌هایی را در مورد یک قاتل مالیخولیایی در کپنهاگ منتشر کرده‌اند. از این مجموعه می‌توان به رمان ناپدید شده – The Vanished به عنوان بحث برانگیزترین داستان آن اشاره کرد.

پیتر هوگ – Peter Hoeg

این استیگ لارسون نبود که رمان‌های جنایی اسکاندیناوی را به مهم‌ترین رقیب داستان‌های عاشقانه‌ی آمریکایی تبدیل کرد؛ بلکه پیتر هوگ بود که توانست در بازار گرم داستان‌های عاشقانه‌ با یک رمان جنایی خودی نشان دهد. از مجموعه‌ی جنایی گرینلند (Greenland) پرفروش‌ترین داستانش، Smilla`s Sense of Snow توانست در میان حیرت منتقدین به پرفروش‌ترین کتاب سال ۱۹۹۳ تبدیل شود.

لنه کابربول و اگنت فریس – Lene Kaaberbol and Agnete Friis

داستان‌های این دو نویسنده که از زبان پرستار وظیه‌‌شناس و مسئولیت‌پذیر صلیب سرخ، نینا بورگ (Nina Borg) روایت می‌شود بی‌عدالتی‌های اجتماعی و آسیب‌های ناشی از آن را به تصویر می‌کشد. در این بین، خواندنی‌ترین کتاب، داستان پسری در چمدان – The boy in the suitcase است.

سورن سویستراپ – Soren Sveistrup

او که فیلمنامه‌نویس و خالق سریال جنایی پرطرفداری با نام The Killing است فقط یک رمان جنایی را در کارنامه‌ی خود دارد. رمانی با نام مرد بلوطی – The Chestnut Man. داستانی خوفناک با روایتی عالی در مورد یک قاتل زنجیره‌ای که کلکسیونی از اعضای بدن قربانیان خود جمع‌آوری کرده است.

ایسلند

ویکتور اینگولفسون – Viktor Ingolfsson

اینگولفسون در بهترین و پرفروش‌ترین رمانش که در مناطق دورافتاده‌ی ایسلند می‌گذرد رشته‌های تاریخ، فرهنگ و جامعه‌شناسی را به هم پیوند داده است. رمان The Flatey Enigma یکی از خواندنی‌ترین کتاب‌های این ژانر است.

استینر برگی – Steiner Bragi

داستان‌های هیجان‌انگیز برگی به همان اندازه که از بیماری‌های روانی معاصر نشات می‌گیرند، به بازگویی جنایات فردی هم می‌پردازند. از بین رمان‌های منتشر شده‌ی این نویسنده‌ی جوان کتاب سرزمین‌های یخی – The Ice Lands خواندنی‌ترین است.

آرنالدور ایندیرداسون –  Arnaldur Indrioason

ایندیرداسون خالق مجموعه داستان‌های کارآگاه ارلندور (Detective Erlendur) است و از این بین پرفروش‌ترین رمان سرمای شمالگان – Arctic Chill نام دارد.

رگنار جوناسون – Ragnar Jonasson

رگنار جوناسون را می‌توان به عنوان متخصص روایت‌های کلاسیک پلیسی معرفی کرد. از او تاکنون دو مجموعه رمان با نام‌های ایسلند سیاه (Dark Iceland) و ایسلند مخفی (Hidden Iceland) منتشر شده است. برف‌کوری – Snow-blind که اولین رمان از مجموعه‌ی ایسلند سیاه است را می‌توان به عنوان محبوب‌ترین اثر او معرفی کرد.

یرسا سیگورادوتیر – Yrsa Siguradottir

مثل خیلی از همکاران خود، یرسا سیگورادوتیر هم خالق شخصیت پلیس جنایی‌ای درگیر با افسردگی است. او که کار خود را با نوشتن در ژانر داستان کودک آغاز کرد در سال ۲۰۰۳ برای داستان بیوبورن – Bioborn برنده جایزه‌ی بهترین کتاب کودک ایسلند هم شد. در بین رمان‌های جنایی او روز تاریک است – The day is dark در ردیف پرفروش‌ترین‌ها قرار دارد.

نروژ

ساموئل بیورک – Samuel Bjork

رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و ترانه‌سرای نروژی، فرود ساندرا اوین (Frode Sandra Oien ) که رمان‌هایش را با نام مستعار ساموئل بیورک منتشر می‌کند با داستان‌هایش لذت واقعی رمزگشایی از پیچیده‌ترین توطئه‌ها را به شما ارائه خواهد کرد. برای آشنایی با شیوه‌ی روایت فریبنده و دلپذیر او رمان تنها سفر می‌کنم – I`m travelling alone می‌تواند نقطه‌ی آغاز مناسبی باشد.

توماس انگر – Thomas Enger

داستان‌های توماس انگر از زبان یک روزنامه‌نگار جنایی با نام هنینگ یول (Henning Juul ) روایت می‌شود. او در رمان‌هایش شانس خواندن بهترین صحنه‌های تعقیب و گریز تاریخ رمان‌های جنایی، با شیواترین روایت‌ها را به شما اعطا کرده است. سوخته – Burned خواندنی‌ترین رمان اوست.

کارین فوسام – Karin Fossum

کارین فوسام با سبکی لطیف و دلنشین رمان‌هایی با مضامین روانشناختی غیرطبیعی منتشر می‌کند. در این میان ثانیه‌های سیاه – Black Seconds بهترین پیشنهاد برای آشنا شدن با سبک خاص این نویسنده است.

آنه هولت –  Anne Holt

این نویسنده‌ی کارکشته که سابقاً به عنوان وزیر دادگستری در نروژ فعالیت می‌کرده خالق یکی از به یاد ماندنی‌ترین کارآگاه‌های این ژانر، یک افسر پلیس جسور و باهوش به نام هان ویلهلمسن (Hanne Willhelmson) است.  از بین بیست رمانی که او تا کنون منتشر کرده است ۱۲۲۲جایگاه خاصی در بین طرفداران رمان‌های جنایی پیدا کرده است.

جرن لیر هورست – Jorn Lier Horst

هورست که خود کارآگاه سابق پلیس نروژ است را به خاطر درام‌های جنجالی و پرسروصدایش با هنینگ مانکل سوئدی مقایسه می‌کنند. تعطیل برای زمستان – Closed For Winter از بهترین رمان‌های اوست.

یو نسبو – Jo Nesbo

خالق کارآگاه معروف نروژی، هری هول. از بین رمان‌های او سینه‌سرخ – The Redbreast داستانی است که نباید از دست بدهید. یو نسبو شاید مشهورترین نویسنده جنایی اسکاندیناوی در حال حاضر باشد.

سوئد

کارین آلوتگن – Karine Alvtegen

یک تراژدی شخصی باعث شد کارین آلوتگن، خواهرزاده‌ی آسترید لیندگرن (Astrid Lindgren) نویسنده‌ی پرآوازه‌ی کتاب‌های کودک و نوجوان به نویسندگی روی بیاورد. او در این باره می‌گوید نوشتن باعث می‌شود احساس کنم در یک اتاق مخفی هستم؛ جایی که قبلاً هیچ‌وقت نبوده‌ام. از بین رمان‌های او گمشده – Missing داستانی خواندنی دارد.

آرنه دال – Arne Dahl

جان آرنالد (Jan Arnald) منتقد و رمان‌نویسی که با نام مستعار آرنه دال فعالیت می‎‌کند در ترکیب داستان‌های وحشتناک با تم کمدی سیاه بسیار موفق عمل کرده است. Misterioso مشهورترین کتاب اوست.

ام.تی. ادواردسون – M. T. Edvardsson

از ادواردسون که به Y. A معروف است فقط یک کتاب به انگلیسی ترجمه شده و آن هم یک خانواده‌ی تقریباً عادی – A Nearly Normal Family نام دارد. داستانی پرکشش و جذاب در مورد دختری ۱۸ ساله که به انجام یک قتل متهم شده است.

کریستین اکمن – Krestin Ekman

در رمان‌های جذاب و پرقدرت کریستین اکمن حتی مناظر طبیعی هم به نوبه‌ی خود به عنوان شخصیت‌های داستان عمل خواهند کرد. داستان Blackwater یکی از محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین کتاب‌های ژانر جنایی اسکاندیناوی است.

جیل اریکسون – Kjell Ericsson

علیرغم اینکه پلیس‌ها در رمان‌های جنایی اسکاندیناوی به بی‌احساس بودن شهره هستند، در داستان‌ اریکسون شاهد دلسوزی و همدردی گاه بی‌رویه‌ای برای متهمین درگیر با جرایم جدی خواهید بود.

لارس کپلر – Lars Kepler

لارس کپلر نام مستعاری است که الکساندرا کوئلیو  و الکساندر آندوریل زن و شوهر خالق مجموعه داستان‌های یونا لینا (Joona Linna)  برای تیم خود برگزیده‌اند. اگر علاقمند به خواندن داستان‌های مرگبار و هیجان انگیزی در مورد قاتلان سریالی هستید از مجموعه‌ی یونا لینا داستان مرد شنی – The Sandman گزینه‌‌ی خوبی برای شما است.

هلن تارستین – Helen Tursten

تارستین نشان می‌دهد که در دنیای رمان‌های جنایی اسکاندیناوی زن‌ها هم می‌توانند به اندازه‌ی مردها خون‌خوار باشند. از این نویسنده کتاب یک بانوی سالخورده‌ی ناهنجار –  An elderly lady is up to no good در زمره‌ی خواندنی‌ترین‌هاست.