اندکی آمار و ارقام در مقایسه‌ی فروش کتاب‌های چاپی و الکترونیکی
علی‌رغم اینکه نتایج پیمایش‌های آماری تا سال ۲۰۱۴ از روند صعودی فروش کتاب‌های الکترونیکی نسبت به کتاب‌های چاپی خبر می‌داد، در دو سال اخیر ارقام نشان می‌دهند که بر خلاف انتظار، بازار جهانی کتاب همچنان در اختیار کتاب‌های کاغذی است. در این روزها اما با توجه به قیمت کاغذ می‌توان پرسید که افزایش قیمت کتاب چه تأثیری بر روی میزان فروش نسخه‌های الکترونیکی خواهد گذاشت؟
علی‌رغم اینکه نتایج پیمایش‌های آماری تا سال ۲۰۱۴ از روند صعودی فروش کتاب‌های الکترونیکی نسبت به کتاب‌های چاپی خبر می‌داد، در دو سال اخیر ارقام نشان می‌دهند که بر خلاف انتظار، بازار جهانی کتاب همچنان در اختیار کتاب‌های کاغذی است. در این روزها اما با توجه به قیمت کاغذ می‌توان پرسید که افزایش قیمت کتاب چه تأثیری بر روی میزان فروش نسخه‌های الکترونیکی خواهد گذاشت؟
اندکی آمار و ارقام در مقایسه‌ی فروش کتاب‌های چاپی و الکترونیکی
وقتی آنجلا رویز روابلس، معلم و نویسنده‌ی اسپانیایی در سال ۱۹۴۹ امتیاز انحصاری یک کتابخوان الکترونیک را به نام خودش ثبت کرد، در واقع می‌خواست برای کم کردن وزن کتاب‌های دانش‌آموزهایش کاری کرده باشد.
ایبوک‌ها بعداً در مقابل کتاب‌های چاپی به ارزان‌تر بودن، در دسترس‌تر بودن، قابلیت آپدیت شدن با کمترین هزینه و زمان، نگهداری آسان و بدون ترس از خراب شدن و کمک به محیط زیست معروف شدند و برای مدتّی توانستند در بازار کتاب عرض اندام معناداری بکنند. به طوری که آمار فروش رمان‌های ایبوک از فصل اول ۲۰۱۰ تا فصل سوم ۲۰۱۴ از ۸ میلیون نسخه به ۳۰ میلیون رسیده بود. سایر آمارها را می‌توانید در نموداری به نقل از ایبنا در زیر مشاهده کنید:
اما مقالاتی که امروز درباره‌ی بازار کتاب‌های الکترونیک تدوین می‌شوند رنگ و بوی دیگری دارند. در مطلبی با عنوان «کتاب‌های چاپی در مقابل کتاب‌های الکترونیکی: آینده‌ی خواندن چیست؟» می‌خوانیم که طبق نتایج یک نظرسنجی خریدارانی که فقط کتاب چاپی می‌خرند بسیار بیشترند از آن‌هایی که تنها مصرف‌کننده‌ی ایبوک‌ها هستند. نویسنده در این مقاله «نوستالژی» و «راحتی» را از عمده دلایل باقی‌ماندن کتاب‌های فیزیکی نسبت به الکترونیکی معرفی کرده است.(surveymonkey)
آمار جالب‌تر اما مربوط است به داده های NPD BookScan که در Publishers Weekly گزارش شده، بر طبق این آمار طی سال ۲۰۱۶، فروش کتاب الکترونیکی تقریباً ۱۵ درصد کاهش داشته و به حدود ۱۷۹ میلیون نسخه رسیده است. این در حالی‌ست که افزایش فروش آمازون کیندل از سال ۲۰۱۰ به ۲۰۱۳ از ۶۹ میلیون به ۲۴۳ میلیون نوید دیگری می‌داد.(newsbreks)
قرار بود که کتاب‌های الکترونیک بازار جهانی نشر را قبضه کنند و جوان‌ترهایی که با ایبوک‌ریدرها، گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها احساس راحتی بیشتری داشتند روز به روز به کتاب‌های الکترونیکی علاقه‌ی بیشتری نشان بدهند. آمار منتشر شده در PubTrack Digital اما ادعا می‌کنند که فروش کتاب‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۷ به میزان ۱۰ درصد کاهش یافته است.(publishersweekly)
عددها و رقم‌های اعلام شده در این زمینه البته زیاد و متفاوت‌اند. عموم گزارش‌ها، پژوهش‌ها، نظرسنجی‌ها و اخبار اما تأکید و تعجبشان درباره‌ی سیر نزولی اقبال به سمت کتاب‌های الکترونیکی است که به نظر می‌رسد از سال ۲۰۱۶ شروع شده، روندی بر خلاف سیر صعودی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ که پیش‌بینی آمار امروز را دشوار می‌کرد.
کتاب الکترونیکی در بازار ایران
اسفند ماه ۹۲ بود که فیدیبو در ایران راه افتاد و شروع کرد به تولید و پخش کتاب الکترونیک. نسخه‌هایی مجازی برای خوانده شدن که بسته به توافق با ناشر بین ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزان‌تر از کتاب‌های چاپی عرضه می‌شوند. طاقچه و کتابراه هم در مجموع همین راه را رفتند و همه‌ی این سامانه‌ها علاوه بر فروش کتاب‌های الکترونیکی شروع کردند به عرضه‌ی ایبوک‌های مجانی که نسبتاً هم مورد استقبال قرار گرفت.
درباره‌ی فروش کتاب‌های الکترونیک در بازار ایران آمار دقیقی در دست نیست. بنابراین اگر بخواهیم به تخمینی از مقایسه‌ی وضعیت فروش ایبوک‌ها با کتاب‌های چاپی برسیم باید به مصاحبه‌هایی رجوع کنیم که با صاحبان مهم‌ترین برندهای کتاب الکترونیک در ایران انجام شده. گفتگوهایی اغلب دلی و متمرکز بر روی مزایا و معایب کتاب‌های الکترونیک، چشم‌اندازها و معرفی اپلیکیشن‌های موجود در بازار.
مطالب تدوین شده در این زمینه اما به شکل کیفی قابل تحلیل‌اند. مخاطب فارسی‌زبان هنوز آنچنان با کتاب‌های الکترونیک راحت نیست و دست گرفتن نسخه‌ی چاپی یک کتاب را ترجیح می‌دهد.
مدیرعامل طاقچه (محمد صدوقی) در این‌باره می‌گوید: «در این مدت(از پاییز ۹۳ تا ۹۶) توانستیم حدود ۵۰۰ هزار جلد کتاب به ارزش دو میلیارد تومان به فروش برسانیم. البته این رقم در مقایسه با بازار فروش کتاب‌های چاپی زیاد نیست. سالانه در کشور نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان کتاب به فروش می‌رسد. جدا از مسأله‌ی فروش، چیزی حدود شش میلیون و ۴۰۰ هزار فایل به صورت کتاب، روزنامه و مجله از طاقچه دریافت شده…» (وبسایت راه‌پرداخت) فایل‌هایی که گفته می‌شود ۶۰ درصدشان پس از دانلود خوانده نشده باقی می‌مانند.
از محبوبیت کتاب‌های چاپی نسبت به ایبوک‌ها گفتیم و از احتمال‌هایی نگفتیم که فعلاً تأثیراتشان بر روی صنعت نشر مشخص نیست. درحالی‌که امروزه کاغذهای بالکی کتاب‌های سنگین چاپی گذشته را به کتاب‌هایی سبک با قابلیت‌های بیشتری برای حمل و در دست گرفتن تبدیل کرده‌اند، افزایش قیمت کاغذ در ماه‌های اخیر بازار نشر ایران را دستخوش نگرانی کرده.
این نوسان‌ها و ریزش احتمالی برخی از مخاطبان با توان اقتصادی پایین‌تر ممکن است تغییراتی در وضعیت کتاب‌های الکترونیک ایجاد کند. در این شرایط می‌توان سؤال کرد: آیا ممکن است که قیمت کتاب بر روی ذائقه‌ی خریدار اثری بگذارد؟ افزایش قیمت کاغذ چه تأثیری بر روی میزان فروش کتاب‌های الکترونیکی خواهد گذاشت؟
صنعت نشر
منابع
Print books vs. E-books: What’s the future of reading
Print Books vs. Ebooks: Who’s Up, Who’s Down, and Where Are We Headed
آمار فروش کتاب‌های الکترونیکی در امریکا / نمودار
تنوع دلپذیر راه‌های پرداخت الکترونیک برای خرید کتاب الکترونیک / گفتگو با محمد صدوقی مدیرعامل طاقچه
این مقاله را ۷۷ نفر پسندیده اند
