برای بسیاری از ما «حسن کامشاد» با ترجمه‌هایش شناخته شده است، اما در این کتاب او از خودش، مسیری که آغاز کرده و در آن پیش رفته و مواجهه‌اش با پیشرفت‌ها و سقوط‌ها نوشته است. حدیث نفس، حدیث‌ شروع‌های دوباره است، بلند شدن‌ از پی افتادن. شاید حسن کامشاد نمی‌خواسته چنین مضمونی را روایت کند و فقط زندگی‌اش را روایت کرده است، اما مگر زندگی چیزی جز تسلیم نشدن است و شور و شوق زندگی چیزی جز بلند شدن از پی افتادن‌هاست؟

حدیث نفس خاطرات حسن کامشاد مترجم و نویسنده‌ است از دوران کودکی تا پیری با قلمی طناز و شیرین و زبانی استوار و زیبا که با فروتنی و بدون ادعاهای معمول در خاطرات نوشته شده است. جلد اول حدیث نفس سال ۱۳۸۸ منتشر شد و چند سال بعد جلد دومش و در چاپ های بعدی هر دو جلد در یک مجلد در آمد.

حسن کامشاد در این بازه‌ای که خاطراتش را نوشته است، چند حادثه‌ی بزرگ را دیده و روایت کرده است: کودتای ۲۸ مرداد، انقلاب اسلامی، جنگ و ….، اما اگر از منظر شروع دوباره بخواهیم کتاب را بببنیم، مهم‌ترین اتفاق در زندگی کامشاد کودتای ۲۸ مرداد است که زندگی او را زیر و رو می‌کند.
او که در آبادان همزمان با کار در شرکت نفت عضو فعال حزب توده بود، با کودتای ۲۸ مرداد در معرض بازداشت قرار می‌گیرد و از کار بیکار می‌شود.

زندگی در هول و هراس و بیکاری و شکست می‌گذرد که زندگی روی خوش به او نشان می‌دهد. ابراهیم گلستان او را می‌بیند و نه تنها کارش جور می‌شود که برای تدریس زبان فارسی در بیرون از ایران معرفی‌اش می‌کند و او آماده‌ی سفر می‌شود. ماجرا به قدری باورنکردنی است که یکی از بستگانش که نظامی است و پیش‌تر علاقه نداشت او را ببیند، خیال می‌کند که کامشاد به انگلیس وابستگی دارد و کار کار انگلیسی هاست و از او می خواهد که به انگلیسی‌ها توصیه‌اش را بکند.

حسن کامشاد معتقد است که آدم خوش‌شانسی است و بخشی از حدیث نفس روایت خوش‌اقبالی‌های اوست در زندگی و روزنه‌ای به امید می‌گشاید.

نقد این کتاب را در اینجا بخوانید.

درباره نویسنده 

وقتی کتاب را می‌خوانیم با «حسن کامشاد» بیشتر آشنا می‌شویم. او که پسر حاج سیدعلی‌آقا میرمحمدصادقی بود و در ۴ تیرماه ۱۳۰۴ هجری قمری یا 1318 شمسی در اصفهان به دنیا آمد و در ۴ تیرماه ۱۳۸۵ شروع به نوشتن این خاطرات کرد یعنی درست در 81 سالگی.

کامشاد سال‌ها استاد زبان فارسی در دانشگاه کمبریج بوده و در دانشگاه کالیفرنیا درس داده و همچنین از مسئولان شرکت ملی نفت ایران بود.

تاریخ چیست؟، تاریخ بی خردی تنها دو نمونه از 30 جلد اثر دیگر از ترجمه‌های اوست.

بخشی از کتاب حدیث نفس

* از ناخدا خواهش کردم مرا در نخستین نقطه خشکی از کشتی پیاده کند. کشتی حدود یک کیلومتریِ بندر لنگر انداخت و یک قایق موتوری سحرگاه آقای مدیر بیمار را به خشکی رساند. افتان و نالان، پرسان پرسان، در گرگ ومیش سپیده‌دم ایستگاه راه‌آهن را پیدا کردم. ایستگاه چندتا اتاقک و یک سکوی ممتد بیش نبود، پرنده در آن پر نمی زد. روی نیمکتی دراز کشیدم و به خوابی ژرف فرورفتم. با صدای سوت قطار از خواب پریدم. قطار خلوت بود، در کوپه ای آسوده آرمیدم. از وضع خودم خنده‌ام گرفت. مدیر کشتیرانی!

* می‌گفتند انگلستان تنها جای دنیاست که تا کسی لب به سخن گشاید می توان بی‌درنگ گفت از چه طبقه است و پدرش به کدامین مدرسه رفته است. اکنون (کم وبیش بیست سال بعد) چهل وپنج درصد ساکنان لندن از حدود صدوهفتاد کشور دیگر آمده‌اند و به بیش از سیصد زبان صحبت می‌کنند. سیل مهاجران از همه نقاط جهان، به ویژه از کشورهای «مشترک المنافعِ» بریتانیا، لندن را از نظر نژادی و فرهنگی و چندگونگی مذهبی، پرتنوع‌ترین شهر جهان کرده است.

اگر سمیوئل جانسون به جای قرن هجدهم حالا در لندن می‌زیست و، به قول خودش، «کثرت سکنه بشری» و نیز دشواری تردد در این شهر را می‌دید، چه می‌گفت؟به هر تقدیر، ما بایست در این شهر بی در و پیکر خانه و زندگی از نو پی نهیم.