به تازگی کتاب استنطاق نوشته فئودور داستایفسکی در نشر برج منتشر شده است. داستایفسکی دقیقاً هشت ماه را در قلعه پطروپاول زندانی بود. در چهار ماه اول مدام از او بازجویی می‌شد. او را در نیمه‌شبِ بیست‌وسوم آوریل 1849 به همراه سی‌وپنج نفر دیگر به جرم عضویت در «محفل پتراشفسکی» دستگیر کردند. این کتاب متن بازجویی‌ها و همچنین استشهادنامه‌ای است که داستایفسکی در طی مدت زندانی بودن ناچار به نوشتن شده است.

داستایفسکی و چندتن از همقطارانش با ازمون دیگری هم روبه‌رو شدند رویارویی با اعدام. او و چند دوستش در ارابه‌ای به محل معمول اعدام در ملاءعام برده شدند، حکم اعدام قرائت شد، کشیش صلیبی را بالا برد و محکومین را به اعتراف خواند، قربانیان به صف شدند و سه تن نخست واقعاً به چوبه‌ی دار بسته شدند و گروه آتش آن‌ها را نشانه گرفتند اما بعد گفته شد که تزار آن‌ها را بخشیده است. چند روز بعد به سیبری فرستاده شدند و داستایفسکی بیشتر از چهارسال در آنجا زندگی کرد و 10 سال بعدتر توانست به خانه‌اش برگردد.

داستایفسکی روایت سال‌های حضورش در اردوگاه سیبری را در کتاب خاطرات خانه اموات نیز با جزییات نوشته است.

درباره نویسنده

فیودور میخایلوویچ داستایفسکی در 11نوامبر 1821 در مسکو به دنیا آمد و 9 فوریه 1881 در سن پترزبورگ درگذشت. مهندس نظامی بود و سال‌ها تلاش کرد تا با استعفایش از ارتش موافقت شود. برای گذران زندگی آثاری از بالزاک و شیلر را ترجمه کرد، بهترین رمان‌های روان‌شناختی را نوشت و مدتی نیز روزنامه‌نگار بود.

شاهکارهایی همچون جنایت و مکافات، قمارباز، ابله و برادران کارامازوف را خلق کرد و یکی از مهمترین پرسش‌های جهان را مطرح کرد: اگر کشتن جان کودکی برای سعادت تعدادی دیگر مهم باشد ، آیا کودک را باید کشت؟ 

او به خاطر فعالیت‌های آگاهی دهنده‌اش به زندان افتاد و به سیبری تبعید شد و این سختی‌ها سبب شد تا او در شاهکارش این لحظات را ماندگار کند. لحظاتی که شاید پیش از آن کمتر در آثار نویسندگان توصیف شده باشد، مانند عذاب وجدان راسکلنیکوف پس از قتل پیرزن و مکالماتش با خود و یا صحنه‌ای که پرنس میشکین در «ابله» از یک مراسم اعدام توصیف می‌کند.

در هنگام تبعید در سیبری که جزییاتش در کتاب خاطره خانه اموات آمده است از دغدغه‌ها و اندیشه‌ها و طردشدگی‌اش توسط زندانیان در کنار شکنجه‌ها و … گفته است. او معتقد است که زندان برای آموختن شکیبایی به انسان، مکتب خوبی است.

بخشی از کتاب

کمیته تحقیق و بازپرسی از شما می‌خواهد تا به پرسش‌های مقدماتی زیر صادقانه، کوتاه و روشن پاسخ دهید:
پرسش :نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن و دین خود را بنویسید. آیا آداب دینی خود را به وقت به جا می آوردید؟
پاسخ : نام کامل من فیودور میخایلویچ داستایفسکی است. بیست وهفت سال دارم مذهب من ارتدوکس یونانی-روسی است و آداب دینی را در زمان مقرر به جا می‌آوردم.
پرسش : پدر و مادر شما ا گر زنده‌اند، چه کاره‌اند و در کجا زندگی می‌کنند؟
پاسخ : پدرم پزشک نظامی بود و درعین‌حال به عنوان مشاور کالج نظامی هم کار می‌کرد. مادرم هم به طبقه تاجران خرده پا تعلق داشت. هر دو از دنیا رفته‌اند.

پرسش : با چه کسانی در داخل و خارج از کشور ارتباط داشته اید؟
پاسخ : جز با دوستان و آشنایانی که در سنت پترزبورگ دارم، با برخی از بستگانم در مسکو معاشرت می‌کنم. در خارج از کشور با هیچکس ارتباطی ندارم.

#داستایفسکی