پیشرفت تکنولوژی در سال‌های اخیر با نقاط قوت و ضعف فراوانی همراه بوده است. طبق مطالعه‌ای که پژوهشگران مایکروسافت کانادا انجام دادند، دامنه‌ی توجه انسان‌ها، زیر هشت ثانیه است. شاید به همین دلیل هم باشد که امکان مطالعه و پیمایش رسانه‌های اجتماعی و مرور روزانه ده‌ها پست و مقاله‌ی خبری، آموزشی و تفریحی برای ما سخت نیست. از سوی دیگر، تقریباً می‌توان ادعا کرد که نسخه‌ی الکترونیک همه‌ی کتاب‌های فیزیکی، به سادگی در دسترس علاقمندان هستند.

اما این پایان دوران حکومت کتاب‌های فیزیکی نیست. امروزه، کیو آر کد ها نقش مهمی را در صنعت چاپ و نشر کتاب ایفا می کنند. به زبان ساده، می‌توان آن‌ها را به عنوان پلی بین دنیای آنلاین و آفلاین دانست. در این مقاله، به بررسی کیو آر کدها و به ویژه، کیو آر کد کتاب ها خواهیم پرداخت.

کیو آر کد چیست؟

کیو آر کد (QR-code) یا رمزینه پاسخ سریع، یک نوع بارکد دوبُعدی است. این بارکدها را می‌توان به راحتی و با استفاده از دوربین گوشی‎‌های هوشمند، یا برنامه‌های کیو آر کد خوان (رمزینه خوان) بازخوانی کرد. آن‌ها می‌توانند به طور مستقیم به یک متن خاص در اینترنت، یا یک صفحه‌ی خاص متصل شوند. به علاوه، می‌توان از کیو آر کدها برای نمایش یک شماره تلفن یا حتی یک آدرس ایمیل بر روی صفحه‌ی نمایشگر موبایل‌‌ها بهره برد.

کدهای QR نخستین بار در ژاپن ظهور کردند. اما مدت کوتاهی پس از ظهور، راه خود را به سراسر جهان گشودند. حالا دیگر شما می‌توانید این رمزینه های دوبُعدی را بر روی بسته‌بندی محصولات، ویترین فروشگاه‌ها و یا حتی بنرهای تبلیغاتی مشاهده کنید. در حقیقت، این کدها به ابزاری مهم در صنعت بازاریابی دیجیتالی (دیجیتال مارکتینگ) و غیر دیجیتالی تبدیل شده‌اند.

چطور می‌توان از کیو آر کدها استفاده کرد؟

یک گوشی هوشمند (گوشی‌های اندرویدی یا آیفون) دارید؟ این یعنی می‌توانید به سادگی و با کمک گرفتن از دوربین گوشی‌تان، بارکدهای QR را بازخوانی نمایید. اما در برخی از مدل‌ها، لازم است از اپلیکیشن‌های کیو آر کد خوان (یا همان برنامه‌های رمزینه خوان) کمک بگیرید. محبوب ترین برنامه های کیو آر کد خوان، Barcode Scanner و Red Laser هستند. جالب اینجاست که بیشتر برنامه های رمزینه خوان، کاملاً رایگا‌ن‌اند.

یعنی کافیست آن‌ها را نصب کنید و سپس با کمک‌شان کد QR مدنظرتان را اسکن نمایید. پس از آن، به طور خودکار، داده‌های کد گذاری شده بر روی صفحه‌ی موبایل شما رمزگشایی می‌شوند.

می‌خواهید همین حالا، استفاده از کیو آر کدها را تجربه کنید؟ پس لنز دوربین گوشی خود را روی رمزینه‌ی سه بعدی تصویر زیر تنظیم کنید. این رمزینه شما را با نویسنده‌ای آشنا خواهد کرد که شصت سال از عمر خود را صرف نوشتن در شرایطی غیرنرمال و گاه شکنجه‌آور کرده است. او را می‌شناسید؟

کیو آر کد ها چه تاثیری بر صنعت چاپ و نشر کتاب می‌گذارند؟

کیو آر کد کتاب هایی پویا و درگیرکننده خواهد ساخت

نویسنده هستید؟ یا شاید هم یک ناشر باشید. به هر صورت، باید بدانید که در چند سال آینده کیو آر کدها صنعت چاپ و نشر کتاب را دگرگون خواهند کرد. به همین دلیل، بهتر است از همین امروز به فکر استفاده از آن‌ها بیفتید و جای پای خود را در این حیطه محکم نمایید. شما می‌توانید از کدهای QR برای افزودن ویدیو، تصاویر و یا فایل‌های صوتی به کتاب‌هایتان کمک بگیرید. برای رسیدن به این هدف، این رمزینه‌ها را به گوشه‌ای از جلد یا صفحات داخلی کتاب‌تان اضافه کنید.

اگر در حال نوشتن یک کتاب آشپزی هستید، کدهای QR می‌توانند خوانندگان کتاب را به صفحه‌ی اینستاگرام شما هدایت کنند. به این ترتیب، آن‌ها خواهند توانست که نحوه‌ی صحیح پخت غذاها را به صورت ویدیو یا عکس از صفحه‌ی شما پیگیری نمایند. این یعنی کمک به کاهش زمان یادگیری و تسهیل پروژه‌ی آموزش.

نویسنده‌ی کتاب‌های آموزشی هستید؟ قدرت کیو آر کد کتاب های آموزشی را نیز پربارتر از گذشته کرده است. حالا دیگر می‌توانید به راحتی و با کمک رمزینه ها، کتاب آموزشی خود را با تصاویر واضح‌تر، ویدیوهای آموزشی و یا حتی نمودارهای چند بعدی، غنی‌تر از قبل بکنید. حتی می‌توانید کیو آر کدها را برای به اشتراک گذاری یک ویدیو در توضیح و معرفی کار و برنامه‌های آینده‌تان به کار بگیرید.

کیو آر کد کتاب های گروه سنی نوجوانان را نیز تحت تاثیر قدرت و جذابیت خود قرار داده‌ است. آن‌ها می‌توانند میان‌برهایی باشند که از کتاب‌های داستانی و آموزشی کودکان و نوجوانان، محصولاتی تعاملی‌تر، سرگرم‌کننده‌تر و داستان‌گوتر بسازند. تصورش را بکنید… نوجوان شما خواهد توانست با تبلت یا گوشی هوشمندش، یک کیو آر کد را اسکن کند و از این مسیر، وارد کلاسی مجازی شود که در آن با گروه همسالانش به قصه‌گویی می‌پردازد. یا به همراه یک مربی، مهارت‌های زندگی خود را تقویت می‌نماید.  

کیو آر کدها بر حجم قیمت نهایی کتاب‌‌ها تاثیر می‌گذارند

کیو ار کدها فقط در مسیر افزایش تعاملات بین نویسنده و مخاطب، راهگشا نیستند. آن‌ها می‌توانند تاثیرات عمیق‌تر و پایدارتری بر صنعت چاپ و نشر کتاب بگذارند. اما چطور؟

می‌توان از کیو آر کدها برای کاهش حجم کتاب و در نهایت، کاهش قیمت نهایی آن کمک گرفت. یکی از ساده‌ترین راه‌هایی که می‌تواند ناشران را به این هدف برساند، استفاده از کدهای QR برای انتقال نمایه‌ها یا پانویس‌های کتاب به صفحات وب است. بگذارید این نکته را با ذکر یک مثال، روشن‌تر کنیم.

یکی از کتاب‌های تاریخی پرفروش در بازار کتاب ایران، «صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد»، است. این کتاب به داستان فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه‌ی معاصر می‌پردازد. نسخه‌ای که برای بررسی تاثیر کیو آر کد بر کتاب‌ ها انتخاب کرده‌ایم، متعلق به نشر ماهی می‌باشد. ناشر و مترجم این کتاب می‌توانستند سه بخشِ پی‌نوشت‌ها، کتاب‌‌شناسی و نمایه‌های کتاب را به راحتی و با کمک رمزینه‌ها به صفحات وب انتقال دهند. این سه بخش از صفحه‌ی551 آغاز می‌شوند و تا انتهای کتاب یعنی صفحه‌ی 624 ادامه دارند. یعنی 73 صفحه از کتاب!

در نمونه‌ای دیگر، به بررسی کتاب «قبله عالم» پرداختیم. اثری از عباس امانت، به ترجمه‌ی حسن کامشاد. این کتاب را از ویترین انتشارات کارنامه انتخاب کردیم. این کتاب نیز پتانسیل‌های زیادی برای استفاده از کیو آر کدها دارد.

اگر بخواهیم فقط به یک مورد از آن پتانسیل‌ها اشاره کنیم، باید بگوییم که می‌توان یادداشت‌های انتهای هر فصل را به سادگی و با کمک یک رمزینه، به صفحات وب انتقال داد. انتقالی که می‌تواند 125 صفحه، یعنی تقریباً یک ششم از حجم کتاب را کاش دهد. این کار، یعنی صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، کاهش حجم کتاب با هدف تسهیل روند مطالعه، و از آن مهم‌تر، کاهش قیمت تمام شده!

حالا که صحبت از کتاب‌های تاریخی شد، با اسکن کردن کیو آر کد زیر، کتاب های تاریخی معرفی شده در وب‌سایت وینش را ببینید.

با کمک کیو آر کد کتاب خوان‌ها دیگر مشکل زبان نخواهند داشت

کیوآرکدها به شما کمک می‌کنند که دیگر با معضلی به نام ناآشنایی با زبان مواجه نشوید. این معضل، به خصوص در صنعت چاپ و نشر کتاب، بسیار آزاردهنده است. حالا دیگر می‌توان به کمک کیو آر کد کتاب‌ هایی چندزبانه ساخت! چرا که رمزینه‌ها یا کدهای هوشمند می‌توانند به راحتی، خوانندگان را به سوی نسخه‌های دیگری از کتاب شما هدایت کنند.

حتی می‌توان تنظیمات این نسخه‌های هوشمند را با زبان تنظیمات دستگاهی که کیو آر کد کتاب را اسکن می‌کند، همسو ساخت! به این ترتیب، مرحله‌ی جستجو و انتخاب زبان از میان لیست بلندبالای زبان‌های در دسترس نیز حذف خواهد شد.

اگر هنوز هم به دنبال ایده‌های خلاقانه‌تری می‌گردید، می‌توانیم به شما پیشنهاد دهیم که از کدهای QR برای افزودن فایل‌های صوتی متن کتاب (به زبان‌های مختلف) بهره بگیرید. یا اگر به زبان‌آموزی علاقه دارید، می‌توانید رمزینه‌ها را برای اضافه کردن تلفظ‌های مختلف به یک جزوه‌ی آموزشی (یا کتاب آموزشی) به کار ببندید.

کیو آر کدها به شما کمک می‌کنند که احساسات آنی خوانندگان خود را دریابید

کیو آر کدها می‌توانند رابطه‌ی بین خواننده و نویسنده‌ی کتاب را تقویت کنند. خوانندگان می‌توانند با کمک این کدهای هوشمند، در حین خواندن کتاب، به نویسنده‌ بازخورد دهند. یکی از جذاب‌ترین ایده‌های این حوزه، استفاده از قابلیت‌های کیو آر کد برای جمع‌آوری نظرات، انتقادات و پیشنهادات مخاطبین در انتهای هر فصل است. یا حتی می‌توان با کمک کیو آر کدها، پلی به سوی صفحه‌ی معرفی و نقد کتاب در سایت نویسنده یا سایتی پرطرفدار زد. به این ترتیب، فرصت به اشتراک‌گذاری نظرات خوانندگان به صورت آنی و بدون هیچ تبلیغات جانبی‌ای فراهم خواهد شد.

یکی از خلاقانه‌ترین ایده‌هایی که می‌توان با کمک کیو آر کدها عملی کرد، امکان اشتراک گذاری بخش‌هایی از کتاب در صفحات مجازی است. شما می‌توانید پوسترهایی شامل نام کتاب، جلد کتاب، نام نویسنده‌ی کتاب و بخش‌های جذابی از متن را به یک کیو آر کد بسپارید! به این ترتیب، مخاطبان شما با اسکن کردن رمزینه، خواهند توانست پوستری جذاب و مخاطب‌پسند را دریافت و با دنبال کنندگان خود به اشتراک بگذارند.

کیو آر کد کتاب ها را در ارتباطی کامل با مخاطبانش نگه می‌دارد

با کمک رمزینه‌ها می‌توانید خوانندگان کتاب خود را آپدیت نگاه دارید. می‌پرسید چطور؟ شما می‌توانید کیو آر کدهای پویا را به چشم یک ابزار تبلیغاتی ببینید و با کمک آن‌ها، خوانندگان را از جدیدترین اتفاقات پیرامون کتاب‌تان مطلع نمایید. مثلاً به آن‌ها خبر دهید که یک جلسه‌ی امضای کتاب در راه است یا قرار است یک برنامه‌ی کتاب‌خوانی را اجرا کنید. حتی می‌توانید مخاطبان کتاب قبلی خود را از کتاب در دست چاپ‌تان باخبر کنید.

از سوی دیگر، کیو آر کدها می‌توانند کتاب را به وسیله‌ای برای افزایش ترافیک ورودی به سایت یا شبکه‌های اجتماعی شما (به عنوان نویسنده یا ناشر) تبدیل نمایند. برای رسیدن به این هدف کافی است که یک کد کیو آر را در پشت جلد کتابتان چاپ کنید و نمایه‌های آن را به رسانه‌ی اجتماعی یا وب‌سایت مدنظرتان پیوند دهید. به این ترتیب، یک پل تعاملی با خوانندگان ایجاد خواهد شد.

در مثالی دیگر، می‌توانیم به هدیه‌ی مجموعه‌ی وینش برای همراهانش در سال 1400 اشاره کنیم. تیم ما از کیو آر کدها به عنوان ابزاری جهت ارائه‌ی نوروزانه‌ی خود بهره برد. همانطور که در تصویر زیر هم مشاهده می‌کنید، رمزینه‌هایی در پشت کارت تبریک نوروزی همراهان وینش حک شده است. با اسکن کردن این رمزینه‌ها، همراهان ما به صفحه‌ای هدایت می‌شدند که در آن امکان شنیدن دو فایل صوتی از ترجمه‌ی سخنرانی‌ دو برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، یعنی کازوئو ایشی گورو و گونتر گراس فراهم شده بود.

کیو آر کد کتاب را از همیشه به مخاطبان نزدیک‌تر می‌کند

ناشران می‌توانند با کمک گرفتن از یک کد هوشمند و جانمایی آن بر پشت جلد و یا صفحات ابتدایی کتاب‌های خود، راهی میان‌بر به سوی صفحه‌ی فروش مجازی محصولات خود ایجاد کنند. به این ترتیب، مخاطبی که با خواندن یکی از کتاب‌های یک انتشارات خاص به وجد آمده است، می‌تواند به سادگی و با سرعت، با بقیه‌ی کتاب‌های منتشر شده توسط ناشر آشنا شود. ناگفته پیداست که در چنین شرایطی، شانس خرید یک کتاب دیگر از همان ناشر، به شدت بالا خواهد رفت.

از سوی دیگر، ناشران می‌توانند با کمک کد QR، مخاطبان را به سوی صفحه‌شان در اینستاگرام (یا سایر رسانه‌های اجتماعی) هدایت کنند. یعنی، سیاست به حداکثر رساندن فالوئرهای رسانه‌های اجتماعی با جهشی راضی کننده می‌رسد. 

کیو آر کد جهان نشریات کاغذی را هم متحول می‌کند

کدهای QR فقط بر نویسندگان و ناشران «کتاب» تاثیر نمی‌گذارند. این رمزینه های هوشمند می‌توانند جهان نشریات کاغذی را هم با تغییر و تحولاتی شگفت‌‌انگیز مواجه کنند. حالا دیگر به کمک کیو آر کدها، می‌توان خوانندگان نشریات کاغذی را به شنیدن نسخه‌ی صوتی مقاله‌ای که پیش رویشان است، مهمان کرد. اما اجازه بدهید که این ایده‌ی ساده را کمی بسط بدهیم.

در حال نوشتن گزارشی از تولید یک قطعه‌ی موسیقی یا یک کنسرت هستید؟ کیو آر کدها به شما کمک می‌کنند که بخش‌هایی از آن اثر موسیقایی را با خوانندگان یک نشریه‌‌ی کاغذی به اشتراک بگذارید. در مورد یک فیلم سینمایی یا یک تئاتر گزارش می‌نویسید؟ تیزر فیلم یا تئاتر مورد بحث را با کمک رمزینه‌ها با خوانندگانتان تقسیم کنید. با یک شخصیت سیاسی، فرهنگی یا هنری مصاحبه کرده‌اید؟ بخش‌هایی از سخنان او را در قالب یک فایل صوتی یا تصویری و به کمک کدهای کیو آر با خوانندگان خود در میان بگذارید.

از سوی دیگر، بسیاری از نویسندگان مقالات آموزشی می‌توانند با کمک بارکدهای QR مقاله‌ی نوشتاری خود را به ویدیویی آموزشی در سایت یوتیوب متصل کنند. به این ترتیب، هم در مصرف کاغذ صرفه‌جویی می‌شود، و هم مقالات آموزشی پربارتر، تعاملی‌تر و سازنده‌تری تولید خواهند شد.

می‌بینید؟ دیگر کاغذی بودن یک نشریه، بهانه‌ی مناسبی برای چندبٌعدی نبودنش نیست! چرا که نشریات کاغذی می‌توانند به سادگی و با صرف کمترین هزینه، از رسانه‌های اجتماعی خود برای تکمیل مطالب چاپ شده‌شان بهره بگیرند و به زبان ساده‌تر، مجله یا رسانه‌ی خود را به سیستمی چندرسانه‌ای و کاملاً تعاملی تبدیل کنند.

چطور کیو آر کد کتاب خود را فعال کنیم؟

اولین و ساده‌ترین راه ایجاد کیو آر کد کتاب شما، برقراری ارتباط با یک شرکت تولیدکننده است. البته، باید دقت داشته باشید که پیش از انتخاب تولیدکننده، کامنت‌های مربوط به آنان در فضای مجازی را مرور نمایید. حتی یک نقد منفی هم می‌تواند به مثابه پرچمی قرمز رنگ برای شما باشد. از سوی دیگر، احتمالاً نمی‌خواهید که با یک رمزینه‌ی نه چندان به‌روز و دردسرساز درگیر شوید.

پس توصیه می‌کنیم که در انتخاب رابط‌های کاربری روان، بکوشید و مطمئن شوید که تولیدکننده‌ی کد کیو آر، سیستم پشتیبانی حساب‌شده و قابل اعتمادی دارد. حتی می‌توانید قبل از نهایی کردن سفارشتان، با شماره‌های ارتباط با مشتری شرکت تماس برقرار کنید. به این ترتیب، متوجه خواهید شد که شرکت مدنظر شما چقدر در پاسخگویی به مشتری و رفع نیازهای او جدی است.

کیو آر کد کتاب خود را شخصی‌سازی کنید

داشتن یک رمزینه‌ی شخصی‌ می‌توانند توجه خوانندگان کتاب و مخاطبان عام را به خود جلب نماید. حتی می‌توان ادعا کرد که کیو آر کدهای شخصی‌سازی‌شده می‌توانند تعداد بیشتری از مخاطبان را با شما همراه کنند. برای همین، ما در اینجا ایده‌هایی برای شخصی‌سازی کیو آر کد کتاب شما را گردآوری کرده‌ایم.

الگوها

 شما می‌توانید یک الگوی متفاوت را برای کیو آر کد کتاب خود انتخاب کنید. تولیدکننده‌های کدهای هوشمند، معمولاً چندین قالبِ از پیش طراحی شده دارند. برای همین می‌توانید به سادگی، یکی از آن‌ها را با توجه به سلایق و علایقتان انتخاب کنید.

چشم‌ها

 سه مربع برجسته در گوشه‌های کادر کیو آر کد کتاب شما جانمایی خواهند شد. شما می‌توانید رنگ این چشم‌ها را براساس رنگ دلخواهتان انتخاب کنید. مثلاً می‌توانید رنگ چشم‌ها را با توجه به رنگ غالب انتشارات یا برند شخصی‌تان برگزینید. به این ترتیب، کیو آر کد کتاب شما به پرچمی برای تبلیغات‌تان تبدیل خواهد شد.

لوگو

 اگر لوگوی مشخصی دارید یا پروفایل رسانه‌ی اجتماعی‌تان طرحی غیر از تصویر صورت‌تان است، می‌توانید آن را در مرکز کیو آر کد کتاب‌تان هم حک نمایید.

پس‌زمینه

 شما می‌توانید رنگ پس‌زمینه‌ی خاصی را به کد کیو آر کتاب‌تان اضافه کنید. اما مطمئن شوید که رنگ‌های پس‌زمینه و الگوها با همدیگر تداخل ندارند. ما به شما توصیه می‌کنیم که مطمئن شوید کد، حداقل 40 درصد تیره‌تر از رنگ پس‌زمینه باشد.

یک سوال رایج – آیا می‌توانم کیو آر کد کتاب را شخصاً طراحی کنم؟

پاسخ این سوال، مثبت است. می‌توانید بدون کمک گرفتن از کسی، یک رمزینه‌ی کاملاً شخصی‌ بسازید. اما چطور؟ سایت‌های زیادی برای این کار وجود دارند. یکی از آن سایت‌ها، QR Code Generator  نام دارد. شما می‌توانید به سادگی و با کمک گرفتن از امکانات این سایت، پروسه طراحی رمزینه‌ی اختصاصی خود را آغاز کنید. یعنی، نوع کیو آر کد مدنظرتان را انتخاب کنید. قاب آن را مطابق با سلیقه‌ی شخصی‌تان طراحی کنید. تم رنگی مطابق با کسب‌وکار یا جلد کتاب‌تان را برگزینید و در نهایت، آن را با هر فرمتی که خواستید، دانلود نمایید.