چه کسانی برای نوبل ادبیات 2021 شانس بیشتری دارند؟
جایزه نوبل همچنان مهمترین جایزه دنیای ادبیات است. جایزهای که مهرماه هرسال به انتخاب آکادمی سوئد به نویسندهای اهدا میشود که بنا به وصیت آلفرد نوبل، بهترین آثار با گرایش آرمانخواهانه را نوشته باشد. جایزه نوبل به مجموعه آثار یک نویسنده داده میشود نه یک کتاب خاص. جایزه نوبل ادبیات از 1901 هرسال (به جز چندسال در زمان جنگهای جهانی) برگزار شده و البته بعضی از بهترین نویسندگان دنیا هیچوقت نوبل نگرفتهاند. امسال تخمین میزنند هاروکی موراکامی ژاپنی و آنه آرنو فرانسوی شانس زیادی برای نوبل داشته باشند هرچند این جایزه هیچوقت قابل پیشبینی نبوده است.
جایزه نوبل همچنان مهمترین جایزه دنیای ادبیات است. جایزهای که مهرماه هرسال به انتخاب آکادمی سوئد به نویسندهای اهدا میشود که بنا به وصیت آلفرد نوبل، بهترین آثار با گرایش آرمانخواهانه را نوشته باشد. جایزه نوبل به مجموعه آثار یک نویسنده داده میشود نه یک کتاب خاص. جایزه نوبل ادبیات از 1901 هرسال (به جز چندسال در زمان جنگهای جهانی) برگزار شده و البته بعضی از بهترین نویسندگان دنیا هیچوقت نوبل نگرفتهاند. امسال تخمین میزنند هاروکی موراکامی ژاپنی و آنه آرنو فرانسوی شانس زیادی برای نوبل داشته باشند هرچند این جایزه هیچوقت قابل پیشبینی نبوده است.
برنده نوبل پنجشنبه 15 مهرماه اعلام خواهد شد. البته نوبل ادبیات. جایزهای که از سال 1901 و با انتخاب سولی پرودوم فرانسوی شروع به کار کرد و در طول 120 سال اخیر به جز هفت سال (1914، 1918، 1935، 1940 تا 1944) هرساله برندهای داشته است. نوبل قدیمیترین جایزه ادبی پایدار در دنیاست. حتی قدیمیتر از گنکور که از 1903 برپا شده. اما این جایزه چه سازوکاری دارد؟
اعضای آکادمی سوئد، برندگان قبلی نوبل، اعضای انجمن قلم هر کشور و تعدادی از اساتید تمام رشته ادبیات در دانشگاههای معتبر میتوانند نویسندهای را به آکادمی نوبل پیشنهاد کنند. نوبل تا سالها این فهرست اولیه خود را اعلام عمومی نمیکند اما در نهایت این اعضای آکادمی سوئد هستند که از بین تمام نویسندگان و شاعران پیشنهادشده یک نفر را به عنوان برنده انتخاب میکنند. کسی که مجموعه آثار او در طول دوران زندگی حرفهای ارزش ادبی لازم برای بزرگداشت را داشته باشد و بتوان او را آرمانخواه نامید.
موراکامی نویسندهای است که هرسال در همین ایام بحث انتخاب یا عدم انتخاب او داغ میشود. چه در خود ژاپن و چه بیرون از ژاپن که موراکامی طرفداران بسیاری دارد. دو سایت «لدبروکس» و «اسمارکتس» شانس برنده شدن موراکامی را یک به ده و بیشتر از هر نویسنده دیگری دانستهاند.
بعد از موراکامی اگر بخواهیم ده نویسنده با احتمال بالای موفقیت را به ترتیب بیاوریم اینها هستند:
انگوگی وا تیونگو (نویسنده کنیایی ساکن آمریکا)، آنه کارسون (خانم شاعر سوئدی که هرسال نام او هم در این فهرستها به چشم میخورد)، لودمیلا اولیتسکایا (نویسنده کتابهایی مثل «تدفینپارتی»)، مارگارت آتوود (که با وجود «سرگذشت ندیمه» بینیاز از معرفی است)، ماریس کونده، لاسلو کراسناهورکایی (نویسنده مجارستانی که فیلم «تانگوی شیطان» بلا تار اقتباسی بسیار بلند از رمان کوتاه او به همین نام است)، آنی ارنو (که دربارهاش توضیح خواهیم داد)، جاماییکا کینچد، دن دلیلو، جویس کارول اوتس.
اسماعیل کاداره شانس پانزدهم، هیلاری منتل شانس هفدهم و استیفن کینگ شانس نوزدهم هستند.
اما نشریه گاردین در یادداشتی بالاترین احتمال برای پیروزی را متعلق به آنی ارنو Annie Ernaux نویسنده و شاعر فرانسوی دانسته است. او در روزهای اخیر نامش بیشتر از قبل مطرح شده و حالا جلوتر از آنه کارسون شاعر سوئدی، موراکامی، لودمیلا اولیتسکایا و آتوود و ماریس کونده قرار دارد. انی ارنو که درباره زندگی روزمره فرانسه مینویسد سال 2019 به گاردین گفته بود: «این وظیفه نویسنده است که حقیقت را بگوید.»
جیسکا اوریلی از سایت لدبروکس میگوید: «بیشترین شرطها روی آنی ارنو و جان فوسه بسته شده اما شانس آنها کاهش یافته است. ولی مثل همیشه موراکامی طرفداران زیادی دارد و به شدت حمایت میشود و خیلیها امیدوارند امسال دیگر سال او باشد.»
سال گذشته سایتهای شرطبندی بیشترین شانس را برای ماریز کونده نویسنده زن سیاهپوست فرانسوی قائل شده بودند. بعد از او هم لودمیلا اولیتسکایا نویسنده زن روس (که در یک سال گذشته کتابهایی از او به فارسی ترجمه شده)، هاروکی موراکامی (که هرسال در این فهرستها اسمش را میتوان دید)، مارگارت آتوود، انگوگی واتیونگو، آنه کارسون… در فهرست دیده میشدند. اما آکادمی چه کسی را به عنوان برنده انتخاب کرد؟ لوییز گلیک شاعر درونگرای آمریکایی که البته در این فهرست هم بود، اما به عنوان شانس نوزدهم!
یک سال قبل از آن هم آنه کارسون شاعر سوئدی شانس اول شمرده میشد و جایزه به پتر هاندکه اهدا شد که شانس او یک به بیستویک بود و انتخابش حواشی زیادی هم ایجاد کرد که اگر کنجکاو باشید میتوانید در اینجا بخوانید.
بسیاری از بزرگترین نویسندگان دنیا هیچوقت نوبل نگرفتند. از این سیاههی پر از اسم میتوان جورج اورول، ویرجینیا وولف، اسکات فیتزجرالد، جیمز جویس، آنتون چخوف، لف تولستوی، ماکسیم گورکی، برتولت برشت، ایتالو کالوینو، خورخه لوییس بورخس، آرتور میلر، سلینجر، مارسل پروست، فرانتس کافکا، آنا آخماتووا، ریموند کارور، لویی فردینان سلین، ولادیمیر ناباکوف، ای ال دکتروف، میخاییل بولگاکف…. و خیلیهای دیگر را نام برد. سیاههای که گاه بنظر پررنگتر از فهرست برندگان نوبل میرسد!