مانگا از دیرباز و به طور سنتی یکی از محصولات فرهنگی پردرآمد کشور ژاپن بوده است. بنا بر آمار رسمی، این صنعت جذاب که تا به امروز هم مورد اقبال عمومی واقع شده یک سوم از فروش کلی کتاب و مجلات را در بازار فرهنگی این کشور به خود اختصاص داده است. اگر بخواهیم ساده‌تر بیانش کنیم یعنی فروش سالانه‌ای در حدود ۱۰ میلیارد دلار! به واسطه‌ی این صنعت، بیشتر از ۴۰ هزار نفر در حوزه‌های مختلف مربوط به مانگا، از ویراستاری و نویسندگی گرفته تا چاپ و نشر و بازاریابی استخدام شده‌اند. در این نوشتار سعی می‌کنیم در مورد یکی از مهم‌ترین بخش‌های این هنر جهانی، یعنی نویسندگان مانگا، یا به زبان ژاپنی‌ها، مانگاکاها، با شما سخن بگوییم.

ذکر این نکته شاید خالی از لطف نباشد که در زبان ژاپنی تک‌واژ کا وقتی به اسمی اضافه شود از آن اسم فاعل می‌سازد. به این ترتیب جودوکا و تکواندوکا صحیحند و نه جودوکار و نکواندوکار و این یعنی کسی که به جودو یا تکواندو می‌پردازد. به همین نحو مانگاکا نیز یعنی کسی که به کار کشیدن مانگا مشغول است.

مطابق با آماری که در سال ۲۰۰۶ منتشر شد بیشتر از ۳۰۰۰ مانگاکای حرفه‌ای در ژاپن و زیر نظر انتشارات مختلف مانگا فعالیت می‌کردند. هر چند مانگاکا بودن شغل رویایی بسیاری از جوانان ژاپن است اما آن‌ها دستمزد زیادی نمی‌گرفتند. کمتر از یک دهه پیش، یعنی در اوج محبوبیت و شهرت جهانی مانگای ژاپنی، حقوق ماهیانه‌ی یک مانگاکا از ۵۰۰ دلار شروع می‌شد و با افزایش تجربه و فعالیت، به ۱۰۰۰ دلار در ماه می‌رسید. واضح است که برای شهروندانِ یکی از گران‌ترین شهرهای جهان، توکیو، این رقم درآمدِ ماهیانه کفاف زندگی را نمی‌داد و مانگاکاها اجباراً به شغل دوم و حتی سوم روی می‌آوردند! علاوه‌براین، اغلب نویسندگان مانگا روابط ناپایداری با سردبیران خود دارند. از شکایت به خاطر سواستفاده‌های قانونی و حقوقی تا گلاویز شدن و حتی خودکشی در نتیجه‌ی مجادله با مدیر انتشارات… همه و همه اخباری هستند که هر چند وقت یک بار به تیتر یک خبرگزاری‌های ژاپنی بدل می‌شوند.

به هر روی؛ بیشتر مانگاکاها در یک کالج هنری یا مدرسه‌ی مربوط به مانگا درس خوانده‌اند. در غیر این صورت، چند سالی را به عنوان هنرآموز در کنار یک مانگاکای حرفه‌ای شاگردی کرده‌اند تا چم و خم کار را بیاموزند. اما همیشه راه‌های ورود دیگری هم هستند. به عنوان مثال استعداد نویسنده‌ی مجموعه‌ی محبوب و پرفروش Sailor Moon یعنی Naoko Takeuchi در جریان یک مسابقه‌ی عمومی استعدادیابی که توسط انتشارات Kodansha Ltd برگزار شده بود کشف شد. البته احتمالاً برای نخستین بار در طول تاریخ شخصی که به مدرسه‌ی هنری نرفته بود و در یک رشته‌ی غیرمرتبط درس می‌خواند توانسته بود در یک مسابقه به موفقیت برسد و به عنوان دستیار انتخاب شود.

در ادامه‌ی این متن شما با تعدادی از محبوب‌ترین نویسندگان مانگا آشنا خواهید شد. اما قبل از آن لازم است توضیح دهیم که لیست پیش رو قرار نیست در مورد نویسنده‌های برتر در میان خیل عظیم هنرمندان تاریخ این هنر باشد. این لیست صرفاً ادای احترامی است به جامعه‌ی نویسندگانی که با هنر خود سهم زیادی در پروراندن رویاها و قدرت تخیل ما داشتند و دارند.   

اوسامو تزوکا (۱۹۸۹ – ۱۹۲۸)

اوسامو تزوکا با لقب «خدای مانگا» هم شناخته می‌شود. عده‌ای حتی معتقدند او به تنهایی معادل ژاپنی والت دیزنی است؛ البته که بیراه هم نمی‌گویند. در سال‌هایی که مانگا رفته رفته قدرت خود را در جهان کتاب‌های کمیک تثبیت می‌کرد، تزوکا الهام‌بخش بزرگی برای هنرمندان این عرصه بود.

او نخستین اثر رسمی و مستقل خود را با نام خاطرات ما-چان در سن ۱۷ سالگی منتشر کرد و اندکی پس از آن هم اثری با عنوان جزیره‌ی گنج جدید (New Treasure Island) را به بازار فرستاد. عده‌ی زیادی از هواداران و کارشناسان این حوزه معتقدند که جزیره‌ی گنج جدید سرآغازی برای عصر طلایی مانگا بوده است.

تزوکا در ۳۳ سالگی موفق شد نخستین استودیوی انیمیشن‌سازی خود را با نام «موشی پروداکشن»  تاسیس کند و دو سال بعد، یکی از ماندگارترین آثار دنیای انیمه و مانگا یعنی Astro Boy از طریق این شرکت نوظهور منتشر شد؛ و نه فقط بازارهای ژاپن را فتح کرد که در جهان هم به شهرت و محبوبیت زیادی رسید! هفت سال بعد، دومین استودیوی تزوکا با نام «تزوکا پروداکشن» به ثبت رسید که آن هم منشا تولید بسیاری دیگر از به یاد ماندنی‌ترین مجموعه‌های مانگا شد.

سالانه جایزه‌ای تحت عنوان Tezuka Awards به برترین مانگاکای ژاپن اهدا می‌شود که به نوعی ادای احترامی است از سوی نسل جدید این صنعت به پدرخوانده‌ی مانگا؛ که بیش از هفتصد مجموعه و ۵۰۰ قسمت انیمه در موضوعات مختلف را برای نسل‌های بعدی به یادگار گذاشته است.

از میان خاطره‌انگیزترین کارهای تزوکا اوسامو می‌توان علاوه بر Astro boy، به مجموعه‌های Dororo، مانگای منحصربه‌فرد Buddha حول زندگی گواتاما بودا، بنیان‌گذار بودیسم و Princess Knight، یکی از تاثیرگذارترین آثار کلاسیک این حوزه اشاره کرد.

شیگیرو میزوکی  (۲۰۱۵ – ۱۹۲۲)

شیگیرو میزوکی را اغلب به عنوان متخصص در داستان‌های یوکای (یعنی داستان‌هایی در مورد هیولاها، غول‌ها و داستان‌های سنتی ژاپن پیرامون اجنه) معرفی می‌کنند. علاوه بر این، او یکی از مورخ‌های مشهور در حوزه‌ی تاریخ ژاپن و جنگ دوم جهانی به شمار می‌رود. شاید بپرسید این دو حوزه چه ارتباطی به هم دارند؟ پاسخ این سوال تلخ و سرشار از رنج‌های مداوم است!

میزوکی جوان در سال ۱۹۴۲ به ارتش شاهنشاهی ژاپن دعوت و به جزیره‌ی پاپوآ گینه‌نو اعزام شد. تجربیات این دوران بسیار روی او، که نویسنده‌ی جوان و تازه‌کاری بود تاثیر گذاشت. در دوران خدمت با بیماری مالاریا دست و پنجه نرم ‌کرد، با جراحت‌های سنگین و حتی مرگ بسیاری از دوستان و هم‌رزمانش مواجه شد و در نهایت، در جریان یکی از حمله‌های هوایی متفقین بازوی چپ خود را از دست داد. علاوه بر تمام این اتفاقات، برادر بزرگش که یک افسر توپخانه بود، در سال‌های پس از جنگ به خاطر انجام جنایت جنگی و اعدام اسرای جنگ محکوم شد.

تمام این‌ تلخی‌ها از شیگیرو میزوکی فردی صلح‌طلب و مخالف جنگ ساخته بود. او بارها در مصاحبه‌های خود گفته شخصیت‌هایی که در داستان‌هایش می‌بینید نه تخیلی، که برآمده از واقعیت روح انسان‌هایی هستند که در طول جنگ با آن‌ها مواجه شده است.

از میان به یاد ماندنی‌ترین مانگاهای شیگیرو میزوکی می‌توان به دو اثر اشاره کرد. یکی مانگایی به نام Hitler که در سال ۱۹۷۱ حول زندگی آدولف هیتلر منتشر شد. و دیگری Onward Towards Our Noble Deaths. خاطرات و تجربیات خودش در کارزار گینه‌ی نو. نکته‌ای که میزوکی در طول این سال‌ها هرگز از بازگو کردنش، چه در مصاحبه‌ها و چه در مانگاها، غافل نشد این بود که در آن دوران به سربازان دستور داده شده بود بمیرند تا از بی‌آبرو شدن کشور جلوگیری کنند!

کازوئو اومزو  (تا امروز – ۱۹۳۶)

کازوئو اومزو یکی از معروف‌ترین نویسنده‌های ژانر وحشت در مانگا به حساب می‌آید. او که نخستین مانگای خود را در زمانی که هنوز یک دانش‌آموز دبیرستانی در شهر کویای ژاپن بود به چاپ رساند؛ بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان به توکیو مهاجرت کرد و به صورت حرفه‌ای به قامت یک مانگاکا درآمد. در همین دوران بود که اومزو تصمیم گرفت توانایی‌های خود را در ژانر وحشت توسعه بدهد.

اما شاید به نظرتان جالب برسد اگر بدانید که در کنار نویسندگی مانگا، مردم ژاپن او را به عنوان یک نوازنده و بازیگر هم می‌شناسند.

یکی از معروف‌ترین و در عین حال وحشتناک‌ترین مانگاهایی که به قلم کازوئو اومزو خلق شده The drifting classroom است.

جونجی ایتو (تا امروز – ۱۹۶۳)

اگر در جهان مانگا، کازوئو اومزو را پدرخوانده‌ی ژانر وحشت بنامیم، جونجی ایتو یقیناً پدر این ژانر به حساب می‌آید. حتی اگر تا امروز با مانگاها آشنا نبوده‌اید ولی از علاقمندان ژانر وحشت در ادبیات هستید هم احتمالاً اسم او را شنیده‌اید. او که در شهر کوچکی به نام ساکاشیتا متولد شد و رشد کرد، از طریق خواهران بزرگترش با جهان مانگا آشنا و استعداد خود را در نویسندگی این حوزه کشف کرد. نخستین مانگای او در سال ۱۹۸۴ و زمانی که به عنوان یک تکنسین دندان‌پزشکی مشغول به کار بود منتشر شد.

جونجی ایتو با اشاره به خاطرات کودکی‌اش توضیح می‌دهد که در آن زمان در خانه‌ی فقیرانه‌ای زندگی می‌کرده است که حمام آن در انتهای یک راهروی بسیار تنگ و تونل مانند قرار داشت و همیشه هم در اطراف و اکناف آن جیرجیرک‌ها  عنکبوت‌ها در آمد و شد بودند. تجربه‌ی زندگی در چنین فضایی الهام‌بخش بسیاری از صحنه‌های ترسناکی است که او در مانگاهای خود خلق کرده است.

از معروف‌ترین آثار او می‌توان به Tomie و Uzumaki اشاره کرد.

نائوکی اوراساوا (تا امروز – ۱۹۶۰)

نائوکی اوراساوا اسمی است که باید بدون هیچ حرفی در هر لیستی که مربوط به مانگاست قرار بگیرد. اوراساوا یکی از خلاق‌ترین و پرافتخارترین هنرمندان معاصر این حوزه به حساب می‌آید. اگر نخواهیم بگوییم غیر ممکن است باید هشدار دهیم که به سختی می‌توانید کسی را پیدا کنید که از طرفداران هنر او نباشد!

یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های نائوکی اوراساوا، که کار خود را از چهار سالگی و با طراحی مانگا آغاز کرده است، شاید این باشد که در اکثر دوران زندگی حرفه‌ای خود به صورت همزمان در حال کار بر روی دو مانگای مختلف بوده است. او تا به حال دو بار برنده‌ی جایزه‌ی تزوکا اوسامو، سه بار برنده‌ی جایزه‌ی Shugakukan Manga ، و یک بار برنده‌ی جایزه‌ی Kudansha Manga شده است. مطابق با آخرین آماری که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد تاکنون بیش از ۱۲۶ میلیون نسخه از آثار مختلف نائوکی اوراساوا در تمام جهان به انتشار رسیده است.

از به یادماندنی‌ترین کارهای او می‌توان به Monster و ۲۰^th century boys اشاره کرد.

تاکائو سایتو (تا امروز – ۱۹۳۶)

تاکائو سایتو یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین نویسنده‌های مانگاست! برای اثبات این ماجرا توضیحی بیشتر از اشاره به مجموعه‌ی ۱۹۷ جلدی Golgo13  لازم است؟

او که در شهر کوچک نیشی‌واسا به دنیا آمده است مدت کمی پس از تولد به همراه والدین خود به شهر اوزاکا مهاجرت کرد. نکته‌ی جالب و بامزه‌ی این ماجرا در این است که او تا سن ۴۳ سالگی نمی‌دانست که در نیشی‌واسا به دنیا آمده است! به هر روی، تاکائو سیتو که بیش از حد تحت تاثیر فیلم‌هایی مثل کینگ کونگ و War of the world بود، بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان تصمیم گرفت به یک هنرمند مانگا بدل شود.

بارون ایر (Barone Air) نخستین مانگای سایتو در سال ۱۹۵۵ یعنی در زمانی که او فقط ۱۹ سال سن داشت در بازار پرطرفدار مانگای ژاپن به چاپ رسید!

تاکائو سایتو در مورد مانگای Golgo 13 می‌گوید: اینقدر ادامه پیدا کرده که دیگر متعلق به من نیست و به هوادارانش در جای جای جهان تعلق دارد!

آکیرا توریاما (تا امروز – ۱۹۵۵)

آکیرا توریاما؛ مردی که اگر نبود شاید این لیست هم شکل نمی‌گرفت. یکی از معتبرترین اسامی در جهان کتاب‌های مصور! حتی اگر طرفدار مانگا و انیمه نباشید هم احتمالاً یکی دوبار اسم Dragon Ball، اثر پرفروش و مجبوبش را شنیده‌اید. او که در ناگویای ژاپن به دنیا آمده است در مورد چگونگی کشف و رشد استعدادش در نویسندگی مانگا گفته است که به دلیل نبود امکانات کافی، تنها سرگرمی دوران دبستان او و سایر همکلاسی‌هایش کشیدن طرح‌های مختلف مانگا بود.

توریاما پیش از اینکه به طور حرفه‌ای وارد جهان نویسندگی مانگا شود به مدت سه سال در آژانس‌های مختلف تبلیغاتی شهر زادگاهش، ناگویا، به طراحی پوستر مشغول بود. در نهایت با ارسال طراحی‌هایش به مسابقه‌ی آزاد مجله‌ی Jump دروازه‌های موفقیت به روی او گشوده شدند. Kazuhiko Torishima یکی از سردبیران مشهور مجلات مانگا شخصاً با او تماس می‌گیرد و به خاطر استعداد بی‌بدیلش به او تبریک می‌گوید؛ و همین ماجرا آغازگر دوران حرفه‌ای و موفقیت‌های توریاما در صنعت مانگا می‌شود.

اما Dragon Ball تنها اثر موفق آکیرا توریاما نیست. او پیش‌تر و برای مانگای Dr.Slump هم برنده‌ی جایزه‌ی Shugakukan Manga شده بود.

ائیچیرو اودا (تا امروز – ۱۹۷۵)

در حوزه‌ی کتاب‌های مصور، چه ژاپنی و چه انگلیسی زبان، ائیچیرو اودا نام پرطرفداری است. خالق اثر One Piece و روایت‌گر سرگذشت فرمانده مونکی دی. لوفی در مسیرش برای پیدا کردن بزرگ‌ترین گنج جهان! همان مانگایی که فروش جهانی آن تا امروز بالغ بر ۳۸۰ میلیون دلار تخمین زده شده است!

او که در شهر کوماموتوی ژاپن متولد شده است بارها تعریف کرده است که از چهار سالگی مصمم بوده که در بزرگسالی به یک مانگاکا بدل شود؛ برای اینکه تنها شغل واقعی‌ای که در جهان می‌شناخته همین بوده است. نخستین مانگای ائیچیرو اودا در ۱۷ سالگی و با نام Wanted منتشر شد. این مانگا مورد استقبال زیادی قرار گرفت و حتی جایگاه دوم در فستیوال Tezuka Awards را هم کسب کرد. جالب اینکه ائیچیرو اودا خود یکی از بزرگترین طرفداران آکیرا توریاما و مانگای Dragon Ball است و اعتراف می‌کند که در اکثر داستان‌های خود از ایده‌ها و شخصیت‌هایی که توریاما خلق کرده است الگوبرداری می‌کند.