از هرکس بپرسند در زمان بچگی چه کتاب کمیکی خوانده‌ای، احتمالاً اولین جوابی که به ذهنش می‌رسد ماجراهای تن‌تن و میلو است. مجموعه‌ای که از متولدین دهه‌ی پنجاه تا همین دهه نودی‌ها، همگی طرفدارش هستند. با این‌که بعد از آن کمیک‌های زیادی در دنیا منتشر شده، تن‌تن همچنان پرمخاطب‌ترین کتاب کمیک حداقل در بین کتاب‌خوانان ایرانی است.

چرا که در تمامی این سال‌ها ما کمتر اقبالی نسبت به این سبک نشان داده‌ایم؛ از یک طرف اکثر کمیک‌های ابرقهرمانی دنیا در ایران ترجمه و تولید نشده‌اند و از طرف دیگر کمیک تألیفی هم از شمار انگشتان دست کمتر بوده است.

البته بودند ناشرانی که داستان‌های شاهنامه یا برخی متون کهن ایرانی را در این قالب منتشر کرده‌اند اما همچنان کتابی که بتواند سر و صدا راه بیندازد و در خانه‌ی هر کودک یا نوجوان کتاب‌خوانی پیدا شود، وجود نداشته است.

تا این‌که چند وقت قبل خبر پیش‌فروش یک کمیک ایرانی به نام مرز از طرف انتشارات پی‌نما فضای مجازی را پر کرد. پیش‌فروش کتاب به خودی خود حرکتی متفاوت به حساب می‌آمد که در تمام این سال‌ها به جز چند مورد خاص مخصوصاً در حوزه‌ی ادبیات کودک اتفاق نیفتاده بود؛ حالا که قرار بود پیش‌فروش برای یک کمیک ایرانی صورت بگیرد، خبر را دوچندان جذاب می‌کرد.

انتشارات پی‌نما که سال‌ها پیش با نام انتشارات خراسان اقدام به چاپ کمیک‌های شاهنامه کرده بود، این بار در پی شروع فعالیت جدید خود، با این حرکت هوشمندانه و بی‌سابقه دوباره بر سر زبان‌ها افتاد.

کتاب مرز که منتشر شد کتاب‌خوانان حرفه‌ای و دوستداران کمیک را شگفت‌زده کرد. این کتاب ایرانی حاصل همکاری دو هنرمند جوان، صدف فقیهی به عنوان نویسنده و ماهور پورقدیم به عنوان تصویرگر است و داستان نگارگر جوان و ریزاندامی به نام مزدک را روایت می‌کند که برای رساندن یک پیغام مهم از اصفهان راهی قندهار می‌شود.

البته تنها هدف مزدک رساندن پیام به داروغه نیست و در واقع می‌خواهد جنگ‌آوری و رشادتش را ثابت کند تا بتواند دل او را به دست بیاورد و با دخترش ازدواج کند. در یک کلام می‌توان گفت خواننده‌ی این کتاب با یک ماجرای تاریخی-عاشقانه طرف است.

در دنیایی که کتاب‌های فانتزی همه‌جا را پر کرده‌اند و هر روز یکی از یکی جذاب‌تر روانه‌ی بازار می‌شوند، کمتر نوجوانی به سراغ کتاب‌های تاریخی می‌رود، مگر اینکه واقعاً شیفته‌ی تاریخ باشد. اما به نظر می‌رسد مرز آمده تا این پیش‌فرض را به هم بزند و دل هر نوجوانی را به دست بیاورد.

مرز یک کتاب تاریخی است اما نه به آن معنای همیشگی. اگرچه موضوع آن در دوره‌ی صفویه اتفاق می‌افتد، قرار نیست خواننده با انبوهی از اسامی آدم‌ها و شهرها و اطلاعات ریز و درشت روبه‌رو شود. بلکه فقط شرح زندگی مزدک را می‌خواند اما از طریق همین داستان، اطلاعات فراوانی هم در مورد این دوره از تاریخ به صورت غیر مستقیم به دست می‌آورد.

از طرف دیگر گفتیم که مرز یک داستان عاشقانه است اما باز هم قرار نیست نوجوان صرفاً شرح دلدادگی دو نفر را بخواند، بلکه در پس همان ماجرای تاریخی با روند آشنایی و عشق مزدک و دختر داروغه آشنا می‌شود و داستان را دنبال می‌کند تا نتیجه‌ی این دوست داشتن را بفهمد.

اما چیزی که بیشتر از همه باعث می‌شود مرز را یک کتاب موفق بدانیم نه تاریخی بودن و نه عاشقانه بودن آن، که هنر نویسنده و تصویرگر در خلق این اثر است. مرز یک کتاب کوچک 70 صفحه‌ای است اما مشخص است که پدیدآورندگان آن برایش به اندازه‌ی یک پایان‌نامه‌ی چند صد صفحه‌ای تحقیق و مطالعه کرده‌اند. این را هم از محتوا و هم از فرم کتاب می‌توان به خوبی برداشت کرد.

زبانی که صدف فقیهی در متن خود استفاده کرده، یک زبان کاملاً تاریخی و در عین حال قابل فهم و خواندنی است، همچنین اطلاعاتی که از دوره‌ی صفویه، دشمنان، جنگ‌ها و… به مخاطب می‌دهد، کاملاً صحیح و مطابق واقعیت است. از طرف دیگر ماهور پورقدیم در تصویرگری شخصیت‌ها، پوشش، فضاسازی خانه‌ها و شهرها توجه فراوانی به جزئیات کرده است.

پوشش مردم کاملاً منطبق با پوشش افراد در دوره‌ی صفویه است، نوع معماری ساختمان‌ها و فضای شهری هم همینطور. او برای این کار در کنار مطالعه، از نگارگری‌های این دوره هم استفاده کرده و توانسته این کتاب کمیک امروزی را در نزدیک‌ترین حالت به واقعیت دوره‌ی صفویه تصویرگری کند.

تنها نکته‌ای که در مورد این کتاب کمی نگران‌کننده به نظر می‌رسد این است که مرز اولین جلد از یک سه‌گانه است و تا حالا که حدود یک سال از انتشار نخستین جلد آن گذشته، خبری از جلدهای بعدی به گوش نرسیده. چنین موضوعی برای کتابی که در کمتر از یک ماه به چاپ دوم رسید، می‌تواند یک نکته‌ی منفی به حساب بیاید. امیدواریم روند تولید و انتشار جلدهای دوم و سوم این مجموعه هم با سرعت بیشتری انجام شود. چرا که جلد نخست درست در میانه‌ی داستان به اتمام می‌رسد و خواننده را در خماری ادامه‌ی ماجرا می‌گذارد.

امید آن می‌رود که انتشارات پی‌نما که نامش هم به معنای کمیک است (در فارسی واژه‌ی کمیک را معادل پی‌نما به معنای مجموعه‌ی تصاویر دنباله‌داری که داستانی را روایت می‌کنند، معادل‌سازی کرده‌اند) حالا که با یک اثر موفق شروع به فعالیت در حوزه‌ی کمیک کرده است، این راه را ادامه دهد و در سال‌های پیش‌رو شاهد کمیک‌های تألیفی بیشتری از سمت این ناشر باشیم.