خانه‌ها تلّ خاک و خاکستر، کوچه در کوچه غرق در خون است

زامبی‌ها رسیده‌اند به شهر، شهر از پای تا به سر خون است

در خیابان به جای خط سفید، سرخیِ خون تازه ‌پاشیده

روی فواره‌‌ها به میدان‌ها، چشمه در چشمه شعله‌ور خون است

خم شده قد سروهای کهن، زخم خورده چنارهای جوان

برگ‌ها سر به سر همه سرخ‌اند، تن هر شاخه در نظر خون است

راه‌ها تیره، کوچه‌ها بُن‌بست، زامبی‌ها تفنگ‌ها در دست

ساعتی بعد مُرده‌ایم همه، سطر در سطر‌ هر خبر خون است

زامبی‌ها رسیده‌اند به ما، به تماشا نشسته‌ است جهان

از هیاهوی پوچ بوق و حقوق، سهم آشفته‌ی بشر خون است

شهرِ زخمی نشسته رو به غروب، نگران شبی که در راه است

آسمان دل‌شکسته و خورشید در نشیب افق جگرخون است

 

شهر من! شهر شور و هنگامه، وارث بزم و رزم شهنامه!

تا که جان است در کنار توییم، تا به رگ‌های هر نفر خون است

 

 

 

«وحید بکتاش»

 

 

در بی‌وطنی

 

«سهراب سیرت»

 

 

 

«یاسین نگاه»

 

 

خدا کند انگورها برسند

جهان مست شود

تلوتلو بخورند خیابان‌ها

به شانه‌ی هم بزنند

رئیس‌جمهورها و گداها

مرزها مست شوند

و محمدعلی بعد از هفده سال مادرش را ببیند

و آمنه بعد از هفده سال کودکش را لمس کند 

 

خدا کند انگورها برسند

آمو زیباترین پسرانش را بالا بیاورد

هندوکش دخترانش را آزاد کند

برای لحظه‌ای

تفنگ‌ها یادشان برود دریدن را

کاردها یادشان برود

بریدن را

قلم‌ها آتش را

آتش‌بس بنویسند

 

خدا کند کوه‌ها به هم برسند

دریا چنگ بزند به آسمان

ماهش را بدزدد

به میخانه‌ شوند پلنگ‌ها با آهوها

 

خدا کند مستی به اشیاء سرایت کند

پنجره‌‌ها

دیوارها را بشکنند

و تو

همچنان‌که یارت را تنگ می‌بوسی

مرا نیز به یاد بیاوری.

 

محبوب من

محبوب دور افتاده‌ی من

با من بزن پیاله‌ای دیگر

به سلامتی باغ‌های معلق انگور.

 

 «الیاس علوی»

 

 

می‌بوسمت در بین طالب‌ها

 

«رامین مظهر»

 

 

 

و یادی هم کنیم از شعر مشهور و حالا دیگر کلاسیک محمد کاظم کاظمی:

 

غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت
پیاده آمده بودم، پیاده خواهم رفت

طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد
و سفره‌ای که تهی بود، بسته خواهد شد

و در حوالی شب‌های عید، همسایه!
صدای گریه نخواهی شنید، همسایه!

همان غریبه که قلّک نداشت، خواهد رفت
و کودکی که عروسک نداشت، خواهد رفت

منم تمام افق را به رنج گردیده
منم که هر که مرا دیده، در گذر دیده

منم که نانی اگر داشتم، از آجر بود
و سفره‌ام -که نبود- از گرسنگی پُر بود

به هر چه آینه، تصویری از شکست من است
به سنگ سنگ بناها، نشان دست من است

اگر به لطف و اگر قهر، می شناسندم
تمام مردم این شهر می شناسندم

من ایستادم، اگر پشت آسمان خم شد
نماز خواندم، اگر دهر ابن ملجم شد

طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد
و سفره‌ام که تهی بود، بسته خواهد شد

غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت
پیاده آمده بودم، پیاده خواهم رفت

چگونه باز نگردم، که سنگرم آنجاست
چگونه؟ آه، مزار برادرم آنجاست

چگونه بازنگردم که مسجد و محراب
و تیغ، منتظر بوسه بر سرم آنجاست

اقامه بود و اذان بود آنچه اینجا بود
قیام بستن و الله اکبرم آنجاست

شکسته بالی‌ام اینجا شکست طاقت نیست
کرانه‌ای که در آن خوب می‌پرم، آنجاست

مگیر خرده که؛ یک پا و یک عصا دارم
مگیر خرده، که آن پای دیگرم آنجاست

شکسته می‌گذرم امشب از کنار شما
و شرمسارم از الطاف بی شمار شما

من از سکوت شب سردتان خبر دارم
شهید داده‌ام، از دردتان خبر دارم    

تو هم به سان من از یک ستاره سر دیدی
پدر ندیدی و خاکستر پدر دیدی

تویی که کوچه‌ی غربت سپرده‌ای با من
و نعش سوخته بر شانه برده‌ای با من

تو زخم دیدی اگر تازیانه من خوردم
تو سنگ خوردی اگر آب و دانه من خوردم

اگر چه مزرع ما دانه‌های جو هم داشت
و چند بته‌ی مستوجب درو هم داشت

اگرچه تلخ شد آرامش همیشه تان
اگرچه کودک من سنگ زد به شیشه تان

اگرچه متهم جرم مستند بودم
اگرچه لایق سنگینی لحد بودم

دم سفر مپسندید نا امید مرا
ولو دروغ، عزیزان! بحل کنید مرا

تمام آنچه ندارم، نهاده خواهم رفت
پیاده آمده بودم، پیاده خواهم رفت

به این امام قسم، چیز دیگری نبرم
به جز غبار حرم، چیز دیگری نبرم

خدا زیاد کند اجر دین و دنیاتان
و مستجاب شود باقی دعاهاتان

همیشه قلک فرزندهایتان پر باد
و نان دشمنتان -هرکه هست- آجر باد

 

«محمدکاظم کاظمی»

 

 

شرح عکس: عکس‌های اول، سوم و ششم از محمد محیسن عکاس پاکستانی برنده پولیتزر و عکس‌های دوم، چهارم، پنجم و هفتم از مهدی زندپور عکاس ایرانی هستند. عکس هشتم عکسی است که فردای سقوط کابل منتشر شد و درون هواپیمای نظامی آمریکایی را نشان می‌دهد که 640 نفر را با خودش به دوحه برده. عکس نهم تصویری از نظرمحمد خاشه کمدین قندهاری است که به دست طالبان تیرباران شد.