دوره گذار از کمونیسم شوروی به حکومتی جدید زندگی کرده‌اند و به نوعی سقوط شوروی را به چشم دیده‌اند. این کتاب تجربه‌های مختلف انسان‌ها در آن برهه حساس روسیه را به اشتراک می‌گذارد.

آنانی که تاریخ خوانده‌اند می‌دانند که تاریخ روسیه به‌خصوص از زمان آغاز کمونیسم، تاریخ پر پیچ و خمی دارد. کشوری که در طول چندین دهه حکمرانی کمونیستی انواع مختلفی از چالش‌ها را دیده، انقلاب کرده، در جنگ جهانی بالغ بر ۲۰ میلیون کشته داده، استبداد را با پوست و استخوان درک کرده، طعم بحران‌های زیست‌محیطی را چشیده و فروپاشی آرمان‌های کمونیستی را تجربه کرده است.

شوروی کشوری عجیب با تجاربی هولناک از انواع مختلفی از استبداد و بحران‌ها است، تجربه‌ی زندگی به سبکی خاص و البته وحشتناک. و شاید به همین دلیل باشد که نویسنده‌ی کتاب زمان دست دوم می‌گوید ما تماما در جنگ بودیم؛ یا در حال جنگیدن بودیم یا در حال آماده شدن برای جنگ. حتی زمانی که صلح بود ما در جنگ زندگی کردیم.

اگر آثار قبلی سوتلانا الکسیویچ را خوانده باشید حتما ارادت و علاقه او به تاریخ شوروی و سعی او در گردآوری یک تاریخ شفاهی را درک کرده‌اید. کتاب‌های قبلی او هم در مورد شوروی و بحران‌هایی است که این کشور به خود دیده است.

گویی که رسالت مرثیه‌سرایی تاریخ کمونیسم را به این زن داده‌اند. علاوه بر این علاقه نویسنده به روایت‌های چندصدایی و روایت قصه از زبان چندین شاهد است که در بسیاری از کتاب‌های او دیده می‌شود. همین سبک روایت چندصدایی الکسیویچ بود که آکادمی نوبل او را لایق دریافت جایزه ادبیات ۲۰۱۵ دید. این بار هم او در کتاب زمان دست دوم با همان سبک روایت معروفش به سراغ شوروی رفته است.

اما نه شوروی زمان جنگ یا زمان آغاز، بلکه شوروی‌ای که دیگر در حال سقوط است و شهروندانش باید به زودی عادت کنند تمام آرمان‌ها و تبلبغات گسترده حکومتی که هفاد سال گوششان را کر کرده بود کنار بگذارند و به زندگی جدیدی که شاید بسیاری از آرمان‌های رژیم قبلی را به رسمیت نمی‌شناسد سلام کنند.

نویسنده میگ‌وید حکومت و اهدافش به قدری در زندگی مردم نفوذ کرده بود که دیگر زندگی شخصی معنایی نداشت. حال تصور کنید به یک‌باره همه چیز تغییر می‌کند. واکنش افراد مختلف به این قضایا متفاوت است. عده‌ای دلشان برای روزگار سابق تنگ می‌شود و عده‌ای هم تاب و تحمل این تغییرات و از دست دادن آرمان‌هایی را که یک عمر با آن‌ها زندگی کرده‌اند، ندارند.

شاید فکر کنید چون الکسیویچ نسبت به کمونیسم نقادانه می‌نویسد نسبت به حکومت بعدی نرم‌تر خواهد بود؛ اما نویسنده همواره به مشکلات بعد از تشکیل حکومت جدید و استقرار سرمایه‌داری هم توجه می‌کند و نتایج سرمایه‌داری جدیدی که فقط در آن پول مهم است را هم نشان می‌دهد.