قتل در قطار سریع‌السیر شرق

وقتی در ششم آگوست 1975 رمان پرده آگاتا کریستی منتشر شد که در آن پوآرو می‌میرد، روزنامه نیویورک تایمز تیتر زد: «هرکول پوآرو، کارآگاه شهیر بلژیکی درگذشت» انگار که پوآرو واقعی باشد. کارآگاه خصوصی معروفی که مخلوق خانم آگاتا کریستی بود اما چنان برای خوانندگان میلیونی‌اش ملموس بود که از هر کارآگاه واقعی دیگری واقعی‌تر انگاشته می‌شد.

پوآرو اصالت بلژیکی دارد. ابتدا در نیروی پلیس بروکسل مشغول شده اما آشنایی با سربازرس جپ او را به اسکاتلندیارد پلیس مخصوص انگلستان کشانده است. اما بعدا از اسکاتلندیارد استعفا داده و به عنوان کارآگاه خصوصی کار می‌کند و عمده داستان‌های او در خانه‌های اشرافی پر از دسیسه انگلستان بین دو جنگ جهانی می‌گذرد.

خصوصیات پوآرو را همه می‌دانید. وسواس شدیدی به تمیزی دارد، آراسته است و سبیل‌هایش را به بالا تاب می‌دهد و با روغن چرب می‌کند، اضافه‌وزن دارد، خودشیفته است و به طرزی غیرعادی باهوش. تحقیقاتش بر پایه همین هوش یا به قول خودش استفاده از «سلول‌های خاکستری مغز» است.

پوآرو نخستین بار در ماجرای مرموز در استایلز (1920) سروکله‌اش در رمان‌های خانم کریستی پیدا شد و آخرین بار در رمان پرده (1975) یعنی چیزی بیش از نیم قرن!

اولین بازیگری که در نقش پوآرو ظاهر شد چارلز لاتن بود که در سال 1928 در نمایشی روی صحنه به نام «غیبت از محل وقوع جرم» براساس رمان مرگ راجر آکروید بازی کرد. اولین بار که سینما سراغ پوآرو رفت هم همین رمان منبع اقتباس بود و آستین ترور نقش مسیو پوآرو را بازی کرد که البته در همان دهه سی دوبار دیگر هم این نقش را بازی کرد. اما تنها باری که بازیگر نقش پوآرو برای اسکار نامزد شد در همین قتل در قطار سریع‌السیر شرق بود که افتخار نامزدی اسکار را برای آلبرت فینی به ارمغان داشت.

قتل در قطار سریع‌السیر شرق (به انگلیسی: Murder on the Orient Express) اول ژانویه 1934 در لندن منتشر شد و ماجرای قتلی است که در قطاری از مبدا خاورمیانه به مقصد اروپا اتفاق می‌افتد. پوآرو در قطار با راچت سرمایه‌دار آمریکایی آشنا می‌شود که از او می‌خواهد محافظ او شود. پوآرو قبول نمی‌کند اما صبح فردا جنازه آمریکایی در قطار پیدا می‌شود و حالا او باید قبل از سررسیدن پلیس به پرونده رسیدگی کند.

در حالی که همه سرنشینان قطار مظنون هستند و همه به نحوی و در زمانی مقتول را می‌شناخته‌اند. پایان داستان را احتمالا می‌دانید (چون معروف‌ترین اثر آگاتا کریستی است و ارجاعی هم به قتل جولیوس سزار دارد و بیش از هر کار دیگری پایانش لو رفته) اما اگر نمی‌دانید هم ما آن را فاش نخواهیم کرد.

فیلمی که سیدنی لومت با بازی مهم‌ترین ستاره‌های زمان در سال 1974 ساخت (از قبیل آلبرت فینی در نقش پوآرو و اینگرید برگمن، لورن باکال، شون کانری، ریچارد ویدمارک، ونسا ردگریو و…) موفقیت بسیاری کسب کرد. اسکار نقش مکمل زن را گرفت و نامزد پنج جایزه اسکار دیگر هم بود. در سال 1997 کنت برانا شکسپیرین مشهور انگلیسی هم اقتباسی دیگر از این داستان روی پرده سینما برد. آن‌جا این خود برانا بود که در نقش هرکول #پوآرو ظاهر شد.

اما ما عمدتاً پوآرو و قتل مرموز در قطار اروپا به خاورمیانه را از سریالی به یاد داریم که بی‌بی‌سی از 1989 شروع به ساخت آن کرد و آن‌جا دیوید ساچت در نقش پوآرو ظاهر می‌شود. دیوید ساچت تصویر آشنای ماست از کارآگاه بلژیکی.