گفتگو با طراحان (بخش سوم: ایجاد تفاهم میان ناشر و طراح)
این مقاله را ۳ نفر پسندیده اند
جهان کتاب: همانطور که در بین صحبتهای آقایان نیز شنیدیم، کار طراحی جلد بر اساس یک سفارش صورت میگیرد. در نتیجه سفارشدهنده است که مسبب خلق اثری میشود که طرح روی جلد نام دارد و اوست که برای چاپ این اثر سرمایهگذاری میکند. در نتیجه سفارشدهنده نیز در این میان صاحب حق است. شما این حق مسلم را چگونه تعریف میکنید؟ -رحمانی: «معمولاً ناشر در خلق یک کتاب دخالت مستقیمی ندارد. در اکثر موارد نویسنده یا مترجم است که یک کتاب را به طور آماده در اختیار ناشر میگذارد. ناشر در بسیاری از مراحل چاپ نیز دخالت خاصی ندارد. مثلاً در لیتوگرافی ناشر نمیتواند دخالتی کند. حداکثر ناشر در انتخاب قطع کتاب میتواند دخالت کند. لیتوگراف کار خود را انجام میدهد و به کارش نیز اطمینان دارد و ناشر نیز در آن مداخلهای نمیکند. در چاپخانه هم وضع چنین است. ناشر در کار چاپ دخالتی ندارد حداکثر دخالت وی نظارت بر چاپ است تا از خراب شدن احتمالی کار جلوگیری کند. اما در بخش گرافیک و طراحی روی جلد ناشر احساس میکند که اختیار مطلق دارد و میدان برای عرض اندامش باز است. این مداخله زیاد، گاه ممکن است مثبت و بجا و مفید باشد و گاه ممکن است مخرب و زیانآور باشد و دست طراح را ببندد و نگذارد آن طور که باید کار کند. من به این وجه دوم توجه دارم. ما باید به نوعی به ناشر بقبولانیم که اگر به طراحی که برای سفارش کار انتخاب کرده، اعتماد کافی داشته باشد قطعاً نتیجه کارش بهتر خواهد شد. اگر طراح جلدی واقعاً حرفهای باشد هیچگاه کار را خراب نمیکند و تمام جوانب را رعایت میکند. متاسفانه اغلب میبینیم که ناشران با طراحان حرفهای کار نمیکنند. آنها هر کسی را که خوشذوق است یا نقاشی بلد است و … به عنوان طراح انتخاب میکنند و به او کار سفارش میدهند در نتیجه به طرح موفقی هم دست نمییابند. در نهایت به نظر من باید دخالت ناشر -با اعتمادی که به طراح انتخابی خود میکند- کمتر شود.» -پارسانژاد: «ناشر قطعاً باید نوع و شیوه کار طراحی را که به او مراجعه میکند بشناسد. این ۸۰ درصد مشکلات را حل میکند. ناشری که به آقای رسام یا خورشیدپور مراجعه میکند، احتمالاً کارهایشان را دیده و با علاقهای که به کار آنها دارد به سراغشان میرود. معمولاً هنگامی که ناشری میخواهد کاری را به من سفارش دهد، ابتدا از او میپرسم که آیا کارهای مرا دیده است یا نه. اگر ندیده باشد از او میخواهم که چند کار مرا ببیند چرا که شاید اصلاً سبک کار مرا نپسندد. اگر ناشر این دید اولیه را نسبت به کار طراح نداشته باشد از همان آغاز کار مشکلات بروز خواهد کرد. در صورت وجود این دید اولیه نوبت به گفتگوی ناشر با طراح میرسد که تجربه شخصی من نشان میدهد که این قبیل صحبتهای پیش از شروع کار بسیار مفید است. در صورتی که کار با این روال پیش برود، تقریباً مشکلی باقی نمیماند.» -رسام: «اغلب سفارش من به ناشر این بوده است که در حیطه طراحی کتاب به نویسنده میدان ندهد. به عقیده من مسئله تهیه طرح جلد موضوعی است مربوط به ناشر و طراح، و بهتر است نویسنده در این رابطه دوجانبه دخالتی نکند. مسئله حق ناشر در کار طراحی جلد امری مسلم و بدیهی است. در بسیاری موارد اولین سؤال من از ناشر این است که خود او چه تصویری از روی جلد کتابش دارد. ناشر حتما کار من را دیده و شناخته است ولی من شخصيت ناشر را نشاختهام. این سؤال به من کمک میکند تا هم ناشر را بشناسم و هم دیدی تصویری از محتوای کتاب به دست آورم. در نتیجه این گفتگو به نفع من بوده است. به نظر من مشکلاتی که در کار پدید میآید با یک گفتگوی کوتاه به سرعت حل میشود. طراح با تواناییهای حرفهایاش به راحتی میتواند از چنین مشکلاتی بگذرد. البته نه با برآوردن صرفاً سلیقه ناشر، چرا که سلیقه و پسند طراح نیز در کار دخیل است.» جهان کتاب: خوشبختانه گویا به رغم آنچه معمولا تصور میشود، مشکل حادی در ایجاد تفاهم میان ناشر و طراح وجود ندارد. -خورشیدپور: «من حرفهای دوستان را قبول دارم. یقیناً ناشر ذهنیتی از نوع کار و نوع برخورد طراح با موضوع به دست آورده است و هنگامی که به طراحی رجوع میکند نیز باید در همان حد از او توقع داشته باشد. همچنین بعید است که یک طراح اعمال نظر ناشر را تا آنجا بپذیرد که منجر به تغییر شیوه و سبک کارش شود اما در صورت پذیرش چنین دخالتی نیز حاصل کار یقینا مطلوب نخواهد بود. معمولا کمتر چنین مشکلی پیش میآید.» -رحمانی: «در مورد بحث حدود اختیار طراح نکته دیگر، خود موضوع کتاب است. یعنی موضوع کتاب میتواند دست طراح را ببندد یا باز بگذارد. برای مثال من در آتلیهای کار میکنم که سفارش روی جلد کتاب میپذیرد. در نتیجه من ناچارم برای هر کتابی که سفارش داده میشود طراحی کنم. در اینجا من نمیتوانم مشتری خودم را انتخاب کنم. برخی از کتابها محدودیتهای خاصی را برای این کار ایجاد میکنند. مثلاً کتابهای مذهبی یا کتابهای پزشکی حدود اختیار خاصی را به طراح میدهند.»
گفتگو با طراحان جلد کتاب
این گفتگو پیشتر در مجلهی جهان کتاب منتشر شده است.
طراحی جلد
