بیشتر ما از آن‌چه به‌واقع در مغزمان می‌گذرد اطلاعی نداریم. درحالی‌که عصب‌پژوهان جزئیاتی از مغز را آشکار ساخته‌اند که هر مدیر، پدر و مادر و معلمی باید از آن آگاهی داشته باشد. با آگاهی از این جزئیات می‌توان مغز و نیازهای مغز را شناسایی کرد تا بتوان بیشترین بهره را از آن به دست آورد. کتاب قوانین مغز ؛ برای بقا و موفقیت در محیط خانه، کار و تحصیل برای این نوشته‌شده تا مخاطبانش از این جزئیات آگاه پیدا کنند.

«جان مدینا» نویسنده این کتاب، محقق و زیست‌شناس مولکولی و مدیر تحقیقات آموزش عملی در دانشگاه پاسیفیک سیاتل آمریکا است. او حاصل سال‌ها تلاش خود در رابطه با این‌که شناخت و دانش ما از مغز تا چه حد می‌تواند بر شیوه تربیت ما بر کودکان‌مان، عملکرد کاری ما در محیط کار و بر نحوه یادگیری فرزندان‌مان در محیط آموزش و مدرسه تأثیرگذار باشد، در قالب این اثر با مخاطبانش در میان می‌گذارد.

مروری بر سرفصل‌های کتاب قوانین مغز 

این نویسنده در هر فصل از این کتاب قانونی از مغز را ارائه می‌دهد. سپس در همین رابطه پیشنهاد‌هایی را برای عملی کردن آن قوانین در زندگی روزمره مطرح می‌سازد. ازاین‌رو این کتاب، فرایندی را پیگیری می‌کند که طی آن یافته‌های علمی و تخصصی عصب‌پژوهی به راهکارهایی عملی و عام (غیرتخصصی) برای مدیریت ابعاد مختلفی از زندگی روزمره بدل می‌شود.

به عبارتی این کتاب کوششی است در راه شناساندن یافته‌های عمده در حیطه عصب‌پژوهی و کاربردهای احتمالی آن در محیط و عرصه‌های زندگی امروزی، اعم از خانه، مدرسه و محیط کار. برای نیل به این منظور تلاش شده کتاب به شیوه‌ای ساده‌ و قصه‌پردازانه نوشته شود.  علی‌رغم بهره‌گیری از نظریات گوناگون حوزه عصب‌شناسی واجد جذابیت و عناصر ساده‌فهم برای خوانندگان عام باشد. (اگر به این موضوعات علاقمندید و دوست دارید مکانیزم‌های مغز را به زبان ساده درک کنید، می‌توانید این مقاله را نیز مطالعه نمایید.)

هدف نویسنده این کتاب آن است که با معرفی اصول دوازده‌گانه‌ای، چگونگی کارکرد مغز را توضیح بدهد. جان مدینا این اصول را «قوانین مغز» نام نهاده است. در هر فصل این کتاب هم یکی از این قوانین را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. او ابتدا هر قانون را از دیدگاه علمی توصیف می‌نماید. سپس پیشنهاد‌هایی برای بررسی بیشتر بر عملکرد آن قانون در زندگی روزمره به‌خصوص در محیط کار و تحصیل ارائه می‌دهد. در روند این بررسی نویسنده نمونه‌ای از عقاید و نظریات در خصوص کارکرد مغز را شرح داده و مخاطب خود را با این نظریات آشنا می‌کند.

آشنایی با مهم‌ترین قوانین حاکم بر کار جان مدینا، نویسنده کتاب قوانین مغز

جان مدینا معتقد است دانسته‌های انسان درباره مغز، به‌طورکلی حاصل مجموعه‌ای از مطالعات طیف‌های مختلفی از دانشمندان و متفکران است؛ حاصل مطالعه بیولوژیست‌ها روی بافت مغز، مطالعه روانشناسان تجربی بر موضوع رفتار، حاصل مطالعه عصب‌شناسان شناختی بر ارتباط این دو باهم و درنهایت مطالعه بیولوژیست‌های تکاملی است.

ازنظر مدینا یافته‌های ارزشمند در حوزه کارکرد مغز بسیار اندک است. اما تاریخ تکامل انسان می‌گوید مغز به‌ظاهر چنان طراحی‌شده است که مسائل مربوط به بقایش در محیط ناپایدار خارج را با طرح مسئله تحرک به شکل دائم حل نماید.

او این فرایند را «مجموعه عملکردی مغز» می‌نامد و معتقد است تمامی موضوعات این کتاب شامل ورزش، بقا، سیم‌کشی، توجه، حافظه، خواب، استرس، یکپارچگی حسی، بینایی، جنسیت و کشف مربوط به همین مجموعه عملکردی مغز است. به همین دلیل همه این مباحث در کتاب او تحت مقوله مجموعه عملکردی مغز موردتوجه و مطالعه قرارگرفته است.

از یک دید کلی مطالعات موجود در این کتاب این نتیجه را نشان می‌دهد که اگر تمایل به ایجاد محیطی تحصیلی دقیقاً مخالف با ساختار و نحوه فعالیت مغز خود دارید، باید جایی مشابه کلاس‌های درس فعلی را طراحی کنید.

اگر قصد ایجاد محیطی کاری دقیقاً مخالف با ساختار و نحوه فعالیت مغز خود دارید، باید جایی مشابه اتاق‌های کار را طراحی کنید؛ اما اگر قصد تغییر کلیت امور را دارید، شاید مجبور باشید کلاس‌های درس و اتاق‌های کار را از پایه فروریخته و از نو شروع به ساختن کنید. در بسیاری از جنبه‌ها شروع دوباره همان چیزی است که این کتاب در ارتباط با و درباره آن است.

قوانین دوازده گانه‌ی جان مدینا برای مدیریت ذهن 

کتاب قوانین مغز؛ برای بقا و موفقیت در محیط خانه، کار و تحصیل دارای ۱۲ فصل است. هرکدام از این فصول مطابق و متناظر با یکی از قوانین دوازده‌گانه‌ای است که نویسنده کتاب آن‌ها را قوانین مغز می‌خواند. عنوان این فصول به ترتیب عبارت‌اند از ورزش، بقا، سیم‌کشی، توجه، حافظه کوتاه‌مدت، حافظه بلندمدت، خواب، فشار روانی، یکپارچگی حسی، بینایی، جنسیت و اکتشاف.

اما قوانین دوازده‌گانه که هر یک به ترتیب متناظر با این فصل‌ها بوده و به ترتیب در فصل‌هایی که در بالا ذکر شد موردتوجه قرارگرفته عبارت‌اند از قانون اول: ورزش قدرت مغز را افزایش می‌دهد. قانون دوم: مغز انسان نیز تکامل‌یافته است. قانون سوم: سیم‌کشی هر مغز با مغز دیگر متفاوت است. چهارمین قانون: ما به موضوعات کسل‌کننده توجه نشان نمی‌دهیم.

قانون پنجم: تکرار کنید تا به یاد آورید. ششمین قانون: از تکرار غافل نشوید. اما قانون هفتم: خوب بخوابید تا خوب فکر کنید. هشتمین قانون: مغزهای پریشان یادگیری کمتری دارند. قانون نهم: حواس بیشتری را برانگیزید. قانون دهم: بینایی بر حس‌های دیگر پیشی می‌گیرد. یازدهمین قانون: مغز مردان و زنان متفاوت است. و در نهایت: قانون دوازدهم: ما به‌طور طبیعی کاشفانی پرقدرت هستیم.

شناخت مغز و عصب‌پژوهی در زندگی روزمره