سیگمان در کتاب زندگی پنهان ذهن، مغز را از دور و از بیرون نظاره کرده است؛ او مخاطبش را به جایی می‌برد که افکار در آن‌جا شروع به شکل‌گیری می‌کنند؛ جایی که روانشناسی و علم اعصاب باهم ملاقات می‌کنند و بسیاری از افراد از رشته‌های مختلف در آن طی طریق کرده‌اند.

زندگی پنهان ذهن از حوزه‌های فیزیک، ریاضیات، فلسفه، پزشکی، زیست‌شناسی، روانشناسی، مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و همچنین آشپزی، شعبده‌بازی، شطرنج، موسیقی، ادبیات و هنر بهره می‌گیرد تا نشان دهد که علوم اعصاب چگونه در زندگی به خدمت انسان درمی‌آید و عیان می‌کند که چگونه بی‌کرانگی نورون‌های درون مغز آدمی نحوه ادراک و احساس و استدلال و ارتباط آدمی را می‌سازند.

ماریانو سیگمان، دانشمند فیزیک و از چهره‌های پیشرو در علوم اعصابِ شناختی، یادگیری و تصمیم‌گیری است. او بنیان‌گذار «آزمایشگاه علوم اعصاب یکپارچه» در دانشگاه بوئنوس‌آیرس است و به واسطه تحقیقات و پژوهش‌هایش جوایز متعددی را از آن خود کرده است، ازجمله: «جایزه پیشرفت حرفه مرزهای انسانی»، «جایزه ملی فیزیک»، «جایزه پژوهشگر جوان» از کولژ دو فرانس، «جایزه تجزیه‌وتحلیل داده‌های مقیاس‌پذیر آی‌بی‌ام».

کتاب زندگی پنهان ذهن ماریانو سیگمان راهنمایی است برای آشنایی با حوزه‌های کشف‌ناشده مغز. این کتاب سرشار است از استعاره‌هایی روشنگر و بصیرت‌ها، ظرایف و عجایبی درباره ذهن انسان.

مخاطب کتاب زندگی پنهان ذهن طی این سفر به بینش‌هایی در مورد مفاهیم ناآشنایی همچون «نبردهای ناآگاهانه درونی»، «خواب‌های واضح»، «مغزهای دوزبانه» و «نوزادانی که ذهن را می‌خوانند» دست می‌یابد؛ همچنین همراه با متفکرانی برجسته همچون افلاطون، روسو، فروید، چامسکی، تورینگ، سی‌گن و… برخی از نظریه‌های مهم تاریخ اندیشه بشری را در پرتو آزمایش‌های هوشمندانه سیگمان نظاره می‌کند.

این کتاب دارای شش فصل با این عناوین است: منشأ تفکر، مرزهای نامشخص هویت، ماشینی که واقعیت را می‌سازد، سفرهای آگاهی (یا به‌اشتباه انداختن آگاهی)، مغز دائماً در حال دگرگونی است، مغزهای تربیت‌شده.

اولین فصل کتاب سفری است به سرزمین کودکی؛ در این فصل مخاطب درخواهد یافت که مغز خیلی پیش از آنکه آدمی شروع به صحبت کند، آماده زبان است که زبان در تفکر به آدمی کمک می‌کند. خواننده در این فصل درمی‌یابد که از همان اول این تصور را که چه چیزی خوب و چه چیزی درست و منصفانه است شکل می‌دهد، سپس به نظری درباره همکاری و رقابت می‌رسد و این نظر بعدها بر ارتباطش با خود و با دیگران تأثیر می‌گذارد. همچنین این تفکر شهودی ابتدایی بر شیوه استدلال و تصمیم‌گیری آدمی اثرهای ماندگار به جا خواهد گذاشت.

در فصل دوم نویسنده، خواننده‌اش را به کشف خطی محو و ظریف می‌رساند که بین آن چیزی که می‌خواهد انجام دهد و آن چیزی که انجام می‌دهد، کشیده شده است؛ تصمیم‌هایی که آدمی را آن‌چنان‌که هست، می‌سازند. سیگمان در این فصل دراین‌باره بحث می‌کند که عقل و احساس در تصمیم‌های اجتماعی و احساسی چگونه همراه هم عمل می‌کنند، چه چیزی باعث می‌شود که آدمی به خودش و به دیگری اعتماد کند و… .

مخاطب با مطالعه این فصل کشف می‌کند که اختلاف‌های کوچک در مدارهای تصمیم‌گیرنده مغز می‌تواند شیوه تصمیم‌گیری انسان را به شدت تغییر دهد؛ از ساده‌ترین‌ها تا پردامنه‌ترین و پیچیده‌ترین تصمیم‌هایی که از ما موجودی اجتماعی می‌سازند.

فصل سوم و چهارم زندگی پنهان ذهن سفری است به پر رمز و رازترین جنبه تفکر و مغز آدمی، یعنی آگاهی؛ سفری که از طریق ملاقاتی بی‌سابقه بین فروید و آخرین تحولات علوم اعصاب صورت می‌گیرد. در این فصل تلاش می‌شود به پرسش‌های ناآگاه چیست؟ و چگونه ما را کنترل می‌کند؟ چه کسی با بیدار شدن آگاهی، بیدار می‌شود؟ و… پاسخ داده شود. همچنین در این فصل حالت‌های مختلف آگاهی بررسی می‌شوند؛ حالت‌هایی مانند رؤیاهای واضح و شفاف و فکر کردن تحت تأثیر ماری‌جوانا یا داروهای توهم‌زا!

دو فصل پایانی (پنجم و ششم) کتاب هم دربردارنده پرسش‌هایی است درباره مغز و شرایط مختلف آن در طول زندگی. این سؤال طرح می‌شود که مغز در حالت‌های مختلفش از زندگی روزمره گرفته تا تحصیلات رسمی چگونه یاد می‌گیرد؟

آیا درست است که یادگیری یک زبان جدید برای بزرگ‌سالان خیلی سخت‌تر از کودکان است؟ در این فصل خواننده با نویسنده به تاریخ یادگیری سفر می‌کند و نگاهی می‌اندازد به تلاش‌ها و توانایی‌ها برای دگرگونی‌های شدیدی که با یادگیری در ذهن آدمی اتفاق افتاده است. در این فصل، خواننده به آمادگی مغز برای تغییر کردن پی می‌برد.

کتاب زندگی پنهان ذهن طرح اجمالی از این‌که چگونه می‌توان با بهره بردن مسئولانه از تمامی دانشی که بزرگ‌ترین آزمایش جمعی در تاریخ بشر فراهم آورده، خود این آزمایشگاه یا مدرسه را بهبود بخشید. خود سیگمان درباره کتابش می‌نویسد: «اگر بخواهم ایده پشت این کتاب را در یک جمله خلاصه کنم چنین خواهد بود: تلاش برای شفاف ساختن تفکر بشر! از صفحه اول تا صفحه آخر همواره و پیوسته به دنبال این شفاف‌سازی بوده است.

… به نظر من علوم اعصاب دستاوردی بشری است که به ما امکان می‌دهد به هم نزدیک و در آن‌چه می‌دانیم و آن‌چه می‌اندیشیم شریک شویم تا دنیا کمتر پهناور و کمتر عجیب باشد».

او در جای دیگر این کتاب درباره این اثر اظهار می‌کند: «زندگی پنهان ذهن خلاصه‌ای است از علم اعصاب از چشم‌انداز تجربه خود من. من علم اعصاب را شیوه‌ای می‌دانم که به ما در ارتباط با یکدیگر کمک می‌کند. علم اعصاب از این چشم‌انداز ابزار دیگری است برای کاوش دور و دراز بشریت در بیان سایه‌ها، رنگ‌ها و تفاوت‌های ظریف آنچه احساس و آنچه فکر می‌کنیم تا برای دیگران و صدالبته برای خودمان فهمیدنی باشیم».

کنکاش ذهن برای درک بهتر خود و جهان