نگاه‌کردن از روی دست بزرگترها!

امروزه تعداد بی‌شماری از مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه در حال ظهورند و شرکت‌های تازه‌وارد، رقبای پر سابقه را که برای بقا به‌شدت در حال بازآفرینی خود هستند، به چالش می‌کشند. از میان تمام کتاب‌هایی که درباره خلق مدل کسب‌وکار نوشته‌شده‌اند، کمتر کتابی به‌اندازه کتاب Business Model Generation نوشته استروالدر و پیگنیور به شهرت جهانی رسیده است. مایکل پورتر در توصیف اهمیت این کتاب می‌گوید: «مدل کسب‌وکار، اساسی‌ترین گام در فرآیند اندیشیدن به بقای سازمان است.»

آن‌ها در این کتاب مدلی به نام  Business Model Canvas یا بوم کسب‌وکار را برای کارآفرینان و تحلیل گران کسب‌وکار پیشنهاد می‌کنند و به کمک آن می‌کوشند بخش‌های مختلف مدل کسب‌وکار و ارتباط آن‌ها با یکدیگر را به شیوه‌ای ساده، قابل‌فهم و کاربردی تبیین کنند. سپس به روش‌های مختلف دست یافتن به بهترین مدل کسب‌وکار و نوآوری در مدل کسب‌وکار می‌پردازند.

کتاب پر از مثال‌های شرکت‌های موفق و بررسی رفتار و مدل کسب‌وکار آن‌هاست. مثال‌ها، تقریباً گستره وسیعی از صنایع مختلف را در برمی‌گیرند. صنایعی همچون بانکداری، مخابرات همراه، نشر مدرن کتاب، اسباب‌بازی، کنسول‌های بازی، روزنامه‌ها، بیمه، صنایع بهداشتی و ….

در کتاب توضیح داده می‌شود که مثلاً چرا شرکت گوگل به ارائه خدمات جستجو در اینترنت می‌پردازد اما پولی بابت آن از کاربران خود نمی‌گیرد یا چرا شرکت اچ‌پی دستگاه‌های پرینتر خود را با زیان به فروش می‌رساند اما همچنان شرکتی سودآور است.

این کتاب در پنج فصل تدوین‌شده است که عبارت‌اند از : تابلوی طراحی مدل کسب‌وکار؛ ابزاری برای توصیف، تحلیل و طراحی مدل‌های کسب‌وکار، الگوهای مدل کسب‌وکار بر اساس مفاهیم توسعه داده‌شده توسط متفکران پیشرو عرصه کسب‌وکار، تکنیک‌های کمک به طراحی مدل کسب‌وکار، استراتژی از نگاه مدل کسب‌وکار و فرآیندی عمومی برای کمک به طراحی مدل کسب‌وکار که تمامی مفاهیم، تکنیک‌ها و ابزارهای خلق مدل کسب‌وکار را به یکدیگر پیوند می‌دهند.

 در فصل اول کتاب با نه بخش اصلی در هر کسب‌وکار آشنا می‌شویم. درواقع با نه نوع سؤال مواجه می‌شویم که اگر به پاسخ آن‌ها فکر نکنیم پس از شکل گرفتن و توسعه کسب‌وکار، با هزینه‌های جدی و هنگفت پاسخ آن‌ها را خواهیم آموخت. این بخش‌ها که همان بخش‌های بوم کسب‌وکار هستند را این‌گونه فهرست کرده‌اند: مشتریان، ارزش پیشنهادی به مشتریان، کانال‌هایی که از طریق آن‌ها به مشتریان دسترسی پیدا می‌کنیم، نحوه ارتباط با مشتریان، جریان درآمدی، منابع کلیدی که کسب‌وکار ما بر پایه آن‌ها شکل می‌گیرد، فعالیت‌های کلیدی که کسب‌وکار ما را تعریف می‌کنند، شرکای اصلی و کلیدی که کسب‌وکار با همکاری آن‌ها شکل می‌گیرد و ساختار هزینه‌های کسب‌وکار ما.

همراه با تولد هر سازمانی، مدل کسب‌وکار آن نیز متولد می‌شود و این امر نشان‌دهنده ضرورت توجه به طراحی آگاهانه مدل‌های کسب‌وکار دارد که کاربرد بسیاری در علوم سازمانی داشته باشد. استراتژیست‌ها باید بدانند که مدل کسب‌وکار یک سازمان چیست تا بتوانند چالش سازمان در تعامل با محیط را درک کرده و برای گذر از آن استراتژی مناسب را فرموله نمایند. افراد کارآفرین باید خود را به ابزار ترسیم و طراحی مدل کسب‌وکار مجهز نمایند تا بتوانند تراوشات ذهنی خود را در قالبی درآمدزا قرار دهند تا بتوانند سرمایه‌گذاران را قانع نمایند و نوآوری‌های خود را به سرانجام برسانند.

درصورتی‌که نوآوری‌های فناورانه، پروژه‌های ارائه محصول جدید به بازارهای فعلی و نیز ارائه محصولات فعلی به بازارهای جدید با طراحی مدل کسب‌وکار مناسب همراه نشوند، همگی به شکست خواهند انجامید.این کتاب ابزاری را در دست شما می‌گذارد تا از آن طریق بتوانید با استفاده از رویکردی نوین در مدیریت به نام «رویکرد طراحی» با ترسیم و طراحی مدل کسب‌وکار به خلقی نوآورانه دست بزنید و سازمان خود را متحول نمایید. در این مسیر،‌ مهم‌ترین ابزاری که به کار گرفته می‌شود، بوم کسب‌وکار است.

اما بوم مدل کسب‌وکار چیست؟

چیزی که در این کتاب از آن به‌عنوان بوم مدل کسب‌وکاری Business Model Canvas  نام‌برده شده، ابزاری مدیریتی است که به شما اجازه می‌دهد مدل کسب‌وکار خود را توصیف، طراحی و ایجاد کرده یا  آن را اصلاح کنید. بوم مدل کسب‌وکار ابزار ساده تصویری و درعین‌حال بسیار قدرتمند است که نه بخش سازنده مدل کسب‌وکار یا همان سؤالات کلیدی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم را شامل می‌شود.

یکی دیگر از نکات برجسته در این کتاب، بیان رابطه بین مدل کسب‌وکار و استراتژی در کسب‌وکار است و تأکید می‌شود که این دو جایگزین یکدیگر نیستند اما باهم همپوشانی‌هایی دارند. استراتژی یک شرکت متمرکز بر مأموریت، چشم‌انداز، محدوده محصولات یا خدمات و مواردی ازاین‌دست است که دربرگیرنده فعالیت‌های شرکت می‌شود. و اینکه شرکت چگونه باید از رقبایش متمایز باشد. این قبیل داده‌ها می‌تواند به‌عنوان ورودی‌های طراحی مدل کسب‌وکار مورداستفاده قرار گیرند که ممکن است در حین این طراحی، به بازبینی یا اصلاح استراتژی‌های شرکت نیز پرداخته شود.

مطالعه این کتاب به همه کسانی که به دغدغه کسب‌وکارشان را دارند، چه استارتاپ‌ها و چه کسب‌وکارهای باسابقه توصیه می‌شود.

گفتنی است انتشارات آریانا قلم اعلام کرده است که چاپ این کتاب با رعایت مالکیت معنوی ناشر اصلی و با حفظ تمامی ویژگی‌های نسخه اصلی انگلیسی انجام‌شده است. 

کسب و کار