قهرمان شدن تضمینی

قهرمان شدن تضمینی

راه صد ساله را یک شبه رفتن، چیزی است که امروزه نه تنها گریبان خیلی از بچه‌ها، که دامن خیلی از بزرگسالان را هم گرفته است. یک شبه معروف شدن، یک شبه پولدار شدن، یک شبه کنکور قبول شدن و… این موضوع حتی پایش را فراتر گذاشته و در زندگی سبزیجات هم وارد شده.

تا آن‌جا که در کتاب موش قهرمان می‌بینیم یک پیازچه دلش می‌خواهد یک شبه شبیه موش قهرمان سرزمین‌شان بشود، عضلات بزرگ داشته باشد، بتواند کارهای عجیب و سخت انجام بدهد و آن‌قدر معروف شود که همه‌ی سبزی‌ها او را از دور هم بشناسند. درست مثل موش قهرمان که هرکس هر کجا عکس یا اسمش را می‌بیند به افتخارش دست می‌زند یا از جایش بلند می‌شود و یک آفرین حسابی در دلش به او می‌گوید.

اگر فکر می‌کنید پیازچه شروع به ورزش می‌کند و روزی دویست تا دراز نشست می‌رود و در بهترین باشگاه باغچه‌شان ثبت نام می‌کند و چندین کیلومتر در روز می‌دود، سخت در اشتباهید. تنها کاری که می‌کند این است که تربچه را به عنوان مدیر برنامه‌هایش انتخاب می‌کند.

تربچه برایش یک عالمه مجله با عکس آقای موش سفارش می‌دهد؛ یک عالمه فیلم و پوستر با عکس آقای موش سفارش می‌دهد؛ یک عالمه لیوان و بشقاب با عکس آقای موش سفارش می‌دهد و از همه بدتر، یک پودر که توی تبلیغاتش گفته شده اگر مصرف کنند یک شبه مثل آقای موش عضلات آن‌چنانی و هیکل این‌چنانی پیدا می‌کنند.

پیازچه‌ی بیچاره لیوان اول معجون را می‌خورد و یک جایش قلمبه بیرون می‌زند، لیوان بعدی را می‌خورد و یک جای دیگرش کج و کوله بیرون می‌زند، بدنش پر از تاول می‌شود و هزار جور بلای مختلف سرش می‌آید. تا این‌که یک روز اتفاقی دوباره آقای موش را توی تلویزیون می‌بیند. البته این بار پشت میله‌های زندان. حال زار پیازچه را بعد از دیدن این تصویر خودتان تصور کنید…

سولماز خواجه‌وند در کتاب کوتاه و تصویری کتاب موش قهرمان حرف‌های مهمی برای زدن دارد. حرف‌هایی که با چاشنی لحن و زبان طنز او مخلوط شده‌اند و به هیچ‌وجه حالت شعاری ندارند.

اعتماد نکردن به تبلیغات، نپذیرفتن راهنمایی‌های نادرست یک نفر دیگر (حتی اگر دوست صمیمی آدم باشد)، مغرور نشدن با تشویق و تعریف دیگران و هر هدفی را از راه درستش دنبال کردن بخشی از نکاتی است که مخاطب کودک با خواندن همین کتاب کوچک به آن‌ها پی می‌برد. خواجه‌وند که در خلق آثار طنز سابقه‌ی درخشانی دارد، در این کتاب هم با ایجاد طنز زبانی و طنز موقعیت مانع از شعاری شدن موضوع شده است.

در بسیاری از فریم‌ها کودک از صحبت‌های رد و بدل شده بین سبزیجاتِ داخل کتاب خنده‌اش می‌گیرد یا از دیدن قیافه‌ی پیازچه بعد از خوردن معجون و کج و کوله شدن به خنده می‌افتد. نکته‌ی جالب دیگر این است که اگرچه سبزیجات داخل این کتاب مثل ما آدم‌ها تلویزیون می‌بینند و مجله می‌خوانند، غذاها و محیط زندگی‌شان مخصوص خودشان است. مثلاً شاید بد نباشد که بدانید یک پیازچه برای قهرمان شدن وقتی به رستوران می‌رود گِل شکلات رشته با سس اژدها و بورانی سفارش می‌دهد. آن هم بورانی نیش زنبور آب‌پز در شیرگِل با دوبل گِل اضافه!

در کنار تمامی اهداف فوق، کتاب موش قهرمان با ظرافت خاصی به موضوع دوستی هم می‌پردازد. اینکه اگرچه دوستی و داشتن دوست صمیمی بسیار ارزشمند است، اما همین دوست صمیمی می‌تواند با راهنمایی‌های غلط مسیر زندگی آدم را به سمتی ببرد که منجر به نابودی شود.

از آن‌جایی که این کتاب یک کتاب تصویری است و همکاری نویسنده و تصویرگران با هم منجر به خلق اثر شده، نباید اهمیت تصویر را نادیده گرفت. در چند فریم از کتاب، کودک متنی مشاهده نمی‌کند و تنها با دیدن تصاویر داستان را دنبال می‌کند.

تصاویر کتاب که توسط دو تصویرگر خلق شده‌اند در عین سادگی بسیار واضح و زیبا به تصویر کشیده شده‌اند. به طوری که مخاطب کودک به راحتی می‌تواند تمام حالات روحی مثل نگرانی، خوشحالی، ترس، غم و حتی بیماری را از چهره سبزی‌جات تشخیص بدهد و در بسیاری از صفحات به قیافه و رفتارهای تربچه و پیازچه بخندد یا همراه آن‌ها ناراحت و نگران بشود.

موش قهرمان یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی بیست جلدی «خونه‌ات کجاست؟ تو باغچه!» است که توسط یک گروه چهارنفره از نویسندگان شامل سولماز خواجه‌وند، معصومه یزدانی، سمیرا قیومی و پریسا شمس نوشته شده و توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. سولماز خواجه‌وند در دانشگاه کارشناسی گرافیک و کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی خوانده و چندین سال است که با خلق آثاری برای کودکان و نوجوانان در عرصه‌ی ادبیات کودک و نوجوان فعالیت می‌کند.