همیشه پیشنهاد و تصورم این است که برای پا گذاشتن به فیلمسازی مستند باید اول یک تجربه عملی رخ دهد و بعد از آن است که فیلمساز مبتدی می‌تواند با آموزه‌های دسته بندی شده‌ای همچون آنچه که در کتاب کارگردانی مستند نوشته مایکل رابیگر موجود است رو‌به‌رو شود و از آن بهره ببرد. آن زمان است که می‌تواند از خلال دسته‌بندی دقیق و توضیحات پر از جزئیات این کتاب به سؤالات و ابهاماتی که ضمن کار با آنها مواجه می‌شده، جواب دهد.

با وجود همه نقص‌های موجود در کارهای اول اما آنچه مهم است نه نگرانی از نقص‌های فنی، بلکه اطمینان از این موضوع است که به قول مایکل رابیگر ما در جست‌وجوی معنا باشیم. وقتی در جست‌وجوی معنا باشیم آنگاه است که این پرسش برایمان پیش می‌آید که چگونه باید آن را ثبت کنم و با دیگران در میان بگذارم.

کتاب پروپیمان کارگردانی مستند با تمام جزئیاتش در فصل‌های مختلف درباره ترکیبی از تکنیک و زیبایی‌شناسی، اما در آغاز به سراغ این مسأله بنیادین مهم در فیلمسازی مستند می‌رود که من چه کسی هستم، که می‌خواهم این کار خلاق را انجام دهم. راهِ تولید فیلم مستند از پاسخ دادن به این سؤال می‌گذرد که به گفته‌ی رابیگر «اگر مستندسازی گوشه‌ای از طبیعت است که درون سرشتی خاص دیده می‌شود، باید عقل و علقه‌ای که آن گوشه را انتخاب کرده نیز بررسی شود.»

این کتاب نه فصل دارد که از مروری بر تعریف و تاریخ مستند آغاز می‌شود و با سرفصل‌هایی چون جست‌وجوی هویت خلاق کارگردان، دستور زبان فیلم، پیش‌تولید، تولید و پس‌تولید، زیبایی‌شناسی ادامه می‌یابد و با فصل فرهنگنامه لغات تخصصی کتاب و منابع استفاده شده به پایان می‌رسد.

درباره نویسنده

مایکل رابیگر متولد ۱۹۳۹ در انگلستان، با استودیوهای تدوین و کارگردانی فیلم‌ها و سریال‌های مستند بی‌بی‌سی آغاز کرد و سپس سال‌ها مدرس تخصصی تولید فیلم مستند و همچنین زیبایی‌شناسی در امریکا بوده است. او مرکز مستندسازی مایکل رابیگر را تأسیس کرد و بیشتر از سی‌وپنج فیلم را ساخته یا تدوین کرده است.

رابیگر به غیر از کتاب حاضر (کارگردانی مستند)، کتاب کارگردانی: تکنیک و زیبایی‌شناسی را با همکاری یک نویسنده دیگر و همچنین کتاب پرداخت ایده‌های داستانی: قدرت و هدف قصه‌گویی را نیز نوشته است.

بخشی از کتاب کارگردانی مستند

موقع کارگردانی هر کاری را که می‌توانید به دیگران بسپارید. اگر بیش از حد به مسائل مدیریتی گروه مشغول شوید ذهن‌تان مشغول‌تر از آن می‌شود که زیر متن هر موقعیت معنای راستینی را که در لایه‌های زیرین وجود دارد ببینید.

اگر نگوییم همیشه، اغلب نشانه‌هایی از چیزی قریب‌الوقوع، حقیقتی ناشناخته و نادیده در لایه‌های زیرین وجود دارد… هر آن ممکن است موازنه‌ای به هم بخورد و آن چیز آشکار شود. در حال دیدبانی، چند کلمه هدایت‌کننده شما ممکن است صحنه را به سوی آنچه چشم‌انتظارش هستید براند. دیدبانی یعنی مداخله در لحظه‌ای ایستا و صدور نشانه یا یک دستور زبانی مثل: ریچارد ازش بپرس منظورش واقعا چیه…»