خیابان‌ها و محله‌ها، داستان خودشان را دارند. داستان‌هایی که تحولات اجتماعی، رویدادهای تاریخی و تغییرات فرهنگی را شرح می‌دهند. هم از ساکنانش هویت می‌گیرند و هم به آنها هویت می‌دهند. شاید برای همین است که قدیمی‌ها وقتی می‌خواستند کسی را بشناسند می‌پرسیدند: بچه کدام محلی؟

به روایت خیابان ویلا تلاشی برای ثبت تاریخچه این خیابان است، از آدم‌های سرشناسی که در آن زندگی کرده‌اند تا مغازه‌ها و رستوران‌ها و قنادی‌هایش. برای ابر شهری مثل تهران که هرروز در حال تغییر است، که به‌طور عجیبی با هر حکمرانی دچار تغییرات عمده‌ای می‌شود (در آن حد که گویا می‌خواهند شهر را از نو بسازند!) و دارای حافظه‌ای فرار است، ثبت این خاطرات اهمیت زیادی دارد. اینها مستنداتی هستند که نشان می‌دهند ما چگونه ما شدیم.

کتاب خیابان ویلا بخش‌های مختلفی دارد. در ابتدا شرح حالی درباره خیابان ویلا می‌دهد همراه نقشه‌ای از سال‌های 1327 و 1351 این خیابان و اسامی قدیم و جدید کوچه‌هایش. در این بخش درباره وجه تسمیه اسم این خیابان و دو نظریه‌ای که درباره‌اش وجود دارد هم صحبت می‌شود.

در بخش بعدی سراغ خاطرات افراد سرشناسی می‌رود که زمانی در این خیابان ساکن بوده‌اند، از خسرو سینایی کارگردان معروف ایرانی گرفته تا روبرت صافاریان مستندساز و منتقد که کودکی‌اش را در کوچه شش متری گذرانده، کوچه‌ای که بیشتر ساکنانش را ارامنه تشکیل می‌دادند. نگاهی هم به حضور خیابان ویلا در آثار ادبی و سینمایی دارد. عکس‌های قدیمی این بخش که مربوط چهره‌ها هستند هم دیدنی‌ است.

بعد از آن نوبت به فرهنگ و هنر در خیابان ویلا می‌رسد، بخشی که از کافه تا کلیسا، رستوران تا دفاتر مسافرتی را شامل می‌شود. نویسنده کتاب تا جایی که توانسته ردپای معروف‌ترین مکان‌های خیابان ویلا را پی گرفته، داستان ساخت یا تغییر کاربری یا ازبین رفتن آنها را شرح داده و از دل این ماجراها نقبی هم به زندگی آدم‌هایی زده که در آن سال‌ها زندگی می‌کرده‌اند، حتی آدم‌هایی که خیلی اتفاقی دفترچه خاطراتشان به دستش رسیده.

در انتهای کتاب به غیر از کتابشناسی، فهرست اعلام هم وجود دارد که استفاده از کتاب را آسان‌تر و کاربردی‌تر می‌کند. همچنین تعداد زیادی از عکس‌های قدیمی مرتبط با مکان‌ها و افراد مرتبط با این خیابان به جذابیت کتاب افزوده.

مرور آدم‌ها و مکان‌های خیابان ویلا، مثل مستندی است که چهره زندگی را از گذشته تا امروز در این بخش شهر نشان می‌دهد. مستندی که نقش ساکنان را هم در هویت بخشی به شهر یادآوری می‌کند. ساکنانی که با ایده‌هایشان به هر گوشه این خیابان رونق داده بودند و با تلاش مستمر هویت جدیدی به زندگی شهری بخشیده بودند.

ایده توجه به خیابان ویلا و ثبت خاطراتش از کافه تهرون آغاز شده. کافه تهرون در آغاز وبلاگی بود که علیرضا عالم‌نژاد با هدف معرفی جاذبه‌های گردشگری محله‌های قدیمی تهران به راه انداخت. با استقبال از این وبلاگ در سال 1392 آن را تبدیل به کافه‌ای واقعی در باغ نگارستان تهران کرد. کافه تهرون از سال 1396 در کوچه خسرو خیابان ویلا کارش را ادامه داد و همانجا بود که ماجرای این خیابان و ساکنانش برای عالم نژاد جذاب شد.

او با پرسه زدن در کوچه‌های این خیابان و آشنایی با ساکنانش و پیگیری شناخت سابقه و تاریخچه این خیابان، مجموعه‌ای فراهم کرد که حالا با نام به روایت خیابان ویلا منتشر شده است.

خیابان ویلا که یکی از خیابان‌های عمود بر جنوب خیابان کریمخان است اکنون به اسم استاد نجات اللهی شناخته می‌شود. درباره کامران نجات اللهی که نامش روی این خیابان است قبلا مستندی با نام انقلاب، تقاطع استاد نجات اللهی توسط نسیم نجفی ساخته شده.

بخشی از کتاب به روایت خیابان ویلا

روبرت صافاریان: یکی دیگر از قصه‌هایی که به خاطر دارم ماجرای وارطان سالاخانیان است که همیشه بزرگترها به‌عنوان داستانی عبرت‌آموز برایمان تعریف می‌کردند و می‌گفتند وارطان را پس از شکنجه‌های فراوان کشتند و جنازه‌اش را در جوی آبی در خیابان ویلا انداختند. حالا جوی آب خیابان ویلا یا رودخانه‌ی جاجرود یا هر چه بود هشداری بود که همیشه به ما می‌دادند. آنچه از وارطان نقل می‌شد، ضمن هشدار، تحسین قهرمان بود. مادرم همیشه می‌گفت: کارهای خطرناک نکنید که سرنوشتتان مثل وارطان می‌شود.