از دیرباز شر و بدی و در مقابل آن نیکی و پاکی مورد توجه بشر بوده‌اند و انسان همواره سیری ابدی میان این دو داشته است.

قرن هاست که شیطان به عنوان پیام‌آور تاریکی و سرچشمه شرارت و پلیدی شناخته می‌شود. از کتب مقدس و اساطیر گرفته تا برادران کارامازوف داستایوفسکی، فاوست گوته، یکلیا و تنهایی او تقی مدرسی و جادوگران پیشگوی شر در مکبث شکسپیر، جنبه‌های مختلفی از شیطان واکاوی می‌گردد و تلاطم در داستان شکل می‌گیرد.

در برخی از آنها، شیطان همچنان مایه شر مطلق و بانی تمام پلیدی‌هاست؛ در آثاری، تجسم انسانی شیطان حاکی از وجود شر در ذات بشر است؛ و در مواردی دیگر، شیطان مفاهیمی را به میان می‌آورد که انسان را به درک حقایق و فلسفه وجودی‌اش نزدیک می‌سازد.

در ادبیات، بازتاب شرارت و شیطان با نگاهی کلاسیک و متأثر از کهن الگوها آغاز می‌شود و با تحول و تکامل، از سیاه و سفید بودن فاصله می‌گیرد؛ چنانکه در ملکوت می‌بینیم که بهرام صادقی کلیشه‌های شیطان بودن را بر هم می‌زند. همین گستردگی و تفاوت دیدگاه ادیبان و روشنفکران در طی قرن‌ها، حضوری جالب توجه و تأمل‌برانگیز به شیطان می‌بخشد.

بیگانه‌ای در دهکده

داستان در دهکده‌ای دورافتاده در اتریش با مردمانی غرق تعصبات و اعتقادات افراطی و قرون وسطایی، اتفاق می‌افتد. شیطان نزد سه پسربچه از اهالی دهکده ظاهر می‌شود و در اولین ملاقات، آنان را با منطق و منش‌اش و برآورده کردن خواسته‌هایشان، شیفته خود می‌کند.

از همین طریق، شیطان موفق می‌شود به راحتی بین اهالی دهکده نفوذ کند و با فریبکاری، در زندگی و روابط آنها تغییراتی ایجاد کند و بعد این تحولات را عادی و طبیعی جلوه دهد. فقط سه پسر هستند که از هویت واقعی او باخبرند و ناظر تلاش‌هایش برای هدایت ساکنان دهکده به مسیر دلخواهش هستند.

کتاب در ۱۱ فصل، اخلاقیات و تعصبات پست را نکوهش می‌کند و آنها را ابزاری برای توجیه اعمال ظالمانه تلقی می‌کند. شیطان در این اثر با صراحت و فصاحت و جامع‌نگری، ابعاد مختلف زندگی و مرگ و سیرت انسان را به او نشان می‌دهد و قدرت تشخیص خیر و شر را مایه دست زدن بشر به اعمال پلید و جنایات می‌داند.

در طی داستان، او به اختلافات میان انسان‌ها و اعتقادات سطحی آنان دامن می‌زند تا مضامین فلسفی و مذهبی عمیقی مطرح کند و در این مسیر، سه پسربچه را که هنوز نسبت به اعتقادات خشک اطرافیان، جهت‌گیری نکرده‌اند و می‌توانند پذیرای باورهای مختلف باشند، همراه خود می‌کند.

نویسنده، توصیفات دقیق و مفصلی از شخصیت‌ها پیش رویمان می‌گذارد و ترجمه نجف دریابندری نیز، فضای داستان را باورپذیر جلوه می‌دهد.

درباره نویسنده

مارک تواین، نویسنده آمریکایی، نوامبر ۱۸۳۵ در ایالت میزوری آمریکا به دنیا آمد. فعالیتش را با کار در چاپخانه‌ها و نوشتن مقالات طنز در روزنامه‌ها آغاز کرد و بعداً با انتشار آثاری چون ماجراهای هاکلبری فین، شاهزاده و گدا و ماجراهای تام سایر، به یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان آمریکا بدل شد.

بخشی از کتاب بیگانه‌ای در دهکده

شیطان گفت:«من شاهد ساخته شدن بشر بوده‌ام. بشر از گل ساخته نشده، بلکه از لجن ساخته شده، یا باری قسمتی از او لجن است.»
من فهمیدم که منظورش از آن قسمت چیست. منظورش همان «قوه تمیز اخلاقی» بود…

هر چند شیطان زیبا و دوست‌داشتنی بود، اما هر وقت که می‌خواست می‌توانست به طرز بی‌رحمانه‌ای بدزبان و رنجاننده گردد؛ هر وقت صحبت نوع بشر پیش می‌آمد، همینطور می‌شد. همیشه بشر را تحقیر می‌کرد و هرگز کلمه‌ای از روی لطف و عنایت در حق او بر زبان نمی‌آورد.