دیباچه نوین شاهنامه

فیلمنامه دیباچه نوین شاهنامه، زندگی و مرگ فردوسی و داستان نگارش شاهنامه را روایت می‌کند. داستان با مراسم خاکسپاری فردوسی آغاز می‌شود و تا پایان، بارها به گذشته‌ها و زمان حیات وی و نیز دوران باستان باز می‌گردد.

در این اثر نگاه مردم زمانه به فردوسی، مصائب او برای به اتمام‌رساندن شاهنامه، درگیری‌ها و مشکلاتش با حکومت و تأثیرات خلق شاهنامه در روابط او با جامعه و خانواده‌اش شرح داده‌ می‌شوند. در بخش‌هایی از داستان، عناصری از زمان‌های مختلف گرد هم می‌آیند تا تصویری از فرایند آفرینش شاهنامه به دست آید.

بیضایی به زیبایی تمام، شعر فردوسی را با نثر و داستان خود تلفیق می‌کند. به واسطه نکته‌سنجی او در انتخاب اشعار و اساطیر، سایه شاهنامه بر تمامی جوانب اثر هویداست. و نگاه خلاقانه و بی‌نظیرش به زندگی فردوسی و نیز به هم‌ریختن ترتیب زمانی روایت، اثری دلنشین و خواندنی به مخاطب ارائه می‌دهد.

درباره نویسنده

بهرام بیضایی، نویسنده، پژوهشگر و کارگردان نامدار ایرانی، دی ماه سال ۱۳۱۷ به دنیا آمد. از دوران کودکی و نوجوانی با زندگی در کنار خانواده اهل ادبش، شنیدن داستان‌های مادربزرگ و دیدن تئاترهای خوب و بد و فیلم‌های کارگردانان برجسته جهان، به هنر خصوصاً ادبیات، سینما و تئاتر علاقه‌مند شد. در دانشگاه رشته ادبیات را برای تحصیل برگزید؛ اما پس از یک سال، از ادامه تحصیل منصرف شد و تصمیم گرفت خود به پژوهش بپردازد و همچنین علاقه‌اش به نمایش را دنبال کند.

او از سال ۱۳۴۱، به نوشتن اولین نمایشنامه‌هایش، از جمله پهلوان اکبر می‌میرد، هشتمین سفر سندباد و غروب در دیار غریب دست زد. در ۱۳۴۵ نمایش عروسک‌ها (از مجموعه نمایشنامه عروسکی‌اش) را برای تلویزیون ملی ایران کارگردانی کرد و اولین فیلمش، عمو سیبیلو را برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخت. از آثار سینمایی وی می‌توان سگ‌کشی، رگبار، مرگ یزدگرد، چریکه تارا، غریبه و مه، باشو غریبه کوچک، مسافران و وقتی همه خوابیم را نام برد.

پژوهش‌های او نیز در نشریاتی چون هنر و سینما، مجله موسیقی و گاهنامه آرش منتشر شدند و بعداً کتاب‌های نمایش در ایران، نمایش در ژاپن، ریشه‌یابی درخت کهن و هزار افسان کجاست؟ از کارهای پژوهشی او به چاپ رسیدند.
روز واقعه، آینه‌های روبه‌رو، زمین، پرده نئی، آوازهای ننه آرسو، پرده‌خوانی، مجلس ضربت‌زدن و اتفاق خودش نمی‌افتد چندی از آثار ادبی به‌ چاپ‌رسیده وی هستند.

بیضایی به عنوان یکی از مهم‌ترین هنرمندان معاصر ایران شناخته می‌شود که به واسطه مطالعات و دانش گسترده خود، نگاه ویژه‌اش به فرهنگ، زبان و تئاتر ایرانی و بهره‌گرفتن از وقایع تاریخی، اساطیر و انسان‌شناسی، داستان‌های عمیق و شگفت‌انگیزی با لحنی منحصر‌به‌فرد خلق می‌کند.

کتاب غریبه بزرگ نوشته محمد عبدی، (انتشارات ثالث) از کتاب‌هایی است که درباره بیضایی و آثار او به چاپ رسیده‌است.

بخشی از کتاب

فردوسی: این ناله چه مرغی است؟
همسر: [شمع در دست دور می‌شود] از مرگ اسفندیار می‌نالد.
دختر: بیژن بر در است پدر.
فردوسی: [شتاب‌زده] نیک آمدی. از کجا؟

بیژن: [می‌گذرد] چاهی تاریک‌تر از این شب.
فردوسی: وای از چاه‌کنان. [می‌شنود] این چیست؟
بیژن: [دور می‌شود] خروش تهمتن! رها نمی‌شود از چاهی که نابرادرش در آن افکند.
فردوسی: آه از این نابرادران!

اسفندیار: من از این آتش‌پرستان نیستم.
فردوسی: [شگفت زده] به نام، کی هستی؟
اسفندیار: به آئین اورمزد؛ به نام اسفندیار روئین‌تن!
فردوسی: دیری است چشم به راه توام. بگو پهلوان، چیست داستان روئین دژ؟
اسفندیار: می‌گویمت؛ بنویس!