اشغال

داستان اشغال در دوره اشغال ایران در جنگ جهانی دوم می‌گذرد. زندگی عالیه که بازیگر تئاتر است، با اتفاقی ناگهان دستخوش تغییر می‌گردد؛ همسرش توسط گروهی از افراد ناشناس ربوده و ناپدید می‌شود. عالیه برای یافتن همسرش به مسیری پر فراز و نشیب قدم می‌نهد.

نویسنده در اشغال در کنار به تصویر‌کشیدن ایران بحران‌زده دوران جنگ و نگاهی به تأثیرات این برهه تاریخی پرآشوب بر اوضاع کشور، جامعه پریشان و سرگردان آن روزها را با شخصیت‌های مختلف فیلمنامه‌اش مجسم می‌سازد و هویت فردی و نیز اجتماعی آنان را می‌کاود.

همچنین ربوده شدن همسر عالیه، فضایی معماگونه و مرموز پدید می‌آورد که پیوسته همراه داستان می‌ماند و شخصیت اصلی را در موقعیت‌هایی پرتنش و گاهی خشم‌آور و ناراحت‌کننده قرار می‌دهد.

بیضایی با نگاهی انتقادی وضعیت انسان تنها و درمانده‌ای را نشان می‌دهد که در میان اوضاعی نابه‌سامان و ناپایدار در جستجوی چیزی از دست‌رفته و گم شده‌است و واکنش اشخاص مختلف را در مواجهه با سردرگمی و هیاهو حاکم بر جامعه بررسی می‌کند.

درباره نویسنده

بهرام بیضایی، نویسنده، پژوهشگر و کارگردان نامدار ایرانی، دی ماه سال ۱۳۱۷ به دنیا آمد. از دوران کودکی و نوجوانی با زندگی در کنار خانواده اهل ادبش، شنیدن داستان‌های مادربزرگ و دیدن تئاترهای خوب و بد و فیلم‌های کارگردانان برجسته جهان، به هنر خصوصاً ادبیات، سینما و تئاتر علاقه‌مند شد. در دانشگاه رشته ادبیات را برای تحصیل برگزید؛ اما پس از یک سال، از ادامه تحصیل منصرف شد و تصمیم گرفت خود به پژوهش بپردازد و همچنین علاقه‌اش به نمایش را دنبال کند.

او از سال ۱۳۴۱، به نوشتن اولین نمایشنامه‌هایش، از جمله پهلوان اکبر می‌میرد، هشتمین سفر سندباد و غروب در دیار غریب دست زد.
از آثار سینمایی وی می‌توان سگ‌کشی، رگبار، مرگ یزدگرد، چریکه تارا، غریبه و مه، باشو غریبه کوچک، مسافران و وقتی همه خوابیم را نام برد. پژوهش‌های او نیز در نشریاتی چون هنر و سینما، مجله موسیقی و گاهنامه آرش منتشر شدند و بعداً کتاب‌های نمایش در ایران، نمایش در ژاپن، ریشه‌یابی درخت کهن و هزار افسان کجاست؟ از کارهای پژوهشی او به چاپ رسیدند.

روز واقعه، آینه‌های روبه‌رو، زمین، پرده نئی، آوازهای ننه آرسو، پرده‌خوانی، مجلس ضربت‌زدن و اتفاق خودش نمی‌افتد چندی از آثار ادبی به‌ چاپ‌رسیده وی هستند.

بیضایی به عنوان یکی از مهم‌ترین هنرمندان معاصر ایران شناخته می‌شود که به واسطه مطالعات و دانش گسترده خود، نگاه ویژه‌اش به فرهنگ، زبان و تئاتر ایرانی و بهره‌گرفتن از وقایع تاریخی، اساطیر و انسان‌شناسی، داستان‌های عمیق و شگفت‌انگیزی با لحنی منحصر‌به‌فرد خلق می‌کند.

بخشی از کتاب

سرپاس: شخصی که ادعا می‌کنید مورد ضرب و جرح قرار گرفته و سپس به قوه قهریه برده شده…
عالیه: شوهرم!

سرپاس: بله، ایشان آیا هیچ‌وقت شب‌ها بعد از ساعت حکومت نظامی به منزل برگشته؟
عالیه: نخیر…

سرپاس: آیا با مقامات ایرانی که وجهه بغض و عناد با شخص اعلیحضرت همایونی دارند ملاقات می‌کرده؟
عالیه: [ترسیده] نخیر… چطور؟

سرپاس: آیا با جواسیس بیگانه، به‌خصوص اتباع سفارت آلمان یا کارمندان شرکت شنکرس و یونکرس و زیمنس و سینگر روابط مودت داشته؟
عالیه: نخیر، چرا می‌پرسید، نخیر.

سرپاس: آیا پنهان و آشکار عقایدی مخالف با حضور قشون متفقین یعنی دول کاملة الوداد اتحاد شوروی و بریتانیا کبیر در ایران ابراز داشته‌اند؟
عالیه: نخیر، هیچ‌وقت.

سرپاس: عجب… پس به چه دلیل ایشان را کوبیده و برده‌اند؟
عالیه: این دلیل را من پرسیدم؟

سرپاس: بدون شک دلیلی دارد!
عالیه: اگر نداشته‌باشد هم شما پیدا می‌کنید. این‌طور نیست؟ جای دیگر نمی‌تواند اشتباه شده‌باشد. اشتباه مال ما اتباع دولت ایران است. ما اشتباه کرده‌ایم که زنده‌ایم…