تاریخ ارمنیان و ایران در روزگاران کهن اشتراکات بسیاری دارد. برای قرون متمادی ارمنیان بخشی از امپراتوریهای ایرانی هخامنشی و اشکانی و ساسانی بودهاند و کتابهای مورخان ارمنی سدههای میانه از منابع اصلی مطالعه تاریخ ایران باستان و قرون وسطی به شمار میروند. در این پرونده نگاهی انداختهایم به مهمترین کتابهایی که مورخان ارمنی در قرون گذشته نوشتهاند و افسانهها و اسطورههای ارمنی.
این مقاله را ۲۶ نفر پسندیده اند
الفبای ارمنی در سال 401 میلادی به وجود آمد و نخستین مورخان ارمنی کهن مانند آگاتانگغوس و پاوستوس بیوزاند تاریخ دوران کمی قبل از خود را به رشته تحریر درآوردند.
این پنج کتاب تاریخی [تالیف آگاتانگغوس، پاوستوس بیوزاند، غازار پارپتسی، آریستاکِس لاستیورتسی و گریگور آکنرتسی] که مقارن با دوران اشکانیان، ساسانیان، سلجوقیان و مغول در ایران نوشته شدهاند، هم متنهایی هستند از دوران کهن، هم اسنادی مهم درباره حکومتهای مختلف #ارمنی و هم بخشهایی از تاریخ ایران را میتوان به وسیله آنها بازخواند.
این یادداشت 2 هزار کلمهای در معرفی کوتاهی از هرکدام از این پنج کتاب به منظور آشنایی کلی با فضای آن نوشته شده است.
کتاب «باورها، اساطیر و افسانههای ارمنی» در تلاش است باورهای مردم ارمنی پیش از دوران مسیحیت، و داستانهای اسطورهای در کتابهای مورخان ارمنی سدههای میانه را با زبانی قابل فهم و ساده بیان کند. دو فصل نخست کتاب شامل باورهای مردمی دربارهی پدیدههای طبیعی و همین طور اطلاعاتی دربارهی خدایان قدیمی و قهرمانان اسطورهای ارمنی، بر اساس اطلاعات شفاهی تنظیم شده است.
حجم اصلی کتاب اما اختصاص دارد به سه داستان تاریخی-حماسی مهم که منبعشان عمدتاً تاریخهای پاوستوس بیوزاند و موسس خورناتسی است. روبرت صافاریان معتقد است این کتاب توانسته روح دوران مورداشارهاش را به درستی منتقل کند.