«سروانتس مردی یک‌دست که قبرش گم شد» روی پرده سینما

«سروانتس مردی یک‌دست که قبرش گم شد» روی پرده سینما

همیشه این دُن کیشوت بوده که موضوع نمایش‌ها و فیلم‌ها بوده است، حالا انگار نوبت به سروانتس خالق کمترشناخته‌شده این اثر کلاسیک رسیده تا روی پرده نقره‌ای سینما ظاهر شود.

آلخاندرو آمنابار به سراغ سروانتس آن هم در ۲۸ سالگی‌اش رفته و در فیلم «اسیر» بخش‌هایی از زندگی این نویسنده اسپانیایی را بازگو کرده است.

سروانتس زمانی که اسیر بود

آلخاندرو آمنابار، کارگردان نامدار شیلیایی-اسپانیایی نام اثرش را «اسیر» (The Captive) گذاشته است تا روایتگر بخشی از زندگی میگل دو سروانتس، نویسنده جاودانه دن کیشوت باشد.

آمنابار در فیلم خود به دوران جوانی سروانتس پرداخته است، زمانی که در ۲۸ سالگی به‌عنوان ملوان نیروی دریایی اسپانیا به اسارت دزدان دریایی عثمانی درآمد و در دل زندان، دریافت چگونه می‌توان روزهای سخت را پشت سر گذاشت، آن هم با عشق به قصه‌گویی. او ۵ سال در الجزایر اسیر بود. در همین دوره با قصه‌گویی و نمایش‌های کوتاه برای هم‌بندان، نخستین تمرین‌های داستان‌نویسی را تجربه کرد. توانایی که سبب شد در ۳۸سالگی اولین رمان عاشقانه خود را بنویسد و بعدها در ۵۸ سالگی و در پختگی کامل شاهکاری همچون دن‌کیشوت را بیافریند.

چرا سروانتس به جای دن کیشوت؟

در طول ۴۰۰ سال گذشته معمولا کارگردانان تئاتر و سینما به سراغ رمان دن کیشوت رفته‌اند و این اثر جاودانه توانسته بارها الهام‌بخش سینماگران و نمایشنامه‌نویسان باشد. برخی از اقتباس‌هایی که در ذهن‌ها مانده عبارتند از:

*فیلم صامت «دن کیشوت» (۱۹۰۸) از نخستین اقتباس‌ها که روی پرده سینما اکران شد.
*فیلم دن کیشوت ۱۹۳۳ به کارگردانی گئورگ ویلهلم پابست.
*نسخه موزیکال هالیوودی «مرد لا مانچا» (۱۹۷۲) با بازی پیتر اوتول و سوفیا لورن که البته از یک نمایشی که پیشتر در برادوی اجرا شده بود الهام گرفت.

به این‌ها باید ده‌ها اجرای اپرا و تئاتری در اروپا و آمریکا نیز اضافه کرد که در طول این سال‌ها روی صحنه رفته و بسیاری به تماشای آن نشسته‌اند.

اما این بار یک کارگردان به سراغ زندگی سروانتس رفته است. آلخاندرو آمنابار درباره فیلم به اینداستری می‌گوید: «در این فیلم، همان‌طور که در آثار قبلی‌ام انجام داده‌ام، با تضادها بازی می‌کنم: بین واقعیت تاریکی که سروانتس زندگی می‌کرد و قدرت خیال‌پردازی، بین تلاش‌های حماسی برای فرار و رنج‌های اسارت، و بین خشونت زندانبانان و لذت در حمام‌های عمومی و شادی در خیابان‌های الجزایر…»

او تاکید می‌کند: «میگل دِ سروانتس همه‌ی این‌ها را تجربه کرد، و همین چیزی بود که انسان‌گرایی و پیچیدگی اثرش را شکل داد… یک روایت ناتمام از زندگی‌اش باقی ماند. زمان آن رسیده که آن را بشنویم».

فعلا این خلاصه فیلم مبتنی بر واقعیت زندگی سروانتس از آن منتشر شده است: «سال ۱۵۷۵، الجزایر؛ میگل دو سروانتس، ملوان زخمی ۲۸ ساله، به اسارت دزدان دریایی عثمانی درآمده است. اگر خانواده‌اش نتوانند به سرعت خون‌بها را بپردازند، مرگی دردناک در انتظار او خواهد بود. اما در تاریکی سلول، سروانتس پناهگاهی غافلگیرکننده پیدا می‌کند: هنر قصه‌گویی.»

چند ویژگی سروانتس

می‌گویند سروانتس ویژگی‌های زیادی از خودش را در قالب دن کیشوت قرار داده است. 

بعد از یکی از نبردها، دست چپ سروانتس از کار افتاد. زمانی که در الجزایر زندانی بود بارها نقشه‌ی فرار کشید، هر بار لو رفت یا ناکام شد، ولی امیدش را از دست نداد. مانند دن کیشوت که مدام شکست می‌خورد، ولی دوباره بلند می‌شود. هرچند ژست‌های پهلوانانه‌ی دن کیشوت گاهی باورکردنی نبود اما سروانتس در زندگی واقعی‌اش یک بار مسئولیت یک فرار بزرگ در زندان را برعهده گرفت با این که انتظار می‌رفت که جانش را از دست بدهد. برای این که از زندان آزاد شود، خانواده‌اش مجبور شد مبلغ کلانی بپردازد. بنابراین تا آخر عمر بدهکار و شرمنده خانواده‌اش بود.

سروانتس خالق دن کیشوت، این شخصیت را با رویای آزادی و رهایی خلق کرد. مردی که با وجود شکست‌های مکرر اما همیشه امیدوار است. سروانتس در زندگی واقعی مانند دن کیشوت مردی بود که همه چیز را به گردن گرفت. سروانتس پس از مرگش در ۱۶۱۶، در صومعه‌ای در مادرید دفن شد. اما سال‌ها بعد مکان دقیق قبر او فراموش شد. در سال ۲۰۱۵ تیمی از باستان‌شناسان با استفاده از رادار و تحقیقات تاریخی توانستند بقایای او را پیدا کنند.

زمان اکران فیلم

قرار است فیلم «اسیر» نخستین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم تورنتو تجربه کند. این فیلم روز ۷ سپتامبر در  جشنواره اکران می‌شود و از ۱۲ سپتامبر در اسپانیا به صورت عمومی روی پرده سینما می‌رود و به تازگی نخستین تصاویر و تریلر رسمی آن منتشر شده است.

آمنابار کارگردان برنده اسکار این فیلم ماجراجویانه را براساس ویژگی‌های متفاوت زندگی سروانتس ساخته است و باید دید چه ویژگی‌هایی از او را در فیلم نشان می‌دهد.

دن کیشوت