من اینجا ریشه در خاکم….

دانستن زندگی‌نامه هنرمندان و فراز و نشیب‌هایی که در طول زندگی هنری خود پیموده‌اند، همواره برای مخاطبان و هنردوستان راه‌گشا بوده است. همین نیاز به دانستن و طی کردن راه موفقیت باعث شده تا بسیاری از هنرمندان در سراسر دنیا یا خود به نگارش زندگی‌نامه و اتوبیوگرافی خود همت گمارند و یا این‌که تاریخ‌نویس و منتقدی این امر را زیرنظر هنرمند و یا بعد از زندگی او بر اساس شواهد تاریخی و اسناد انجام می‌دهد.

برای نسل جدید دانستن جزئیاتی از زندگی هنرمندان و تلاش‌های آنان، مخصوصاً هنرمندان نوگرای ایران جذاب است. نوشتن زندگی‌نامه پاسخ خوبی برای بخشی از این کنجکاوی علاقه‌مندان فراهم می‌کند. البته شیوه نگارش و بیان هر هنرمندی با دیگری متفاوت است و همین است که جذابیت این شیوه را دوچندان می‌کند.

 کتاب «روزگار نو: خاطرات غلامحسین نامی» از کتاب‌هایی است که ما را با جزئیاتی از زندگی این هنرمند شناخته‌شده معاصر آشنا می‌کند. در این بین خواننده، با جریان‌های فرهنگی، هنری و سیاسی در تاریخ هنر مدرن ایران آشنا می‌شود.

غلامحسین نامی کیست؟

غلامحسین نامی از پیشگامان هنر مدرن ایران است. نامی سال 1315 در قم به دنیا آمد. سال 1343 از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه ویسکانسین در سال 1359دریافت کرد. پس از آن نامی در دانشکده هنرهای تزئینی، دانشگاه الزهرا (مدرسه عالی دختران سابق)، دانشگاه علم و صنعت ایران و مرکز آموزش هنر فرهنگسرای نیاوران به تدریس پرداخت.

غلامحسین نامی از مؤسسان گروه آزاد نقاشان و مجسمه سازان بوده است. از بنیانگذاران انجمن نقاشان ایران هم هست که مدتی هم رییس انجمن بوده. همچنین وی عضو هیئت مؤسس و از اعضای شورای عالی و مشاور عالی خانه هنرمندان است. غلامحسین نامی جوایز بسیاری هم در کارنامه‌ هنری‌اش دارد، جوایزی مانند: جایزه «نخل طلایی اروپا» از آکادمی اروپا، ایتالیا، جایزه مجسمه «شعله طلایی» از پارلمان بین‌المللی آمریکا و جایزه «اسکار ایتالیا 1985» از آکادمی ایتالیا. این بخش کوچکی از جوایز این هنرمند ایرانی است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «ترک دیار از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین رویدادهای زندگی من بود، اتفاقی که مرا در تردید بین ماندن و رفتن قرار داد…. دل بریدن از یار و دیار برای من، که ریشه در خاک سرزمینم داشتم و بیش از پنجاه سال در آن، با عشق و کوشش بسیار، در حیطه آموزش و خلق هنر کوشیده و از مهر و احترام بی‌دریغ مردم و جوانان خوب کشورم برخوردار بودم، بی‌تردید چالشی بسیار سخت و طاقت‌سوز بود…..»

غلامحسین نامی در دورانی زندگی کرده که اتفاقات و جریانات مهمی در هنر مدرن ایران در جریان بوده است. بنابراین زندگی او به نوعی روایتی از هنر مدرن ایران هم هست و به همین دلیل نظرات او برای ثبت در تاریخ هنر ایران حائز اهمیت است. در فهرست کتاب با مواردی همچون سابقه فعالیت‌های گروهی در هنر معاصر ایران؛ که یکی از مسائل چالش‌برانگیز تاریخ هنری است، آشنا می‌شویم.

نامی در خصوص هنر متعهد می‌گوید:

«آفریده‌های هنرمند نشئت گرفته از تفکر و اندیشه او و دریافت‌هایی است که از محیط پیرامون خود دارد. این دریافت‌ها از راه‌های مختلف مانند چشم، گوش و دیگر حواس پنج‌گانه ذهنیت او را شکل می‌دهد. عبارت تعهد در هنر اصطلاحی است که پیروان اندیشه‌های چپ آن را مطرح می‌کردند.

به باور من، هنرمند هیچ تعهدی به هیچ کسی ندارد، جز خودش. هنرمند تحت تأثیر عواطف و احساسات و اندیشه خود اثری پدید می‌آورد. شکی نیست که تمام انگیزه‌های خلق هنری‌اش را از جامعه و مردم و اتفاقات خوب و بد و سیاسی و غیرسیاسی دریافت می‌کند. این دریافت‌ها به انبار ذهن او می‌رود و با عناصر ذهنی او که بسیار فردی است، ترکیب شده و در اثر تأثیرپذیری از بعضی از این عناصر اثری هنری خلق می‌شود. هنرمند فقط به عناصر ذهنی خود، به عواطف و احساسات و برداشت‌های خودش از محیط تعهد دارد.»