کتاب هنر گوش دادن (عنوانی که خود فروم به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای «تکنیک روانکاوانه» برگزیده و بعد از مرگش بر این کتاب نهاده شد) درباره آموزه‌ها و تجربیات درمانی متعدد و گاه ناهمگون اریک فروم در روانکاوی است که در این کتاب شکلی منظومه‌وار به خود گرفته است؛ به این معنا که اگرچه این روایت آموزه‌ها و تجربیات درمانی باهم مرتبط هستند، اما لزوماً از دل آن‌ها یک یا چند تکنیک خاص، به‌عنوان تنها شیوه‌های روانکاوانه فروم به ذهن متبادر نمی‌شود.

همان‌طور که «راینر فانک» ویراستار این کتاب در پیشگفتاری که برای آن نوشته، تذکر می‌دهد «جنبه خاص شیوه درمانی فروم را نمی‌توان به یک «تکنیک روانکاوانه» محدود کرد». فانک همچنین خاطرنشان می‌کند آنچه در این کتاب جمع‌آوری‌شده «نه در زمینه درمان از طریق روانکاوی کتاب درسی مناسبی هستند و نه می‌توان آن‌ها را جایگزین به‌اصطلاح تکنیک روانکاوی فروم کرد. این موضوع ابداً تصادفی نیست که فروم درباره شیوه درمان روانکاوی خود کتاب درسی ننوشته و مکتب روانکاوی ویژه‌ای را تاسیس نکرده است».

بنابراین کتاب هنر گوش دادن اصولاً درباره تکنیک‌های درمان در روانکاوی نیست؛ زیرا همان‌گونه که فروم اعتقاد داشت –برخلاف آن‌چه کتاب‌های بازاری و آموزشی و حتی کتاب‌های درسی ادعا دارند – اساساً در این زمینه چنین تکنیک یا تکنیک‌هایی وجود ندارد. بدین قرار می‌توان پرسید پس هنر گوش دادن دقیقاً چه چیزی درباره درمان روانکاوانه آن‌گونه که فروم آن را می‌فهمید، به خواننده می‌دهد؟ پاسخ این است که در این کتاب اطلاعاتی درباره فروم به‌عنوان درمانگر و شیوه‌های او برای رسیدگی به رنج‌های روحی و روانی مردمان عصر ما ارائه‌شده است. اما در شیوه درمانی فروم، نه نشانی از نظریه‌پردازی‌های همراه با گزافه‌گویی و مفاهیم انتزاعی است، و نه از روش‌های تشخیصی درمانی مبتنی بر «برملا کردن رازهای بیماران» استفاده می‌شود، بلکه فروم در درمان بیماران، متکی بر درک مستقل و فردی خود از شناخت مسائل عمده بشری است. به‌عبارت‌دیگر نگاه انسانی فروم بر شیوه‌های مواجهه او با بیمارانش سایه انداخته و باعث شده او بتواند در این مواجهه نوعی همدلی و همراهی را بین تحلیل‌گر و تحلیل‌شونده ایجاد کند. در این روش گویی تحلیل‌گر آموخته است چگونه با خود کنار بیاید و آمادگی داشته باشد تا به‌جای پنهان شدن در پشت نقاب «تکنیک روان‌کاوی» چیزهای بیشتری از این رویارویی یاد بگیرد.

بنابراین، طبق منطق درمان روانکاوانه فروم، تحلیل‌گر بیمار بعدی خودش است و گاهی بیمارش تبدیل به تحلیل‌گر او می‌شود. درواقع تحلیل‌گر که همان فروم باشد، این توانایی را دارد که بیمارش را جدی بگیرد، به این دلیل که خودش را جدی می‌گیرد. او می‌تواند بیمار را تحلیل کند، زیرا با استفاده از روش انتقال متقابل و تحلیل واکنش‌هایی که بیماران در او برمی‌انگیزند، درواقع به تحلیل خود می‌پردازد.

کتاب هنر گوش دادن عمدتاً دربردارنده متن سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و سمینارهای اریک فروم است. این گفتار که به زبان انگلیسی بوده و هیچ دست‌نوشته‌ای از آن‌ها موجود نبوده است، برای نخستین بار توسط راینر فانک که ویراستاری این کتاب را بر عهده داشته در «هنر گوش دادن» جمع‌آوری‌شده است. این کتاب در دو بخش تدوین‌شده است؛ بخش اول با عنوان کلی «عوامل منجر به تغییر در روان‌کاوی» شامل متن سخنرانی فروم در سپتامبر ۱۹۶۴ است که با عنوان «علل تغییر بیمار در روانکاوی» در «نیویورک» ارائه‌شده بود. فروم در این سخنرانی وجوه تمایز روان‌رنجوری خیراندیشانه و بدخواهانه را برشمرده و صراحتاً درباره محدودیت‌های روانکاوی توضیح می‌دهد.

اما بخش دوم کتاب هنر گوش دادن با عنوان «جنبه‌های درمانی روانکاوی» گلچینی است از سخنان فروم در سمیناری که در سال ۱۹۷۴ به مدت سه هفته برای دانشجویان آمریکایی رشته روانشناسی در «لوکارنو» برگزارشده بود. بخش‌هایی که از درس گفتارهای فروم در این سمینار انتخاب‌شده و در این فصل گنجانده‌شده است، عمدتاً شامل اطلاعات دست اولی درباره «فروم درمانگر» است. همچنین این بخش‌ها دربردارنده اطلاعاتی درباره دریافت‌های فروم از اختلال روان‌رنجوری شخصیتی و ضرورت تدارک شرایط و روش‌های ویژه برای درمان این نوع بیماران است.

اما سرفصل انتهایی بخش دوم این کتاب نوشته کوتاهی است که فروم خود آن را در سال ۱۹۸۰ یعنی کمی قبل از وفاتش نوشت و عنوان «تکنیک روانکاوی؛ یا هنر گوش دادن» را برایش برگزید؛ نوشته کوتاهی که عنوان اصلی کتاب، «هنر گوش دادن» از آن اخذشده است.

کتاب هنر گوش دادن اریک فروم با ترجمه پروین قائمی، در ۲۸۰ صفحه برای نخستین بار در سال ۱۳۸۹ توسط نشر آشیان چاپ و منتشرشده است.