تقویم خاص و 69 ساله‌ی انتشارات نائیری

انسان‌های اولیه متوجه تکرار منظم بعضی از امور طبیعی از جمله تغییرات فصلی مانند فصل شکوفه و بهار، فصل رسیدن میوه‌ها، موسم برگ‌ریزان، فصل سرما و یخبندان و… شدند. همه این‌ها از نشانه‌های توجه انسان به عامل زمان بود. برخی از دانشمندان معتقدند تقویم و گاه‌شماری از زمانی آغاز گشت که انسان، کشاورزی را به‌عنوان شیوه‌ی اصلی معیشت خود برگزید و در یک مکان ساکن شد.

براساس تجربه متوجه تکرار زمان کاشت و زمان برداشت محصولات کشاورزی شد. شاید به‌ همین‌ دلیل بود که نخستین نظام گاه‌شماری در اولین کانون‌های کشاورزی یعنی مصر و بابِل بنیانگذاری شد.

تقویم در اصطلاح نجومی عبارت است از مجموعه‌ای از اصول و قوانین که برای تقسیم و تنظیم زمان به سال، ماه، هفته و روز براساس گردش زمین به دور خورشید و گردش ماه به دور زمین و گردش زمین به دور خود تنظیم و تدوین شده‌است.

ریشه‌های تقویم ارمنیان ایران

مبدأ تاریخ تقویم انسان‌ها در طول تاریخ متفاوت بوده. گاه مبدأ دینی داشته و گاه مبدأ ملی و قومی، مبدا نجومی یا غیره. تقویم ارمنیان هم از این پدیده‌ها مستثنی نیست. ارمنستان به منزله‌ی سرزمینی تاریخی و کهن از گذشته تا به امروز تقویم‌های متنوعی داشته است. گاه‌شماری خورشیدی از جمله تقویم‌هایی بوده که در دوره‌های مختلف در ارمنستان کاربردی ویژه داشته. از آن‌جا که خورشید جزء خدایان اصلی ارمنیان باستان محسوب می‌شده‌، استفاده از این تقویم نیز توجیه‌پذیر است.

اما ارمنیان ایران نیاز به تقویمی بسیار خاص دارند. تا در کنار داشتن تمامی تواریخ مربوط به اعیاد دینی و ملی خود، در مورد تعطیلات رسمی و تقویم شمسی که تقویم رسمی ایران نیز هست، مطلع باشند.

داستان شکل‌گیری تقویم و انتشارات نائیری 

 شکل‌گیری تقویم نائیری به تولد انتشارات نائیری برمی‌گردد. نائیری به طور بسیار خلاصه، برنامه‌ای حاصل رویکرد و نگرانی‌های فرهنگی و هویتی عده‌ای از روشنفکران و فرهنگیان ارمنی بود. و در نهایت با سرمایه‌گذاری مرحوم ساموئل ساروخانیان جامه عمل پوشید. پیدایش این ایده به حدود 75 سال قبل برمی‌گردد.

اجرای آن در بدو امر به صورت کتاب‌فروشی بود و بعد در سال 1949 میلادی به صورت چاپخانه و انتشارات فعالیت‌های خود را گسترش داد. بعدها با پیوستن مرحوم سپانوس امیرخان به عنوان یک معلم و یک متخصص حاذق در امر چاپ، استمرار یافت و اکنون به عنوان میراثی فرهنگی و گرانبها، در دستان پر توان نارک امیرخان قرار گرفته است.

تألیف و تدوین تقویم نائیری کمی متفاوت از تقویم‌های معمولی است. در واقع شابد بتوان گفت تقویم-سالنامه است. در اصل این تقویم با توجه به محتوای آن به طور عمده انعکاس دهنده‌ی زندگی اجتماعی، فرهنگی، ادبی، هنری و… جامعه  ارمنیان ایران و ارمنیان دنیا طی سالی است که سپری می‌شود.

مروری کوتاه بر مسیر تهیه و تدوین تقویم نائیری 

تعهد به انجام چنین کاری، یعنی انتشار یک تقویم، از سوی انتشارات نائیری مستلزم دریافت اطلاعات دقیق و منظم در طول یک سال و بررسی وقایع و انتخاب دقیق موضوعات در طول سال است. علاوه بر دارا بودن جمیع این اطلاعات ذوق و سلیقه در انتخاب مطالب و شناخت ارزش آنها، نوع بیان و ارائه مطالب انتخاب‌شده، دقت در صحیح بودن اطلاعاتی که ارائه می شود و همچنین سعی در ارائه اسناد، تصاویر مربوط به مطالب، همه و همه از ملزومات تهیه یک تقویم جذاب برای مخاطبین است.

بنابراین، به جز خود اصل تقویم یعنی جداول مربوط به ماه ها و توضیحات مرتبط با اعیاد، مطالب، مقالات، تصاویر، مصاحبه و معرفی اشخاص نامی از دیرباز تا کنون، معرفی تازه‌های نشر در حوزه ارمنیان در سراسر جهان و حتی دعوت از محققان، نویسندگان، شعرا و هنرمندان برای ارائه متون تخصصی و هنری، بخش لاینفک تقویم دیواری نائیری را تشکیل می‌دهد. به تمامی این موارد می‌بایست دقت در طراحی، صفحه‌بندی، انتخاب عکس و انتخاب طرح یا عکس جلد تقویم نیز اضافه کرد، که شاید بدون اغراق این بخش دلیل متمایز بودن تقویم نائیری از سایر تقویم‌های موجود باشد.

با اطمینان می‌گویم، تحمل زحمات و مرارت هایی که برای آماده سازی تقویم در طول یک سال کار پرتلاش اعم از برنامه‌ریزی ابتدایی هر سال تا طراحی جلد و چاپ و غیره کاری سخت و طاقت‌فرسا، اما جذاب و دوست‌داشتنی است.

تاریخچه‌ی انتشار تقویم نائیری 

از سال 1332 شمسی تا همین امسال نائیری بدون وقفه و با پشتکار تقویم دیواری  و جیبی خود را چاپ کرده و به دست ارمنیان ایران، ارمنستان، اروپا، امریکا و کانادا رسانده است.

بدون تعارف و با صداقت کلام می‌گویم، چاپ تقویم آن هم 69 سال پیاپی بسیار سخت است. 69 سال اقدام به نشر تقویم دیواری نائیری کرده‌ایم که گرچه نام تقویم را با خود به یدک می‌کشد، ولی در واقع سالنامه‌ای اجتماعی، فرهنگی و ادبی است که قریب به سه چهارم از قرن زندگی، فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و تولیدات فکری ارمنیان ایران را دربرمی‌گیرد و در واقع آینه تمام‌نمای 69 سال تاریخ ارمنیان ایران است.