محمد بهمن بیگی

محمد بهمن‌ بیگی در سال 1299 شمسی، در ایل قشقایی در خانواده محمود‌خان کلانتر از تیره بهمن‌بیگلو، طایفه عمله قشقایی چشم به جهان گشود. مشکلات سیاسی او را مجبور کرد دبیرستان را ابتدا در تهران شروع کند و در شیراز ادامه دهد و در آخر هم از دارالفنون تهران دیپلم بگیرد. در سال 1318 وارد دانشگاه تهران گردید و در سال 1321 در رشته حقوق فارغ التحصیل شد.

در سال 1324 کتاب عرف و عادت در عشایر فارس را منتشر کرد و شش سال بعد، نخستین مدرسه‌ی عشایری را برای بستگان خود در سایه‌ی چادر مهمانی سنتی‌شان بر پا داشت.

از این کار تجربه اندوخت برای طرحی که در مرحله اول، آموزش و پرورش آن را رد کرد. طرح آموزش عشایر را اما مدیر اصل چهار ترومن پسندید و سپس مشاور فرهنگی این هیات، آن را تایید کرد. توافق شد که چادر و لوازم آموزشی با اصل چهار باشد و معلمان و حقوقشان با بهمن‌بیگی. این تلاش ها ، در سال 1331منجر به تصویب برنامه سوادآموزی عشایر توسط وزارت آموزش و پرورش شد و تا سال 1333 هشتاد و هفت مدرسه‌ی عشایری در استان فارس شروع به کار کرد.

در همان سال بهمن‌بیگی نشان ویژه پیکار با بیسوادی (جایزه کروبس‌کایا) را از یونسکو دریافت کرد. در همین سال‌ها موسسه روانشناسی دانشگاه تهران، آموزگاران عشایری را برتر از همتایان روستایی و سپاه دانش دانست و در سال 1356، بهمن‌بیگی با کمک یونیسف و کانون پرورشی کودکان و نوجوانان، کتابخانه های سیار و سپس فروشگاه های سیار را درمیان عشایر کوچ‌رو راه اندازی کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازنشسته شد و پس از ده سال خانه‌نشینی و سکوت به نوشتن کتاب روی ‌‌آورد. حاصل این دوره از زندگی او انتشار چهار کتاب است : بخارای من ایل من – 1368 ، اگر قره‌قاج نبود – 1374 ، به اجاقت قسم – 1379 و طلای شهامت – 1384. سرانجام «محمد بهمن بیگی، معلم بزرگ ایل» در یازدهم اردیبهشت 1389 در شیراز چشم از این جهان فرو بست.