پیکار با دیو

فریدریش هلدرلین، شاعر تأثیرگذار آلمانی در 20 مارس 1770 چشم به جهان گشود. در نوجوانی با پافشاری‌های مادر وارد مدرسه مذهبی شد؛ اما پس از فارغ‌التحصیلی، از گام نهادن در مسیر روحانیت سر باز زد. هرگز پیشه باثبات و مقام اجتماعی شایسته‌ای نیافت و اشعار و نوشته‌هایش که از چارچوب‌ها و درک مخاطبان زمان زیستش سال‌ها فراتر بودند، به ناشناخته ماندن او در میان عموم مردم منجر شد. سرخوردگی در زندگی شخصی و اوضاع نابسامان جامعه و حکومت، همگی دست به دست هم دادند تا این شاعر بلندپرواز را به جنون بکشانند.

کتاب حاضر، یکی از سه بخش مجموعه زندگی‌نامه پیکار با دیو است که به تحلیل آثار و سرگذشت هلدرلین، کلاست و نیچه، سه نویسنده و متفکر آلمانی می‌پردازد. در پیکار با دیو، نویسنده با نگاهی فراخ و شاعرانه، زندگی هلدرلین و اشعار بی‌بدیل او را تحلیل می‌کند و به بهانه دوران زندگی این شاعر بزرگ، سرنوشت نسل جوان و روشنفکران قرن نوزدهم را نیز دنبال می‌کند.

در کنار تحلیل‌های نویسنده، اشعاری از هلدرلین در خلال کتاب آمده‌اند و نامه‌های او به انضمام گاهنامه زندگی‌اش، به کتاب اضافه شده‌اند که دید وسیع‌تری نسبت به روحیات و افکار او به خواننده می‌دهد و شاید جامع‌ترین زندگی‌نامه این شاعر آلمانی را پیش رویمان بگذارد.

از همین مجموعه، زندگی‌نامه نیچه با ترجمه لیلی گلستان (نشر مرکز) منتشر شده است. در پی مطالعه دیگر زندگی‌نامه‌‌های ارزشمند به قلم تسوایگ که با سبک نگارش خود، مخاطب را به مطالعه زندگی بزرگان جهان سوق می‌دهد، خوشبختانه آثار بسیاری در ایران به چاپ رسیده‌اند؛ از جمله: سه استاد سخن (سرگذشت بالزاک، دیکنز، داستایفسکی) و سخن‌پردازان سرگذشت خویش (سرگذشت کازانووا، استاندال، تولستوی) با ترجمه محمدعلی کریمی (نشر نی) و کتاب رومن رولان (ترجمه محمد مجلسی، نشر دنیای نو).

درباره نویسنده

اشتفان تسوایگ 28 نوامبر 1881 در وین متولد شد. در دانشگاه وین فلسفه خواند. در جوانی شیفتگی او به تئاتر، سبب شناخت و گام نهادن او به دنیای ادبیات شد و به واسطه سفرهایی به نواحی مختلف اروپا و جهان، با آداب و فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگونی آشنا شد. اولین فعالیت‌های ادبی او با ترجمه آثاری از پل ورلن و رومن رولان و نگارش و انتشار مجموعه داستان‌های کوتاه و منظومه‌های وی آغاز شد که مورد توجه خوانندگان قرار گرفت.

تسوایگ در کنار ترجمه آثار نویسندگان بزرگ جهان، دست به نوشتن زندگی‌نامه بزرگان و مشاهیری چون داستایفسکی، رولان، تولستوی و فوشه زد و با ترسیم دقیق روحیات آن‌ها به تحلیل افکار و سرگذشتشان پرداخت. سال 1922 در مجموعه‌ای، داستان‌های آموک و نامه از زنی ناشناس را منتشر کرد. همچنین چند نمایشنامه او از جمله وولپون و خانه کنار دریا به اجرا درآمدند. 24 ساعت از زندگی یک زن، شطرنج باز، گریز به جاودانگی، وجدان بیدار و فرار به جنگ شماری از آثار ارزنده و گیرای این نویسنده اتریشی هستند.

در 1934 با روی کار آمدن هیتلر، تسوایگ به لندن و چند سال بعد در پی ناآرامی‌ها و ویرانی‌های حاصل از جنگ جهانی دوم در اروپا، به برزیل مهاجرت کرد. تسوایگ سرانجام در 22 فوریه 1942، پس از چند سال ناامیدی، سرگردانی و بی‌وطنی به سبب فراگیری جنگ و نابودی و آینده تاریکی که برای بشریت متصور بود، به همراه همسرش به زندگی خود پایان داد.

از آخرین آثار او که پس از مرگ وی به چاپ رسید، می‌توان خودزندگی‌نامه او، دنیای دیروز (ترجمه مهشید میرمعزی، نشر ثالث) را نام برد که خاطرات خود را از سال 1934 بازگو می‌کند و به فراز و نشیب‌ها و وضعیت اجتماعی و سیاسی آن سال‌ها می‌پردازد.

آثار تسوایگ همواره به دلیل جامع‌نگری و تحلیل‌های روانکاوانه، خوانندگان بسیاری را به خود جذب کرده است. مطالعه سرگذشت پیشینیان و کاوش‌های فلسفی و ادبی این نویسنده بزرگ، و نیز معاشرت با روشنفکران زمانه‌اش و تاثیرپذیری از آن‌ها، در کنار آرمان‌های ارزشمند او چون صلح‌دوستی، به خلق آثار بی‌بدیل و ماندگاری منجر شده‌اند که مخاطب را در جهان خود غرق می‌کند.

بخشی از کتاب پیکار با دیو

این قهرمانی هلدرلین از آن رو وصف‌ناپذیرانه باشکوه است که هیچ رنگی از غرور در خود ندارد، نه هیچ یقینی بر پیروزی: تنها رسالت را احساس می‌کند و تنها گوش بر آن ندای نهان خوابانده است. ایمان او تنها به رسالت خود است نه به موفقیت… هلدرلین هر اندازه به رسالت خود یقین جزمی داشت، بسی بیشتر در آنچه به استعداد شخصی‌اش مربوط می‌شد، فروتنی، نرمی و پرهیز نشان می‌داد. هیچ چیز در چشمش بیگانه‌تر از اعتماد به نفس مردانه و بیمارگونه انسانی از سنخ نیچه نبود…