ولفگانگ آمادئوس موتسارت، از شناخته‌ شده‌ترین و بزرگترین نوابغ دنیای موسیقی است. داستان‌هایی از زندگی، مرگ، نبوغ و موسیقی او همواره به گوشمان خورده است. قدرت موسیقی او، سبب ماندگاری آثارش و تأثیر پذیرفتن دیگر آهنگسازان از او شده، حتی امروزه نظریه‌ای با نام «اثر موتسارت» وجود دارد که گوش دادن به موسیقی او را، با بالا رفتن سطح هوش خصوصا در سنین خردسالی مرتبط می‌داند.

او با وجود موفقیت زودهنگام و جهانی‌اش، زندگی تراژیک و ناامیدانه‌ای را گذراند و مقبولیتی که آرزویش را داشت، به دست نیاورد. موتسارت در ۳۵ سالگی درگذشت.

کتاب موتسارت، تصویر یک نابغه از مجموعه مقالات نوربرت الیاس درباره زندگی این آهنگساز شکل گرفته است. میخائیل شروتر، ویراستار این مجموعه، پس از مرگ الیاس، مقالات او را گردآوری و در فصل های مختلف کتاب، عرضه کرد. نویسنده، با نگاهی واقع‌بینانه تناقضات زندگی و حرفه موتسارت را روایت می‌کند و به نوعی از هوش و زندگی #موتسارت کمک می‌گیرد تا تفسیری جامع از نبوغ ارائه دهد. او این نابغه را در انسانی‌ترین حالت ممکن، تحلیل می‌کند و تصویر افسانه‌ای و عمومی از یک نابغه را به چالش می‌کشد.

در دورانی که موتسارت می‌زیست، موسیقی‌دانان برای تامین احتیاجات مالی، به استخدام دربار درمی‌آمدند اما با این حال از جایگاه بسیار پست و پایینی برخوردار بودند؛ از این رو، در این کتاب، طبقات اجتماعی مختلف، حضور موسیقی‌دانان بورژوا در دربار و استقلال هنرمندان، دستمایه کاوشی در وضعیت اجتماعی اواخر قرن هجدهم می‌شود و جنبه‌های تاریخی و گاه سیاسی آن زمان را مشخص‌تر می‌کند.

نوربرت الیاس به رفتارها و بیان بازیگوشانه و در عین حال یأس و جنبه‌های تاریک‌تر وجود این موسیقی‌دان هم اشاره می‌کند و به استدلال‌هایی مبنی بر دلایل جاودانگی موتسارت می‌رسد. نویسنده، مواجهه موتسارت با نبوغ و ناامیدی سایه افکنده بر زندگی او را در زمان شکست‌ها و موفقیت‌هایش بیان کرده و خواننده را از منظر روان شناختی با سرگذشت این نابغه رو‌به‌رو می‌کند.

درباره نویسنده

نوربرت الیاس، جامعه شناس و فیلسوف تاثیرگذار آلمانی، ژوئن ۱۸۹۷ در خانواده‌ای یهودی متولد شد. در ۱۹۱۸، به تحصیل در رشته‌های پزشکی و فلسفه مشغول شد؛ اما راه فلسفه را پیش گرفت و در دانشگاه فرانکفورت با کارل مانهایم فیلسوف و جامعه شناس همکاری کرد.

در ۱۹۳۳ کتاب جامعه درباریان را به نگارش درآورد. در همان سال، به دلیل اقدامات رژیم نازی، مجبور به گریختن از آلمان شد و در پاریس و بعداً لندن اقامت گزید. در لندن کتاب فرآیند گسترش تمدن را نوشت و نظریات فلسفی و اجتماعی اساسی و جدیدی را ارائه کرد. او در کتاب تنهایی دم مرگ به پرده‌برداری از حقیقت مرگ و تفاوت مواجهه عموم با آن در عصر جدید و قدیم می‌پردازد.

الیاس در ۱۹۶۲ بازنشسته شد و اول اوت ۱۹۹۰، در ۹۳ سالگی درگذشت.

بخشی از کتاب موتسارت تصویر یک نابغه

او در یک کلمه «نابغه» بود، انسانی استثنائی، بااستعداد و خلاق که در جامعه‌ای متولد شده بود که هنوز برای مفهوم رمانتیک نابغه جایی نداشت و معیارهای اجتماعی‌اش هیچ جایگاه مشروعی برای هنرمندی نابغه که به درجه اعلا فردیت دارد قائل نبود. کنجکاو خواهیم شد بدانیم که این موضوع برای موتسارت و برای رشد او در مقام یک انسان چه پیامدی می‌توانست داشته باشد؟… بدون اینکه معنایی از وضعیت ساختار اجتماعی او در ذهن داشته باشیم، _یعنی وضعیت نابغه‌ای که پیش از عصر نبوغ زندگی می‌کند_ فهم او غیرممکن است.

واکنش خود موتسارت به این وضعیت چندین لایه داشت. مفاهیم سیاه و سفیدی چون «دوستی» و «دشمنی» برای {درک} نزاع‌ها و تنش‌هایی که مد نظر ماست کفایت نمی‌کند. موتسارت تزلزل بنیادی هنرمند بورژوا را در جامعه درباری تجربه کرد، که آن را با دوگانگی زیر می‌توان جمع‌بندی کرد: همذات‌پنداری با اشرافیت درباری و ذائقه آن؛ تنفر از تحقیر شدن توسط آنها.