جادوی هری پاتر در آزمون زمان
این مقاله را ۵ نفر پسندیده اند
هری پاتر شاید یکی از معروفترین کتابهای جهان باشد. وقتی در سال 1997 منتشر شد ناگهان شیفتگان بسیاری پیدا کرد. صف طولانی مشتاقان خریدش در زمان انتشار هر جلد، سوژه خبری روز بود. چهار سال بعد با ساخت اولین فیلم این مجموعه و لذت دیدن شخصیتها و مدرسه جادوگری، طرفدارانش بیشتر شد. جی.کی. رولینگ به سرعت به ثروتی افسانهای دست یافت و اشیای داستانهایش (از عینک هری گرفته تا کلاه جادوگری) جزو خریدهای پرطرفدار کودکان و نوجوانان شدند. از آن زمان دلایل بسیاری برای محبوبیت هری پاتر ابراز شده است؛ از جذابیت دنیای جادو و جادوگری که یکی از موضوعات همیشگی مورد علاقه بشر بوده است تا استفاده از نشانهها و بنمایههای اسطورهای و افسانهای در قالبی مدرن و امروزی. عدهای دلیل این همه توجه را به موضوعات پنهان در لایههای زیرین اثر از مرگ گرفته تا مبارزه با بیعدالتی میدانند و برخی دیگر این محبوبیت ناگهانی را به حمایتهای پنهان شبکههای رسانهای و سرمایهداری ربط میدهند. دو ترجمه زیر مقالاتی هستند که در آنها به تأثیر هری پاتر در شکلگیری نگاه سیاسی نسل زمان انتشارش پرداخته؛ نسل هزاره یا متولدین سالهای 1980 تا 2000میلادی، نسلی که زندگیشان با فناوریهای دیجیتال و تکنولوژی همراه و بخشی از نگاهشان به جهان پیرامون با هری پاتر ساخته شد. جدا از تحلیلها و پژوهشهایی که اهالی ادبیات، منتقدان و کارشناسان حوزههای مختلف درباره هری پاتر کردهاند، خوانندگان این اثر هم بارها از تأثیر شگفتانگیز خواندن آن گفتهاند؛ تأثیری که نه تنها تجربه ویژهای از دوران کودکی و نوجوانی آنها شده بلکه بر مسیر و تفکرات بزرگسالی آنها هم موثر بوده است. سه مطلب زیر نگاه سه خواننده نسل هزاره هری پاتر است که اینک هرکدامشان به نوعی در فضای ادبیات هستند. اما وضعیت هری پاتر در بین نسل جدید چطور است؟ نسل Z که متولدین سالهای پس از 2000 میلادی را در برمیگیرد، علاوه براینکه از آغاز تولد همراه با تکنولوژی جدید و فضای اینترنت بودند، نوعی از ارتباطات را تجربه کردهاند که شامل شبکههای مجازی و جهانی میشود. به همین دلیل منابع اعتباری و شیوههای ارتباط و گفتوگو در این نسل متفاوت است و عوامل متفاوتی در نگاه و انتخابشان تاثیرگذار است. در سال 2017 لایک کردن یک توییت توسط رولینگ که در آن به یک زن تراجنسیتی به شیوهای تحقیرآمیز اشاره میکرد، باعث بازخوردهای منفی شد. بعد از آن چند توییت دیگر که برای مخاطبان این شبکه اجتماعی معنای متفاوتی داشت، به بازخوردهای منفی بیشتر انجامید که لاجرم روی محبوبیت کتاب هم تأثیر گذاشت. کمی بعد یکی از کاربران TikTok (شبکه اجتماعی محبوب این نسل) ویدئویی تهیه کرد که در آن به مواردی از نامگذاری مشکوک رولینگ برای بعضی شخصیتهای داستان هری پاتر اشاره کرد. به دنبال آن اشارههایی هم به مواردی در داستان شد که میتوانستند حفرههای داستانی باشند. در مطلب زیر نگاه یکی از متولدین نسل Z را درباره هری پاتر میخوانیم. چه از نسل هزارهها و Z باشیم چه از نسلهای دیگر، خواندن داستان هری پاتر را با ترجمه ویدا اسلامیه تجربه کردهایم. گرچه ترجمههای مختلفی در این سالها از کتاب منتشر شده اما ویژگی اصلی کار اسلامیه پیدا کردن معادلها و نامگذاریهایی بود که هم مقصود اصلی نویسنده را میرساند و هم خواندنش را برای خواننده فارسیزبان دلنشین و جذاب میکرد. در این گفتوگو اسلامیه از دشواریهای ترجمه هری پاتر به فارسی گفته است. درهرحال هری پاتر همچنان از کتابهای مورد توجه جهان است. تاکنون حدود 600میلیون نسخه از آن به فروش رفته است و در سال 2023 در نظرسنجی بخش فرهنگی بیبیسی از میان کارشناسان کتاب برای انتخاب بهترین کتابهای کودکان، کتاب هری پاتر و سنگ جادو رتبه 13 را کسب کرد. به نظر میآید مجموعه هری پاتر محبوبیت خود را بین کودکان و نوجوانان حفظ کرده و در گروه سنی بزرگسالان جوان از محبوبیتش کاسته شده. در ایران در سالهای اخیر دوباره شاهد توجه ویژهای به هری پاتر هستیم، توجهی که بیشتر به اشیا و فضاسازیهای مرتبط با داستانش نظر دارد. رونق کافههای هری پاتری هم نشان از همین توجه دارد. گزارشی از یکی از این کافهها برای آشنایی بیشتر با حال و هوای آن تهیه کردهایم. شاید یکی از رازهای محبوبیت و ماندگاری هری پاتر تا این زمان، علاقمندی به دنیای جادو بوده است. شما چه فکر میکنید؟
جادوی هری پاتر در آزمون زمان
هری پاتر و جسارت ایستادن در برابر بیعدالتی
در کنار آتش سالن عمومی گریفندور
بلیطی برای ورود به سکوی نه و سه چهارم
هری پاتر و جسارت مبارزه با شر
نیاز نوجوانان به دنیای خیالی هری پاتر
چرا هری پاتر را ترجمه کردم؟
کافه با طعم هری پاتر
